Ngủ Nhiều Nhưng Vẫn Buồn Ngủ Có Phải Bệnh? Cách Khắc Phục

Bạn có cảm thấy mình như một “chú gấu ngủ đông” dù đã dành cả đêm để say giấc nồng? Dù ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ, mệt mỏi, thiếu năng lượng? Tình trạng này, hay còn gọi là hypersomnia, không chỉ đơn giản là “ngủ nướng” mà có thể là dấu hiệu cảnh báo những vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu nguyên nhân và cách “đánh thức” sự tỉnh táo cho cơ thể.

Tại sao khi bạn đã ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ?

Ngủ là nhu cầu thiết yếu của cơ thể, giúp chúng ta phục hồi năng lượng sau một ngày dài hoạt động. Tuy nhiên, việc ngủ nhiều nhưng vẫn cảm thấy buồn ngủ lại là một dấu hiệu bất thường, có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau:

• Giấc ngủ kém chất lượng: Thời gian ngủ không phải là yếu tố duy nhất quyết định chất lượng giấc ngủ. Giấc ngủ bị phân mảnh, ngắt quãng, không sâu giấc sẽ không đủ để cơ thể phục hồi năng lượng, dẫn đến tình trạng buồn ngủ vào ban ngày. Các yếu tố có thể ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ như môi trường ngủ ồn ào, ánh sáng mạnh, stress, lo âu….
• Rối loạn giấc ngủ: Một số rối loạn giấc ngủ như hội chứng ngưng thở khi ngủ (OSA), hội chứng chân không yên (RLS), rối loạn nhịp sinh học… có thể gây ra hypersomnia. Ví dụ, người bị OSA thường xuyên ngưng thở trong khi ngủ, dẫn đến giấc ngủ bị gián đoạn và không đạt được các giai đoạn giấc ngủ sâu, gây buồn ngủ vào ban ngày.
• Các bệnh lý toàn thân: Nhiều bệnh lý mãn tính có thể gây ra mệt mỏi và buồn ngủ, bao gồm:
  • Các bệnh lý thần kinh: Bệnh Parkinson, đa xơ cứng, u não…
  • Các bệnh lý nội tiết: Thiểu năng tuyến giáp, đái tháo đường, suy tuyến thượng thận…
  • Các bệnh lý tim mạch: Những bệnh nhân mắc bệnh như bệnh mạch vành, suy tim,…
  • Các bệnh lý hô hấp: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD), hen suyễn…
  • Thiếu máu: Do không đủ hồng cầu để vận chuyển oxy đến các mô trong cơ thể.
• Các yếu tố tâm lý: Stress, lo âu, trầm cảm là những “thủ phạm” thường gặp gây ra mệt mỏi và buồn ngủ. Các trạng thái tâm lý này ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ, làm gián đoạn chu kỳ giấc ngủ và gây ra khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ.
• Chế độ dinh dưỡng và lối sống: Chế độ ăn uống thiếu chất, lạm dụng chất kích thích (cà phê, rượu bia), lười vận động, thừa cân, béo phì… cũng có thể góp phần gây ra hypersomnia.
• Tác dụng phụ của thuốc: Một số loại thuốc như thuốc an thần, thuốc trị dị ứng, thuốc trầm cảm, thuốc cao huyết áp… có thể gây ra buồn ngủ như một tác dụng phụ.

Vậy thì khi bị ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ có nguy hiểm không?

Câu trả lời là CÓ, hypersomnia có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của bạn, thậm chí tiềm ẩn nguy cơ mắc một số bệnh lý nghiêm trọng.

