Bệnh Ho Gà Có Nguy Hiểm Không? Cách Điều Trị Hiệu Quả

Ho gà là bệnh gì?

Ho gà là một bệnh nhiễm khuẩn cấp tính đường hô hấp rất dễ lây lan, do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra. Bệnh thường gặp ở trẻ em và thanh thiếu niên, đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ dưới 5 tuổi, trẻ sơ sinh và trẻ suy dinh dưỡng. Mặc dù đã có vắc xin phòng ngừa, ho gà vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở trẻ em trên toàn thế giới, đặc biệt là ở các nước đang phát triển.

Triệu chứng bệnh ho gà

Bệnh ho gà là một bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính rất dễ lây lan. Bệnh thường bắt đầu với các triệu chứng giống cảm lạnh thông thường, nhưng sau đó sẽ phát triển thành các cơn ho dữ dội, kéo dài và có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, đặc biệt ở trẻ nhỏ.

Để nhận biết bệnh ho gà, cần chú ý đến các triệu chứng sau đây:

Giai đoạn khởi phát (7-10 ngày)

• Triệu chứng giống cảm lạnh: Sổ mũi, nghẹt mũi, hắt hơi, chảy nước mắt, sốt nhẹ, mệt mỏi.
• Ho khan: Ban đầu ho khan, tần suất tăng dần, thường về đêm.

Giai đoạn toàn phát (1-6 tuần)

• Các cơn ho kịch phát: Đặc trưng của ho gà là những cơn ho khan dữ dội, liên tục, không kiểm soát được.
  • Mỗi cơn ho có thể kéo dài từ vài giây đến vài phút, gồm nhiều tiếng ho liên tiếp không nghỉ.
  • Kết thúc cơn ho thường kèm theo tiếng rít khi hít vào ("whoop"), do bệnh nhân phải hít mạnh để lấy lại hơi.
  • Gương mặt bệnh nhân có thể tím tái, lưỡi thè ra, mắt lồi, vẻ mặt hốt hoảng trong cơn ho.
• Nôn: Ho quá mức có thể gây nôn.
• Khó thở: Đặc biệt ở trẻ nhỏ, ho gà có thể gây khó thở, thậm chí ngừng thở.
• Các triệu chứng khác: Chảy nước mắt, chảy nước mũi, mệt mỏi, chán ăn, sụt cân.

Giai đoạn hồi phục (vài tuần đến vài tháng)

• Cơn ho sẽ giảm dần về tần suất cũng như mức độ.
• Tuy nhiên, ho có thể kéo dài trong nhiều tuần hoặc tháng.

Nguyên nhân gây bệnh ho gà

"Thủ phạm" chính gây ra bệnh ho gà là vi khuẩn Bordetella pertussis. Đây là một loại trực khuẩn Gram âm, có kích thước rất nhỏ, không di động. Vi khuẩn này xâm nhập vào đường hô hấp và gây viêm niêm mạc mũi họng, khí quản và phế quản.

Đặc điểm của vi khuẩn Bordetella pertussis:

• Khả năng bám dính: Vi khuẩn ho gà có khả năng bám dính vào lông chuyển của tế bào niêm mạc đường hô hấp, từ đó gây viêm và tổn thương niêm mạc.
• Sản sinh độc tố: Vi khuẩn ho gà sản sinh ra các loại độc tố, gây ho, co thắt phế quản và ảnh hưởng đến hệ thần kinh.
• Kháng kháng sinh: Vi khuẩn ho gà có thể kháng một số loại kháng sinh, gây khó khăn cho việc điều trị.

Các yếu tố làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

• Trẻ em chưa tiêm phòng vacxin ho gà, đây là đối tượng dễ mắc bệnh nhất và cũng có nguy cơ gặp biến chứng cao nhất.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu như người già, người mắc bệnh mạn tính, người đang dùng thuốc ức chế miễn dịch...
• Sống trong môi trường tập thể đông đúc như trường học, nhà trẻ...

