Viêm Amidan Quá Phát: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Chữa

Viêm amidan quá phát là gì? Các cấp độ phổ biến

Viêm amidan quá phát là tình trạng viêm amidan kéo dài hoặc tái phát nhiều lần, dẫn đến sự phì đại bất thường của các tổ chức amidan. Bệnh gây ra cản trở trong đường thở và ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, đặc biệt là ở trẻ em và người trưởng thành. 

Trong Y học phân chia các cấp độ viêm amidan quá phát như sau:

• Độ 1: Amidan phì đại nhẹ, chỉ chiếm 1/4 khoảng cách giữa hai trụ amidan, ít gây ảnh hưởng đến hô hấp và nuốt.
• Độ 2: Amidan chiếm khoảng 1/3 khoảng cách giữa hai trụ, bắt đầu gây ra khó chịu trong ăn uống và hô hấp.
• Độ 3: Amidan phì đại chiếm 1/2 khoảng cách, rõ ràng gây cản trở hô hấp và giấc ngủ.
• Độ 4: Amidan rất lớn, gần như chạm nhau, cản trở nghiêm trọng đến đường thở, cần can thiệp y khoa khẩn cấp.

Triệu chứng viêm amidan quá phát điển hình

Viêm amidan quá phát thường có những biểu hiện dễ nhận thấy như:

• Amidan sưng to: Có thể nhìn thấy amidan to phình ra ở phía sau cổ họng khi soi gương.
• Đau họng: Cảm giác đau rát, đặc biệt nghiêm trọng khi nuốt, nói hoặc ho. Triệu chứng này thường xuất hiện rõ rệt vào buổi sáng hoặc sau khi ăn uống đồ lạnh.
• Khó thở, ngáy: Amidan sưng to chèn ép đường thở, khiến bạn thở khò khè, ngáy to, thậm chí ngưng thở khi ngủ.
• Hơi thở hôi: Do vi khuẩn tích tụ và phân hủy các mảnh vụn thức ăn trong khe hốc amidan, người bệnh thường gặp tình trạng hơi thở hôi kéo dài.
• Sốt và mệt mỏi: Người bệnh có thể bị sốt cao hoặc nhẹ, kèm theo mệt mỏi kéo dài do cơ thể phản ứng với tình trạng viêm nhiễm.

Nguyên nhân gây tình trạng viêm amidan quá phát

Viêm amidan quá phát thường do nhiễm trùng, chủ yếu là do vi khuẩn hoặc virus. Một số yếu tố sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh gồm:

• Nhiễm trùng tái phát: Các tác nhân như vi khuẩn (liên cầu khuẩn nhóm A) và virus (adenovirus, rhinovirus) tấn công liên tục khiến amidan không có thời gian phục hồi. Điều này làm tổn thương mô và dẫn đến tình trạng quá phát.
• Cấu trúc và đặc điểm của amidan: Amidan có nhiều khe hốc, dễ bị vi khuẩn, virus và thức ăn tích tụ, trở thành môi trường lý tưởng cho viêm nhiễm. Khi viêm tái diễn, tổ chức này dần bị phì đại.
• Yếu tố miễn dịch: Người có sức đề kháng yếu, đặc biệt là trẻ em hoặc người mắc các bệnh mạn tính, dễ bị các bệnh viêm nhiễm đường hô hấp dẫn đến viêm amidan quá phát.
• Tác động từ môi trường: Ô nhiễm không khí, tiếp xúc với khói bụi, hóa chất hoặc thay đổi thời tiết đột ngột cũng là những yếu tố thúc đẩy viêm amidan tái phát và phì đại.

Biến chứng nguy hiểm của viêm amidan quá phát

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm amidan quá phát có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Ảnh hưởng đến hô hấp: Amidan phì đại có thể chèn ép đường thở, gây ngủ ngáy, ngưng thở khi ngủ, hoặc khó khăn trong hô hấp, đặc biệt ở trẻ em.
• Biến chứng nhiễm khuẩn: Vi khuẩn từ amidan có thể lan sang các vùng khác, gây viêm tai giữa, viêm xoang hoặc nhiễm trùng huyết trong trường hợp nặng.
• Nguy cơ viêm cầu thận: Nhiễm khuẩn liên cầu khuẩn từ amidan không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến viêm cầu thận, gây tổn thương chức năng thận.
• Tác động đến hệ tim mạch: Nếu viêm nhiễm kéo dài, nguy cơ sốt thấp khớp và tổn thương van tim có thể xảy ra, đặc biệt là ở trẻ em và người có tiền sử bệnh tim.
• Giảm chất lượng cuộc sống: Các triệu chứng như đau họng, khó nuốt và hơi thở hôi kéo dài khiến người bệnh mệt mỏi, giảm hiệu suất làm việc và học tập.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán viêm amidan quá phát, bác sĩ Tai Mũi Họng sẽ kết hợp nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ kiểm tra trực tiếp vùng hầu họng để đánh giá tình trạng amidan. Khám lâm sàng cũng giúp phát hiện các dấu hiệu khác như hạch cổ to, đau họng kéo dài.
• Nội soi tai mũi họng: Sử dụng ống nội soi mềm để kiểm tra chi tiết cấu trúc amidan và các cơ quan lân cận, giúp phát hiện các bất thường như amidan quá phát hoặc sự cản trở đường thở.
• Xét nghiệm máu: Giúp kiểm tra các chỉ số viêm như CRP (C-reactive protein), bạch cầu. Nếu nghi ngờ viêm do liên cầu khuẩn, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm ASO (Anti-Streptolysin O).
• Cấy dịch họng: Phương pháp này giúp xác định chính xác loại vi khuẩn hoặc virus gây viêm amidan, từ đó định hướng sử dụng kháng sinh hoặc điều trị phù hợp.
• Chụp X-quang: Ít khi được sử dụng, nhưng có thể giúp đánh giá mức độ tắc nghẽn đường thở do amidan quá phát gây ra.