• Giảm năng suất làm việc và học tập: Buồn ngủ vào ban ngày khiến bạn khó tập trung, giảm hiệu quả công việc, học tập và các hoạt động khác.
• Tăng nguy cơ tai nạn: Buồn ngủ khi lái xe hoặc vận hành máy móc có thể dẫn đến tai nạn giao thông và lao động.
• Suy giảm chất lượng cuộc sống: Mệt mỏi và buồn ngủ khiến bạn khó thể tận hưởng cuộc sống, tham gia các hoạt động giải trí và giao tiếp xã hội.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần: Hypersomnia có thể kèm theo các triệu chứng trầm cảm, lo âu, ảnh hưởng đến tâm trạng và sức khỏe tinh thần.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính: Một số nghiên cứu cho thấy, hypersomnia có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh như béo phì, đái tháo đường, bệnh tim mạch, cao huyết áp…

Nếu bạn ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ phải làm sao?

Trước khi đi vào chi tiết các phương pháp can thiệp, điều quan trọng là phải hiểu rõ hypersomnia không chỉ đơn giản là “ngủ nướng” hay lười biếng. Nó có thể là triệu chứng của nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, bao gồm các rối loạn giấc ngủ nguyên phát và các bệnh lý toàn thân. Do đó, việc đầu tiên cần làm là xác định nguyên nhân gây ra hypersomnia.

1. Tìm kiếm sự trợ giúp y tế:

Nếu bạn thường xuyên cảm thấy buồn ngủ vào ban ngày dù đã ngủ đủ giấc, hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa giấc ngủ để được khám và tư vấn. Bác sĩ sẽ tiến hành thu thập bệnh sử, khám thể chất và có thể chỉ định một số xét nghiệm như nghiên cứu giấc ngủ (polysomnography), xét nghiệm máu, chụp cộng hưởng từ (MRI)… để xác định nguyên nhân gây ra hypersomnia.

2. Điều chỉnh lối sống:

Sau khi đã xác định được nguyên nhân, bác sĩ sẽ đề xuất phương pháp điều trị phù hợp. Bên cạnh đó, bạn cũng cần chủ động thay đổi lối sống để cải thiện giấc ngủ và giảm triệu chứng buồn ngủ:

Thực hiện vệ sinh giấc ngủ:

Hãy coi giấc ngủ như một “bữa ăn” quan trọng nhất trong ngày, và phòng ngủ chính là “nhà hàng” lý tưởng để bạn thưởng thức bữa ăn đó. Để có một giấc ngủ ngon, bạn cần “dọn dẹp” và “trang trí” cho “nhà hàng” của mình thật thoải mái và hấp dẫn.

• Tạo thói quen ngủ – thức đều đặn: Cơ thể chúng ta có một chiếc đồng hồ sinh học điều chỉnh nhịp sinh học, bao gồm cả chu kỳ ngủ – thức. Hãy “thiết lập” cho chiếc đồng hồ này một lịch trình cố định bằng cách đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày, kể cả những ngày nghỉ. 
• Tối ưu hóa môi trường ngủ: Phòng ngủ cần được thiết kế để thúc đẩy giấc ngủ, với nhiệt độ mát mẻ, ánh sáng yếu và yên tĩnh. Hãy sử dụng rèm cửa dày để chặn ánh sáng, máy lọc không khí để loại bỏ bụi bẩn, và nút tai nếu cần thiết. Đầu tư vào một chiếc giường êm ái, gối và chăn phù hợp cũng là điều quan trọng.
• Hạn chế ánh sáng xanh trước khi ngủ: Ánh sáng xanh phát ra từ các thiết bị điện tử như điện thoại, máy tính, tivi… có thể ức chế sản sinh melatonin, hormone giúp điều hòa giấc ngủ. Hãy tắt các thiết bị này ít nhất 1-2 giờ trước khi đi ngủ, hoặc sử dụng kính chặn ánh sáng xanh.
• Thư giãn trước khi ngủ: Thay vì lướt web hay xem phim trên giường, hãy dành thời gian để thư giãn và chuẩn bị cho giấc ngủ bằng cách đọc sách, nghe nhạc nhẹ nhàng, tập thiền hoặc tắm nước ấm.

Chế độ dinh dưỡng hợp lý:

Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì năng lượng và cải thiện giấc ngủ.