Bệnh ho gà lây truyền qua đường nào?

Bệnh lây lan rất dễ dàng từ người sang người, đặc biệt là trong môi trường tập trung đông người như trường học, nhà trẻ.

Con đường lây truyền chính của bệnh ho gà là qua đường hô hấp:

• Các giọt bắn: Khi người bệnh ho, hắt hơi, thậm chí nói chuyện, các giọt bắn nhỏ chứa vi khuẩn ho gà sẽ bắn ra ngoài môi trường. Những người xung quanh khi hít phải các giọt bắn này có thể bị mắc bệnh.
• Tiếp xúc trực tiếp: Tiếp xúc gần gũi với người bệnh, ví dụ như ôm, hôn, cùng ăn chung bát đũa, cũng làm tăng nguy cơ lây nhiễm.
• Dịch tiết đường hô hấp: Vi khuẩn ho gà cũng có thể lây lan qua dịch tiết từ mũi hoặc họng của người bệnh khi họ ho, hắt hơi hoặc nôn.

Phạm vi lây lan:

Vi khuẩn ho gà có thể lây lan trong phạm vi khoảng 2 mét xung quanh người bệnh. Đặc biệt, bệnh lây lan mạnh nhất trong 2 tuần đầu tiên kể từ khi xuất hiện triệu chứng.

Bệnh ho gà có nguy hiểm không?

Bệnh ho gà rất dễ lây lan và có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng.

Dưới đây là một số biến chứng thường gặp của bệnh ho gà:

• Viêm phổi: Biến chứng thường gặp nhất, do vi khuẩn ho gà gây viêm nhiễm ở phổi.
• Viêm não: Viêm màng não hoặc viêm não do vi khuẩn ho gà xâm nhập vào hệ thần kinh trung ương.
• Co giật: Do thiếu oxy lên não trong những cơn ho khan dữ dội.
• Ngừng thở: Cơn ho khan kéo dài có thể gây ngừng thở, đặc biệt nguy hiểm ở trẻ sơ sinh.
• Suy dinh dưỡng: Do ho nhiều, nôn ói, trẻ khó ăn uống, dẫn đến suy dinh dưỡng.
• Tử vong: Trong trường hợp nặng, ho gà có thể gây tử vong, đặc biệt ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ.

Ngăn ngừa bệnh ho gà hiệu quả bằng cách nào?

Tiêm chủng vắc xin:

• Đây là phương pháp phòng ngừa ho gà hiệu quả nhất.
• Vắc xin ho gà thường được kết hợp với vắc xin bạch hầu và uốn ván (DTaP) hoặc vắc xin bạch hầu, uốn ván và bại liệt (DTaP-IPV).
• Trẻ em cần được tiêm đủ 5 mũi vắc xin ho gà theo lịch tiêm chủng quốc gia:
  • Mũi 1, 2, 3: Thời điểm tiêm khi trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi.
  • Mũi 4: Thời điểm tiêm khi trẻ được 18 tháng tuổi.
  • Mũi 5: Thời điểm tiêmkhi trẻ được 4-6 tuổi.
• Phụ nữ mang thai cũng nên tiêm vắc xin ho gà trong 3 tháng cuối thai kỳ để bảo vệ cả mẹ và bé.

Che miệng khi ho, hắt hơi:

• Khi ho hoặc hắt hơi, dùng khăn giấy hoặc khuỷu tay che miệng để ngăn ngừa vi khuẩn lây lan qua các giọt bắn.
• Vứt bỏ khăn giấy đã sử dụng vào thùng rác và rửa tay sạch sẽ bằng xà phòng.

Vệ sinh cá nhân:

• Rửa tay thường xuyên bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là sau khi ho, hắt hơi, chạm vào mũi, miệng.
• Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân với người bệnh như khăn mặt, bát đũa, cốc chén...

