Viêm Amidan Mủ Ở Người Lớn: Triệu Chứng Và Cách Điều Trị

Viêm amidan mủ ở người lớn là gì?

Amidan là hai khối mô lympho nằm ở phía sau cổ họng, có vai trò giúp chống lại vi khuẩn, virus xâm nhập qua đường hô hấp. Viêm amidan mủ ở người lớn là tình trạng viêm amidan cấp tính, trong đó có sự hình thành các ổ mủ trắng hoặc vàng trên bề mặt amidan. Các ổ mủ này chứa đầy vi khuẩn, tế bào chết và các mảnh vụn viêm.

Viêm amidan mủ do vi khuẩn có thể lây truyền qua đường hô hấp khi tiếp xúc với người bệnh. Vi khuẩn có thể lây lan qua nước bọt, dịch tiết mũi họng khi ho, hắt hơi hoặc dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh.

Triệu chứng viêm amidan mủ điển hình

Viêm amidan mủ gây ra các triệu chứng rõ rệt như sau:

Triệu chứng tại chỗ:

• Đau họng: Cơn đau có thể dữ dội, gây khó khăn khi nuốt, thậm chí đau lan lên tai. 
• Amidan sưng đỏ, có mủ: Amidan sưng to, đỏ và có thể nhìn thấy các chấm trắng hoặc vàng trên bề mặt amidan chính là các ổ mủ.
• Hơi thở có mùi hôi: Do vi khuẩn trong ổ mủ sinh ra các hợp chất lưu huỳnh gây mùi khó chịu.

Triệu chứng toàn thân:

• Sốt: Thường sốt nhẹ hoặc sốt cao, kèm theo mệt mỏi, đau đầu, ớn lạnh.
• Ho: Ho khan hoặc ho có đờm, do dịch mủ chảy xuống kích thích niêm mạc họng.
• Nổi hạch bạch huyết cổ: Các hạch bạch huyết dưới hàm sưng to và đau khi chạm vào.
• Khàn tiếng: Giọng nói bị thay đổi, khàn hoặc mất tiếng do amidan sưng to chèn ép thanh quản.
• Nuốt khó: Cảm giác vướng víu, khó nuốt thức ăn do amidan sưng to.
• Mệt mỏi, chán ăn: Cơ thể mệt mỏi, chán ăn, khó ngủ do tình trạng viêm nhiễm và sốt.

Nguyên nhân dẫn đến viêm amidan mủ ở người lớn

Nguyên nhân chính và các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm amidan mủ được phân tích như sau:

Nhiễm khuẩn:

• Vi khuẩn: Bao gồm vi khuẩn lliên cầu khuẩn nhóm A (Streptococcus pyogenes). Các loại vi khuẩn khác như tụ cầu, phế cầu, Haemophilus influenzae cũng có thể gây viêm amidan mủ.
• Virus: Một số loại virus như adenovirus, rhinovirus, virus cúm cũng có thể gây viêm amidan và dẫn đến hình thành mủ.

Yếu tố nguy cơ:

• Vệ sinh răng miệng kém: Thức ăn thừa và vi khuẩn tích tụ trong khoang miệng tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển và tấn công amidan.
• Sức đề kháng yếu: Khi hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể dễ bị vi khuẩn và virus tấn công, gây viêm nhiễm amidan.
• Môi trường ô nhiễm: Tiếp xúc với khói bụi, hóa chất, không khí ô nhiễm làm tăng nguy cơ viêm nhiễm đường hô hấp, bao gồm cả viêm amidan.
• Thói quen sinh hoạt: Hút thuốc lá, uống nhiều rượu bia, sử dụng chất kích thích làm giảm sức đề kháng và tăng nguy cơ viêm nhiễm.
• Bệnh lý khác: Các bệnh lý về tai mũi họng như viêm xoang, viêm mũi dị ứng, viêm VA,... cũng có thể làm tăng nguy cơ viêm amidan mủ.
• Cấu trúc amidan: Amidan có nhiều hốc và khe, tạo điều kiện cho vi khuẩn và thức ăn bám lại, gây viêm nhiễm.

Viêm amidan mủ ở người lớn nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp viêm amidan mủ ở người lớn đều có thể điều trị khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu điều trị muộn hoặc điều trị sai cách, bệnh sẽ gây ra biến chứng nguy hiểm như:

Biến chứng tại chỗ:

• Áp xe quanh amidan: Nhiễm trùng lan rộng ra vùng xung quanh amidan, tạo thành ổ mủ lớn gây đau dữ dội, khó nuốt, khó thở, sốt cao, thậm chí có thể vỡ vào đường thở gây nguy hiểm.
• Viêm tấy lan rộng: Nhiễm trùng lan xuống cổ, gây viêm tấy mô tế bào cổ, nguy hiểm đến tính mạng.

