Viêm Amidan: Nguyên nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị

Amidan là gì? Chức năng

Amidan còn được gọi là hạch hạnh nhân, là hai khối mô bạch huyết nằm ở hai bên thành họng. Amidan như "người gác cổng" đầu tiên, bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn và virus qua đường hô hấp và tiêu hóa. Chúng sản xuất các tế bào bạch cầu và kháng thể để chống lại các tác nhân gây bệnh.

Viêm Amidan là gì? Phân loại bệnh

Viêm amidan là tình trạng amidan bị viêm nhiễm do vi khuẩn hoặc virus. Tình trạng này có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở trẻ em và thanh thiếu niên.

Viêm amidan có thể được phân loại thành:

• Viêm amidan cấp tính: Khởi phát đột ngột, triệu chứng kéo dài từ vài ngày đến hai tuần.
• Viêm amidan mãn tính: Triệu chứng kéo dài hơn hai tuần hoặc tái phát nhiều lần trong năm.
• Viêm amidan tái phát: Viêm amidan cấp tính xảy ra nhiều lần trong một khoảng thời gian nhất định.

Triệu chứng viêm amidan

• Cảm giác đau nhói hoặc nóng rát ở cổ họng, đặc biệt là khi nuốt thức ăn hoặc nước bọt.
• Cơn đau có thể lan lên tai hoặc xuống cổ.
• Sốt, kèm ớn lạnh, mệt mỏi
• Khó nuốt thức ăn, nước uống
• Hơi thở hôi
• Đau tai, đau đầu
• Mệt mỏi, uể oải
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ

Ở trẻ nhỏ, viêm amidan có thể gây ra các triệu chứng như:

• Chảy nước dãi do khó nuốt
• Từ chối ăn uống, có thể mất nước
• Khó thở, đặc biệt khi ngủ
• Ngủ ngáy

Nguyên nhân gây bệnh

Do nhiễm virus:

• Virus cảm lạnh: Gây sổ mũi, nghẹt mũi, ho.
• Adenovirus: Sốt, đau họng, viêm kết mạc.
• Epstein-Barr virus: Gây bệnh bạch cầu đơn nhân, viêm amidan nặng, sốt cao, mệt mỏi.
• Virus cúm: Sốt cao, đau nhức, ho.

Do nhiễm khuẩn:

• Liên cầu khuẩn nhóm A: Gây viêm họng liên cầu khuẩn, sốt cao, đau họng dữ dội.
• Tụ cầu khuẩn: Ít phổ biến hơn, thường gặp ở người suy giảm miễn dịch.
• Haemophilus influenzae: Gây viêm amidan và các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp trên khác.

Yếu tố nguy cơ:

• Tuổi trẻ em, thanh thiếu niên.
• Tiếp xúc với người bệnh.
• Tiền sử viêm amidan tái phát.
• Hệ miễn dịch suy yếu.

Biến chứng của viêm amidan

Biến chứng tại chỗ

• Áp xe quanh amidan: Tình trạng nhiễm trùng lan rộng ra xung quanh amidan, tạo thành một túi mủ.
• Viêm tấy quanh amidan: Viêm nhiễm lan rộng ra các mô xung quanh amidan.

Biến chứng kế cận

• Viêm tai giữa: Tình trạng nhiễm trùng có thể lây lan từ amidan lên tai giữa.
• Viêm xoang: Nhiễm trùng cũng có thể di chuyển từ amidan lên các xoang.
• Viêm thanh quản - khí phế quản: Nhiễm trùng lan xuống đường hô hấp dưới.
• Viêm hạch bạch huyết dưới hàm: Hạch bạch huyết ở cổ bị sưng và đau.

Biến chứng toàn thân

• Sốt thấp khớp cấp: Một bệnh lý viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến tim, khớp, da và não.
• Viêm cầu thận cấp: Viêm nhiễm các cầu thận trong thận có thể dẫn đến suy thận.
• Nhiễm trùng huyết: Nhiễm trùng lan vào máu, có thể đe dọa tính mạng.

