Viêm Amidan Cấp: Nguyên Nhân, Dấu Hiệu, Điều Trị Hiệu Quả

Viêm amidan cấp là gì?

Viêm amidan là tình trạng viêm nhiễm của hai khối mô bạch huyết nằm ở hai bên họng, được gọi là amidan. Amidan đóng vai trò quan trọng trong hệ miễn dịch, giúp ngăn chặn vi khuẩn và virus xâm nhập qua đường hô hấp. Khi amidan bị nhiễm trùng, chúng sưng to và gây đau, đặc biệt khi nuốt. Viêm amidan phổ biến ở trẻ em và thanh thiếu niên, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến người lớn.

Triệu chứng viêm amidan cấp

Viêm amidan thường gây ra một loạt các triệu chứng, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Một số dấu hiệu nhận biết phổ biến có thể kể đến như:

Triệu chứng chính:

• Đau họng kéo dài, cảm giác ngứa rát hoặc khó chịu.
• Khó nuốt hoặc đau khi nuốt thức ăn, uống nước.
• Amidan sưng đỏ, có thể xuất hiện các mảng trắng hoặc lớp phủ màu vàng/xám trên bề mặt.
• Sốt cao (thường trên 38°C), kèm theo mệt mỏi.

Triệu chứng kèm theo:

• Hơi thở có mùi hôi do amidan bị vi khuẩn tích tụ.
• Đau tai (do các dây thần kinh cổ họng và tai liên kết với nhau).
• Sưng hạch bạch huyết ở vùng cổ, đau khi chạm vào.
• Ở trẻ em, đôi khi kèm theo nôn mửa, đau bụng hoặc chán ăn.

Triệu chứng nặng hơn (cần thăm khám ngay):

• Khó thở hoặc ngừng thở khi ngủ (có thể do sưng amidan quá mức).
• Giọng nói thay đổi, khàn hoặc bị mất tiếng.

Nguyên nhân gây bệnh

Viêm amidan thường do nhiễm trùng, cụ thể:

Do virus (70-80% trường hợp):

• Các loại virus thường gây cảm lạnh (như rhinovirus, adenovirus).
• Virus Epstein-Barr (liên quan đến bệnh tăng bạch cầu đơn nhân nhiễm trùng).
• Virus cúm hoặc virus gây bệnh sởi.

Do vi khuẩn (20-30% trường hợp):

Vi khuẩn phổ biến nhất là Streptococcus nhóm A (liên cầu khuẩn gây viêm họng hạt). Đây cũng là nguyên nhân chính dẫn đến viêm amidan tái phát hoặc biến chứng. Nhìn chung, viêm amidan do vi khuẩn gây ra các triệu chứng nghiêm trọng hơn viêm amidan do virus.

Yếu tố nguy cơ:

• Tiếp xúc gần gũi với người bị nhiễm bệnh về đường hô hấp.
• Thường xuyên sống trong môi trường ô nhiễm, có nhiều khói bụi.
• Hệ miễn dịch suy yếu (do bệnh lý nền hoặc chế độ ăn thiếu chất).

Biến chứng có thể xảy ra

Viêm amidan cấp tính thường do virus hoặc vi khuẩn gây ra, gây sưng và đau họng. Mặc dù thường không nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng.

Các biến chứng tiềm ẩn của viêm amidan cấp tính bao gồm:

• Áp xe quanh amidan: Đây là một tình trạng nhiễm trùng nghiêm trọng hình thành ổ mủ xung quanh amidan.
• Viêm tai giữa: Viêm amidan có thể lan đến tai giữa gây đau tai và giảm thính lực.
• Viêm xoang: Viêm nhiễm có thể lan đến các xoang, gây đau đầu và nghẹt mũi.
• Viêm phổi: Trong một số trường hợp hiếm hoi, nhiễm trùng có thể lan xuống phổi.
• Sốt thấp khớp: Biến chứng này có thể ảnh hưởng đến tim, khớp và não.
• Viêm cầu thận cấp: Viêm nhiễm có thể ảnh hưởng đến thận.