Biến chứng lân cận:

• Viêm tai giữa: Vi khuẩn từ amidan lây lan qua vòi nhĩ gây viêm tai giữa, gây đau tai, ù tai, chảy mủ tai.
• Viêm xoang: Vi khuẩn lan lên xoang gây viêm xoang, gây đau nhức vùng mặt, chảy nước mũi, nghẹt mũi.

Biến chứng toàn thân:

• Viêm cầu thận cấp: Biến chứng nguy hiểm, xảy ra khi kháng thể chống lại liên cầu khuẩn tấn công vào cầu thận, gây tổn thương thận, tiểu ra máu, phù nề.
• Sốt thấp khớp: Gây viêm khớp, viêm tim, tổn thương van tim, ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe tim mạch.
• Nhiễm trùng máu: Vi khuẩn xâm nhập vào máu gây nhiễm trùng máu, sốc nhiễm trùng, nguy hiểm đến tính mạng.

Phương pháp chẩn đoán

Để chẩn đoán viêm amidan mủ ở người lớn, bác sĩ sẽ kết hợp các phương pháp sau:

Khám lâm sàng:

• Hỏi bệnh: Bác sĩ hỏi về các triệu chứng đang gặp phải (đau họng, sốt, ho, khó nuốt,...), chế độ sinh hoạt,...
• Quan sát: Bác sĩ sẽ dùng đèn soi và dụng cụ y tế để quan sát vùng họng, amidan.

Xét nghiệm:

• Test nhanh liên cầu khuẩn: Sử dụng que tăm bông lấy mẫu dịch ở họng để kiểm tra sự hiện diện của liên cầu khuẩn nhóm A - nguyên nhân phổ biến gây viêm amidan mủ.
• Nuôi cấy vi khuẩn: Mẫu dịch ở họng được nuôi cấy trong phòng thí nghiệm để xác định loại vi khuẩn gây viêm amidan.
• Công thức máu: Xét nghiệm máu giúp đánh giá tình trạng viêm nhiễm, mức độ nghiêm trọng của bệnh.

Chẩn đoán hình ảnh (nếu cần):

• Nội soi họng: Giúp bác sĩ quan sát chi tiết hơn tình trạng viêm nhiễm ở amidan, loại trừ các bệnh lý khác như áp-xe quanh amidan hoặc khối u.
• Siêu âm vùng cổ: Đánh giá sự phát triển của hạch bạch huyết hoặc các ổ nhiễm trùng lân cận.
• Chụp X-quang: Chụp X-quang vùng cổ họng giúp phát hiện các biến chứng như áp xe quanh amidan.
• Chụp CT: Cung cấp hình ảnh chi tiết hơn về vùng amidan và các cấu trúc xung quanh, giúp chẩn đoán chính xác các biến chứng.

Đối tượng có nguy cơ mắc viêm amidan mủ cao

Bất cứ ai cũng có thể bị viêm amidan mủ, nhưng những đối tượng sau sẽ có nguy cơ mắc cao hơn:

• Người có hệ miễn dịch kém.
• Người tiếp xúc thường xuyên với người mắc bệnh amidan.
• Những người có tiền sử tái phát viêm amidan nhiều lần.
• Những người đang sống, làm việc ở môi trường ô nhiễm.
• Những người có thói quen sử dụng thuốc lá và tiêu thụ rượu bia nhiều.

Phòng ngừa viêm amidan mủ ở người lớn

Phòng ngừa viêm amidan mủ ở người lớn có thể được thực hiện qua các biện pháp sau:

• Tăng cường hệ miễn dịch: Ăn uống đầy đủ dinh dưỡng, bổ sung vitamin C và các khoáng chất cần thiết để duy trì sức khỏe. 
• Giữ vệ sinh đường hô hấp: Rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc những vật dụng công cộng.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế tiếp xúc gần gũi với người bị viêm amidan hoặc các bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác để giảm nguy cơ lây nhiễm.
• Bảo vệ cổ họng khỏi kích ứng: Tránh để cổ họng bị khô hoặc bị kích ứng do không khí lạnh, khói thuốc hoặc hóa chất. Cố gắng giữ ấm cổ họng, đặc biệt trong thời tiết lạnh.
• Điều trị bệnh viêm nhiễm đường hô hấp: Khi có triệu chứng viêm họng hoặc cảm lạnh, cần điều trị kịp thời để ngăn ngừa viêm amidan trở nặng và chuyển sang thể mủ.
• Duy trì thói quen sống lành mạnh: Ngủ đủ giấc, tránh căng thẳng, giữ môi trường sống sạch sẽ và thoáng mát giúp phòng ngừa viêm amidan.
• Khám sức khỏe định kỳ: Đi khám bác sĩ định kỳ để phát hiện và điều trị sớm các bệnh về đường hô hấp hoặc viêm amidan, đặc biệt đối với những người có tiền sử bệnh này.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bác sĩ khuyến nghị người bị viêm amidan cần đến bệnh viện thăm khám khi:

• Đau họng dữ dội, kéo dài không đỡ.
• Khó nuốt, khó thở.
• Sốt cao, kèm theo ớn lạnh.
• Xuất hiện các ổ mủ trên amidan.
• Sưng hạch bạch huyết ở cổ.
• Có dấu hiệu nhiễm trùng lan rộng (như đau tai, sưng mặt hoặc yếu cơ).

Phương pháp chữa viêm amidan mủ ở người lớn

Tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp điều trị viêm amidan mủ phù hợp.

Điều trị nội khoa

Dưới đây là các nhóm thuốc thường được sử dụng để điều trị viêm amidan mủ ở người lớn:

Thuốc kháng sinh (thuốc điều trị chính):

• Nhóm penicillin: Amoxicillin, Ampicillin, Augmentin,... là nhóm kháng sinh điển hình sử dụng trong điều trị viêm amidan mủ.
• Nhóm cephalosporin: Cephalexin, Cefuroxime, Ceftriaxone,... được sử dụng khi penicillin không hiệu quả hoặc bệnh nhân dị ứng.
• Nhóm thuốc macrolid: Clarithromycin hoặc Azithromycin,... là lựa chọn thay thế khi không thể sử dụng penicillin hoặc cephalosporin.

Các nhóm thuốc khác:

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Giúp giảm đau họng, hạ sốt và khó chịu, bao gồm Paracetamol (acetaminophen) hoặc Ibuprofen, Naproxen.
• Thuốc giảm đau họng tại chỗ: Giúp sát khuẩn, gây tê nhẹ, giảm đau và làm dịu cổ họng. Bao gồm dạng viên ngậm (Strepsils, Chlorhexidine) hoặc thuốc xịt họng (Benzocaine, Lidocaine).
• Nước súc miệng sát khuẩn: Sử dụng nước súc miệng chứa povidone-iodine hoặc chlorhexidine giúp sát khuẩn, làm sạch khoang miệng và họng.
• Thuốc kháng histamin: Nếu có triệu chứng ngứa, sổ mũi, nghẹt mũi, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng Cetirizine, Loratadine.
• Thuốc long đờm: Giúp làm loãng đờm, dễ dàng khạc ra ngoài, điển hình là thuốc Acetylcysteine, Bromhexine.

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật thường được xem xét khi điều trị bằng thuốc không hiệu quả hoặc viêm amidan tái phát nhiều lần.

Dưới đây là một số phương pháp phẫu thuật điều trị viêm amidan mủ phổ biến:

• Phương pháp bóc tách và thòng lọng (Anse): Bác sĩ sẽ sử dụng dụng cụ để bóc tách và cắt bỏ amidan.
• Cắt amidan bằng dao điện: Sử dụng dòng điện cao tần để cắt amidan, giúp cầm máu tốt hơn so với phương pháp truyền thống.
• Cắt amidan bằng laser CO2: Dùng tia laser để cắt đốt amidan, ít gây chảy máu và đau, thời gian hồi phục nhanh. Tuy nhiên, phương pháp này có thể gây biến chứng nhiễm trùng vết mổ và ảnh hưởng đến dây thanh quản.
• Cắt amidan bằng sóng siêu âm: Sử dụng năng lượng sóng siêu âm để cắt và cầm máu đồng thời, ít gây đau và tổn thương mô xung quanh.
• Cắt amidan bằng Coblator: Sử dụng sóng radio để cắt amidan, ít gây đau, ít chảy máu và thời gian hồi phục nhanh.

Viêm amidan mủ ở người lớn là một bệnh lý có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Việc nắm vững các biện pháp phòng ngừa rất quan trọng để giảm nguy cơ mắc bệnh. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng bệnh, hãy tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị một cách hiệu quả, từ đó bảo vệ sức khỏe một cách toàn diện.