Cách chẩn đoán bệnh

Khám lâm sàng: Quan sát các triệu chứng và dấu hiệu viêm nhiễm ở amidan.

Xét nghiệm:

• Test nhanh liên cầu khuẩn: Phát hiện nhanh sự hiện diện của vi khuẩn Streptococcus nhóm A.
• Nuôi cấy vi khuẩn từ họng: Xác định chính xác loại vi khuẩn gây nhiễm trùng.
• Công thức máu: Kiểm tra số lượng bạch cầu để đánh giá tình trạng viêm nhiễm.

Đối tượng dễ bị viêm amidan

• Trẻ em và thanh thiếu niên có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, dễ bị nhiễm trùng hơn.
• Người tiếp xúc gần với người bệnh có nguy cơ cao bị lây nhiễm.
• Người có tiền sử viêm amidan tái phát.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu.

Cách phòng ngừa viêm amidan

• Thường xuyên rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng và nước.
• Hạn chế tiếp xúc gần với người đang bị viêm amidan hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác.
• Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi để ngăn ngừa lây lan vi khuẩn.
• Không sử dụng chung các vật dụng cá nhân như cốc, chén, bàn chải đánh răng.
• Tăng cường sức đề kháng bằng cách duy trì vệ sinh răng miệng tốt, ăn uống lành mạnh và tập thể dục thường xuyên.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

• Cơn đau họng dữ dội, dai dẳng, không thuyên giảm sau 48 giờ.
• Sốt cao, phát ban, đau tai.
• Khó nuốt hoặc khó thở.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ.
• Amidan sưng to, có mủ trắng.

Cách điều trị viêm amidan

Việc điều trị viêm amidan phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh (virus hay vi khuẩn), mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và tần suất tái phát. Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng:

Điều trị bảo tồn

• Nghỉ ngơi: Nghỉ ngơi đầy đủ giúp cơ thể có thời gian hồi phục và tăng cường hệ miễn dịch chống lại nhiễm trùng.
• Uống nhiều nước: Bổ sung đủ nước giúp làm loãng dịch nhầy, giảm đau họng và ngăn ngừa mất nước.
• Súc họng bằng nước muối ấm: Giúp làm sạch cổ họng, giảm đau và giảm sưng.
• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Paracetamol hoặc ibuprofen có thể giúp giảm đau, hạ sốt và khó chịu.

Dùng thuốc

• Kháng sinh: Nếu viêm amidan do nhiễm khuẩn, bác sĩ sẽ kê đơn kháng sinh. Các loại kháng sinh thường được sử dụng bao gồm penicillin, amoxicillin, cephalosporin hoặc macrolide (trong trường hợp dị ứng với penicillin). Tuân thủ tuyệt đối liệu trình kháng sinh bác sĩ kê, dù triệu chứng có thuyên giảm.
• Thuốc giảm đau họng: Một số loại thuốc xịt hoặc viên ngậm có chứa thành phần gây tê cục bộ hoặc kháng viêm có thể giúp giảm đau họng tạm thời.

Phẫu thuật cắt amidan

Phẫu thuật cắt amidan là một thủ thuật ngoại trú, thường được chỉ định trong các trường hợp:

• Viêm amidan tái phát nhiều lần trong năm (7 lần trở lên trong 1 năm, 5 lần trở lên trong 2 năm liên tiếp, hoặc 3 lần trở lên trong 3 năm liên tiếp).
• Viêm amidan mạn tính không đáp ứng với điều trị nội khoa.
• Viêm amidan gây ra các biến chứng như áp xe quanh amidan, tắc nghẽn đường thở hoặc khó thở khi ngủ.
• Nghi ngờ ung thư amidan.

Viêm amidan tuy phổ biến nhưng có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm. Nếu bạn nghi ngờ mình hoặc con bạn bị viêm amidan, hãy đi khám bác sĩ ngay để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.