Cách ly người bệnh:

• Khi có người mắc ho gà, cần cách ly người bệnh để tránh lây lan cho người khác.
• Người bệnh nên nghỉ ngơi tại nhà, hạn chế tiếp xúc với trẻ nhỏ và người già.

Vệ sinh môi trường:

• Nhà cửa phải luôn sạch sẽ, khô ráo, thông thoáng.
• Thường xuyên lau chùi bề mặt, đồ chơi bằng dung dịch sát khuẩn.
• Giặt giũ chăn màn, quần áo của người bệnh bằng nước nóng.

Tăng cường sức đề kháng:

• Trong 6 tháng đầu đời đảm bảo bé được uống sữa mẹ để tăng đề kháng.
• Bổ sung dinh dưỡng đầy đủ, ăn nhiều rau củ quả, đặc biệt là vitamin C và kẽm.
• Dành thời gian tập thể dục mỗi ngày, đảm bảo giấc ngủ.

Khám sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm các bệnh lý, trong đó có ho gà.

Các phương pháp điều trị bệnh ho gà

Ho gà do vi khuẩn Bordetella pertussis gây ra, vì vậy kháng sinh là phương pháp điều trị chính. Tuy nhiên, việc điều trị cần được thực hiện càng sớm càng tốt, lý tưởng nhất là trong giai đoạn đầu của bệnh (giai đoạn viêm long đường hô hấp trên), để giảm nguy cơ biến chứng và lây lan.

Điều trị bằng kháng sinh

Kháng sinh giúp tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh, ngăn ngừa biến chứng và làm giảm thời gian lây nhiễm. Tuy nhiên ở giai đoạn ho khan (giai đoạn toàn phát), kháng sinh không làm giảm triệu chứng ho, nhưng vẫn được chỉ định để ngăn ngừa lây lan.

Các loại kháng sinh thường được chỉ định như:

• Erythromycin: Liều dùng 10-12,5mg/kg cân nặng, chia làm 4 lần/ngày, uống trong 14 ngày.
• Azithromycin: Liều dùng 10-12mg/kg cân nặng/ngày, uống trong 5 ngày.
• Clarithromycin: Có thể được sử dụng trong trường hợp bệnh nhân dị ứng với Erythromycin.
• Trimethoprim-sulfamethoxazole: Một lựa chọn khác trong điều trị ho gà.

Điều trị triệu chứng

Bên cạnh kháng sinh, bác sĩ có thể kê thêm một số loại thuốc để điều trị các triệu chứng của ho gà, giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn:

• Giảm ho: Có thể dùng siro ho, thuốc ho dạng viên hoặc thuốc xịt họng. Ví dụ Dextromethorphan, Codeine.
• Long đờm: Uống nhiều nước, sử dụng thuốc long đờm (nếu cần). Ví dụ Acetylcystein, Guaifenesin.
• Hạ sốt: Dùng thuốc hạ sốt paracetamol khi có sốt.

Các biện pháp hỗ trợ khác

• Hút đờm: Đối với trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, có thể cần hút đờm để thông thoáng đường thở.
• Thở oxy: Trong trường hợp trẻ bị khó thở hoặc thiếu oxy, có thể cần thở oxy.
• Theo dõi sát triệu chứng: Đặc biệt là ở trẻ nhỏ, cần theo dõi sát các triệu chứng như sốt, khó thở, co giật... để xử trí kịp thời.
• Cách ly: Để đề phòng lây nhiễm, người bệnh cần được cách ly với người khác.

Trẻ dưới 1 tuổi khi có dấu hiệu mắc bệnh ho gà thường được yêu cầu nhập viện để theo dõi và điều trị tích cực, nhằm ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm như ngừng thở, viêm phổi, viêm não...

Bệnh ho gà có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, do đó việc phòng ngừa và điều trị kịp thời là rất quan trọng. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn những thông tin bổ ích về bệnh ho gà.