Đối tượng có nguy cơ cao bị viêm amidan quá phát

Một số đối tượng có nguy cơ cao bị viêm amidan quá phát bao gồm:

• Trẻ em do có hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện, dễ bị viêm nhiễm.
• Người thường xuyên tiếp xúc với mầm bệnh như người làm việc trong môi trường y tế, giáo dục,...
• Người có hệ miễn dịch suy yếu như người già, người mắc bệnh mãn tính,...
• Người sống trong một môi trường ô nhiễm, nhiều khói bụi, hóa chất,...

Phương pháp phòng ngừa bệnh

Để phòng ngừa viêm amidan quá phát, bạn nên:

• Giữ vệ sinh: Đánh răng, súc miệng thường xuyên để loại bỏ vi khuẩn trong khoang miệng.
• Che miệng khi ho, hắt hơi: Hạn chế lây lan vi khuẩn cho người khác.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Nếu có người thân bị viêm amidan, nên hạn chế tiếp xúc gần.
• Hạn chế tiếp xúc với môi trường ô nhiễm: Mang khẩu trang khi ra ngoài, tránh những nơi có khói bụi, hóa chất độc hại.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin C, luyện tập thể dục thường xuyên để cải thiện sức đề kháng.
• Uống nhiều nước: Giúp làm sạch cổ họng, loại bỏ vi khuẩn.
• Điều trị triệt để các bệnh viêm nhiễm hô hấp: Không để viêm họng hoặc cảm cúm kéo dài, dễ dẫn đến viêm amidan quá phát.
• Khám sức khỏe định kỳ: Để phát hiện và điều trị sớm các bệnh lý về tai mũi họng.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Người bệnh được khuyến cáo nên đến gặp bác sĩ ngay khi có những dấu hiệu sau:

• Amidan sưng to, gây khó nuốt, khó thở kéo dài hơn 10 ngày.
• Amidan sưng đỏ nghiêm trọng, có mủ trắng hoặc đốm vàng trên bề mặt.
• Đau họng kéo dài, không đỡ sau khi điều trị bằng thuốc.
• Ngáy to, ngưng thở khi ngủ.
• Thường xuyên xuất hiện tình trạng sốt, mệt mỏi kèm đau họng.
• Xuất hiện các triệu chứng nhiễm trùng như sưng hạch bạch huyết, đau đầu, ớn lạnh.

Cách điều trị hiệu quả viêm amidan quá phát

Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của viêm amidan quá phát, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp chữa trị phù hợp:

Điều trị nội khoa

Sử dụng các loại thuốc dưới đây nhằm mục đích kiểm soát viêm nhiễm, cụ thể như sau:

• Thuốc kháng sinh: Được sử dụng khi viêm amidan quá phát do nhiễm khuẩn, thường là do vi khuẩn Streptococcus. Các thuốc thường dùng như Penicillin (Amoxicillin, Ampicillin), Cephalosporin (Cefuroxime, Cefixime), Macrolid (Erythromycin, Clarithromycin).
• Thuốc kháng viêm: Tác dụng giúp giảm viêm, giảm đau, giảm sưng amidan. Bác sĩ thường chỉ định Ibuprofen, Paracetamol, Corticosteroid (Prednisolone, Dexamethasone).
• Thuốc giảm đau: Giảm đau họng, giúp người bệnh dễ chịu hơn. Một số loại thuốc thường dùng gồm Paracetamol, Ibuprofen.
• Thuốc súc miệng: Có tác dụng dát khuẩn, làm sạch họng, giảm viêm, bao gồm nước muối sinh lý, dung dịch súc miệng chứa povidone-iodine, chlorhexidine.
• Thuốc tan đờm: Dùng trong trường hợp viêm amidan quá phát kèm theo ho có đờm, giúp làm loãng đờm, dễ khạc ra ngoài. Các thuốc thường dùng như Acetylcystein, Bromhexin.

Điều trị ngoại khoa

Cắt amidan sẽ được chỉ định cho trường hợp viêm tái phát nhiều lần, gây biến chứng hoặc ảnh hưởng sức khỏe nghiêm trọng.

• Phẫu thuật cắt amidan bằng dao lạnh: Bác sĩ sử dụng dao, kéo, thòng lọng để bóc tách và cắt bỏ amidan.
• Phẫu thuật cắt amidan bằng dao điện: Sử dụng dao điện để cắt amidan, nhiệt độ cao của dao giúp cầm máu tốt.
• Phẫu thuật cắt amidan bằng laser: Tia laser được sử dụng để cắt và phá hủy mô amidan.
• Phẫu thuật cắt amidan bằng sóng cao tần (Coblator): Sử dụng năng lượng sóng radio để cắt và bóc tách amidan.
• Phẫu thuật cắt amidan bằng plasma: Sử dụng dao plasma để cắt amidan, nhiệt độ thấp giúp giảm thiểu tổn thương mô.

Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về viêm amidan quá phát. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe và đừng ngần ngại đến gặp bác sĩ khi có dấu hiệu bất thường.