• Bổ sung đầy đủ dinh dưỡng: Hãy đảm bảo chế độ ăn uống cân bằng, đầy đủ các nhóm chất dinh dưỡng cho cơ thể như protein, carbohydrate, chất béo, vitamin và khoáng chất. Ưu tiên các thực phẩm tươi như rau xanh, trái cây, thịt nạc, cá, trứng, sữa…
• Uống đủ nước: Nước có vai trò quan trọng trong nhiều chức năng của cơ thể, bao gồm cả việc điều hòa giấc ngủ. Hãy uống đủ nước trong ngày, đặc biệt là vào buổi sáng sau khi thức dậy.
• Hạn chế đồ ăn cay nóng, chất kích thích: Các thực phẩm này có thể gây ra khó tiêu, ợ nóng, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Khuyến cáo không nên sử dụng các chất kích thích như cà phê, rượu bia, thuốc lá….
• Không ăn quá no vào buổi tối: Ăn quá no gần giờ đi ngủ có thể gây ra khó tiêu, đầy bụng, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Bạn nên sắp xếp ăn tối ít nhất 2-3 giờ trước khi đi ngủ.

Tăng cường hoạt động thể chất:

Vận động thể lực không chỉ giúp cơ thể khỏe mạnh mà còn góp phần cải thiện giấc ngủ.

• Tập thể dục đều đặn: Hãy dành ít nhất 30 phút mỗi ngày để tập thể dục với cường độ vừa phải, như đi bộ, chạy bộ, đạp xe, bơi lội, yoga… Tập thể dục giúp cơ thể tiêu hao năng lượng, giảm căng thẳng và thúc đẩy giấc ngủ sâu hơn.
• Chọn thời điểm tập luyện phù hợp: Tránh tập thể dục quá gần giờ đi ngủ, vì có thể khiến bạn khó đi vào giấc ngủ. Thời điểm tốt nhất để tập thể dục là vào buổi sáng hoặc chiều muộn.

Quản lý stress hiệu quả:

Stress là một trong những “kẻ thù” nguy hiểm của giấc ngủ. Học cách quản lý stress là điều cần thiết để cải thiện chất lượng giấc ngủ và sức khỏe toàn diện.

• Nhận diện nguồn gốc của stress: Xác định những yếu tố gây ra căng thẳng trong cuộc sống của bạn, như công việc, học tập, mối quan hệ…
• Thực hành các kỹ thuật thư giãn: Bạn có thể học các bài yoga, thiền, hít thở sâu… đây là những phương pháp giúp giảm căng thẳng và lo âu hiệu quả.
• Dành thời gian cho bản thân: Hãy dành thời gian cho những hoạt động yêu thích, gặp gỡ bạn bè, gia đình, để tinh thần thoải mái và giảm stress.

3. Tuân thủ phác đồ điều trị: Nếu hypersomnia là do một bệnh lý nền gây ra, bạn cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ để kiểm soát bệnh và cải thiện triệu chứng buồn ngủ. Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để giúp bạn dễ dàng đi vào giấc ngủ hoặc điều trị các rối loạn giấc ngủ kèm theo.

4. Liệu pháp CBT-I:

CBT-I là một phương pháp điều trị mất ngủ hiệu quả, giúp người bệnh nhận thức và thay đổi những suy nghĩ, thói quen và hành vi tiêu cực ảnh hưởng đến giấc ngủ. Liệu pháp này thường bao gồm các kỹ thuật như giáo dục vệ sinh giấc ngủ, thư giãn, kiểm soát kích thích, hạn chế giấc ngủ…

Ngủ nhiều nhưng vẫn buồn ngủ là một vấn đề sức khỏe đáng quan tâm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và hiệu suất làm việc. Bằng cách nhận biết sớm các dấu hiệu, chủ động thay đổi lối sống và tìm kiếm sự trợ giúp y tế khi cần thiết, bạn có thể kiểm soát tình trạng này và tận hưởng một cuộc sống tràn đầy năng lượng.