Chẩn đoán viêm amidan

Bác sĩ sẽ dựa vào các bước chẩn đoán sau để xác định tình trạng bệnh:

Khám lâm sàng:

• Quan sát vùng cổ họng để đánh giá mức độ sưng, đỏ của amidan.
• Kiểm tra các hạch bạch huyết ở cổ xem có bị sưng đau hay không.

Xét nghiệm hỗ trợ:

• Test nhanh strep: Lấy mẫu dịch họng để xác định có nhiễm Streptococcus nhóm A hay không. Kết quả có trong vài phút.
• Cấy dịch họng: Nếu test nhanh âm tính, bác sĩ có thể cấy mẫu để tìm vi khuẩn hoặc virus gây bệnh.
• Xét nghiệm máu: Trong một số trường hợp nghi ngờ nhiễm virus Epstein-Barr, xét nghiệm máu sẽ được thực hiện.

Đối tượng dễ mắc bệnh

Viêm amidan cấp có thể ảnh hưởng đến mọi đối tượng, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố như độ tuổi, sức khỏe miễn dịch và môi trường sống. Dưới đây là các đối tượng dễ bị bệnh viêm amidan cấp:

• Trẻ em và thanh thiếu niên trong khoảng từ 5 đến 15 tuổi.
• Người có hệ miễn dịch yếu.
• Những người sống trong môi trường ô nhiễm hoặc đông đúc.
• Những đối tượng có thói quen ăn uống và sinh hoạt không lành mạnh.
• Người có tiền sử viêm amidan hoặc các bệnh lý đường hô hấp.
• Đối tượng tiếp xúc với người bị nhiễm trùng.

Phòng ngừa viêm amidan

Để làm giảm nguy cơ mắc bệnh, bạn nên áp dụng các biện pháp sau:

• Rửa tay thường xuyên, đặc biệt sau khi tiếp xúc với môi trường công cộng hoặc người bệnh.
• Tránh dùng chung đồ ăn, thức uống hoặc dụng cụ ăn uống, vệ sinh với người khác.
• Tránh xa những người bị đau họng hoặc viêm amidan.
• Tăng cường hệ miễn dịch bằng chế độ ăn giàu vitamin C, ngủ đủ giấc và tập thể dục đều đặn.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Viêm amidan cấp tính thường tự khỏi sau vài ngày, nhưng trong một số trường hợp, bạn cần đi khám bác sĩ ngay. Dưới đây là một số dấu hiệu người bệnh nên đến gặp bác sĩ:

• Đau họng kéo dài hơn 48 giờ và không thuyên giảm.
• Sốt cao trên 39°C hoặc sốt không giảm khi dùng thuốc.
• Khó thở, đau ngực hoặc xuất hiện các triệu chứng bất thường như ngừng thở khi ngủ.

Điều trị viêm amidan cấp

Điều trị viêm amidan sẽ phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh:

Điều trị tại nhà:

• Nghỉ ngơi đầy đủ và uống nhiều nước ấm (trà thảo mộc, nước muối loãng).
• Súc miệng bằng nước muối ấm để kháng khuẩn và làm giảm đau họng.
• Dùng thuốc giảm đau không kê đơn như panadol, acetaminophen hoặc ibuprofen để giảm sốt và đau.

Điều trị bằng thuốc:

• Nếu nguyên nhân là vi khuẩn, bác sĩ sẽ kê kháng sinh, thường là penicillin hoặc amoxicillin.
• Nếu nguyên nhân là virus, thuốc kháng sinh không có tác dụng. Thay vào đó, bác sĩ sẽ hướng dẫn tự chăm sóc tại nhà để làm triệu chứng.

Phẫu thuật cắt amidan:

Được chỉ định nếu viêm amidan tái phát hơn 7 lần trong năm hoặc gây biến chứng nghiêm trọng (như áp xe quanh amidan, khó thở khi ngủ).

Viêm amidan cấp có thể gây ra nhiều phiền toái, nhưng với sự chăm sóc đúng cách và điều trị kịp thời, bệnh có thể được kiểm soát và phục hồi nhanh chóng. Nếu có triệu chứng viêm amidan cấp, đừng chủ quan mà hãy thăm khám bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị phù hợp. Chăm sóc sức khỏe đường hô hấp là việc làm cần thiết để bảo vệ sức khỏe lâu dài.