Mất Ngủ Ở Người Già Do Đâu? Cách Điều Trị Và Phòng Ngừa

Mất ngủ ở người già là gì?

Mất ngủ ở người già là tình trạng rối loạn giấc ngủ phổ biến, khiến người cao tuổi khó vào giấc, giấc ngủ không sâu, dễ tỉnh giấc nhiều lần trong đêm hoặc tỉnh dậy sớm và không thể ngủ lại được.

Thông thường theo khuyến nghị, người cao tuổi (từ 65 tuổi trở lên) vẫn cần ngủ sâu từ 7 - 8 giờ mỗi đêm, tuy nhiên có rất nhiều người cao tuổi bị mất ngủ và không đạt đủ giấc ngủ chất lượng. Điều này khiến người cao tuổi cảm thấy mệt mỏi, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống và còn gây ra nhiều vấn đề sức khỏe.

Triệu chứng khi bị mất ngủ ở người già

Triệu chứng mất ngủ ở người già có thể biểu hiện qua nhiều dấu hiệu khác nhau, bao gồm:

• Khó vào giấc ngủ: Người cao tuổi mất nhiều thời gian nằm trằn trọc mà không thể ngủ ngay được, thậm chí phải mất từ 30 phút đến vài giờ mới vào giấc được.
• Ngủ chập chờn, giấc ngủ không sâu: Giấc ngủ thường bị gián đoạn, dễ tỉnh giấc nhiều lần trong đêm và khi tỉnh dậy khó ngủ lại.
• Thức dậy sớm: Người mất ngủ thường có xu hướng tỉnh giấc rất sớm vào buổi sáng, dù chưa ngủ đủ giờ.
• Buồn ngủ vào ban ngày: Do thiếu ngủ vào ban đêm, người già thường cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ và thiếu năng lượng trong ngày.
• Thay đổi tâm trạng: Mất ngủ kéo dài dẫn đến căng thẳng, lo âu, dễ cáu gắt hoặc thậm chí là trầm cảm.
• Giảm trí nhớ: Thiếu ngủ làm suy giảm trí nhớ ngắn hạn, gây khó khăn trong việc tập trung, ghi nhớ và xử lý thông tin.
• Dễ bị đau nhức: Mất ngủ có thể làm tăng cảm giác đau nhức do các bệnh lý mãn tính như viêm khớp hoặc đau cơ.

Nguyên nhân người già mất ngủ

Nguyên nhân gây mất ngủ ở người già có thể do nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm:

• Thay đổi sinh lý tự nhiên: Khi già đi, cơ thể sản xuất ít melatonin hơn, hormone quan trọng trong việc điều chỉnh giấc ngủ. Điều này khiến người cao tuổi khó ngủ hơn và dễ bị tỉnh giấc trong đêm.
• Bệnh lý mãn tính: Nhiều người già mắc các bệnh lý như viêm khớp, đau cơ, tiểu đường, cao huyết áp, tim mạch và các bệnh liên quan đến hô hấp, khiến họ khó có được giấc ngủ thoải mái.
• Tác dụng phụ của thuốc: Nhiều loại thuốc điều trị bệnh mãn tính như huyết áp cao, tim mạch, trầm cảm,... gây tác dụng phụ mất ngủ cho người dùng.
• Thói quen sinh hoạt: Người cao tuổi thường giảm hoạt động thể chất và có xu hướng nghỉ ngơi vào ban ngày, điều này làm thay đổi nhịp sinh học, khiến họ khó ngủ vào ban đêm.
• Yếu tố tâm lý: Căng thẳng, lo lắng, cảm giác cô đơn, thiếu sự kết nối xã hội ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người già.
• Môi trường sống: Ánh sáng, tiếng ồn hoặc không gian ngủ không thoải mái cũng có thể làm ảnh hưởng đến chất lượng giấc ngủ của người già.

Mất ngủ ở người già có gây nguy hiểm không?

Mất ngủ ở người già có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Trong một số trường hợp, nó có thể tiềm ẩn những nguy hiểm sau nếu không được điều trị kịp thời.

• Suy giảm trí nhớ và nhận thức: Mất ngủ kéo dài có thể làm suy giảm trí nhớ và tăng nguy cơ mắc các bệnh như sa sút trí tuệ hoặc Alzheimer ở người cao tuổi.
• Tăng nguy cơ tai nạn: Người già mất ngủ thường cảm thấy mệt mỏi, buồn ngủ vào ban ngày, gây mất tập trung và tăng nguy cơ té ngã, đặc biệt nguy hiểm khi họ di chuyển hoặc lái xe.
• Hệ miễn dịch suy yếu: Mất ngủ kéo dài có thể làm suy giảm hệ miễn dịch, khiến người già dễ mắc các bệnh nhiễm trùng và gặp khó khăn trong việc phục hồi từ các bệnh lý hiện có.
• Bệnh lý tim mạch: Thiếu ngủ làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, cao huyết áp và đột quỵ do cơ thể không được nghỉ ngơi và phục hồi đầy đủ trong suốt thời gian ngủ.
• Tăng nguy cơ mắc bệnh mãn tính: Người già mất ngủ kéo dài có thể gặp các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng như tiểu đường, béo phì và suy nhược cơ thể.
• Ảnh hưởng tâm lý: Mất ngủ gây lo âu, trầm cảm và làm giảm khả năng kiểm soát cảm xúc, từ đó tác động tiêu cực đến tinh thần và tâm lý của người cao tuổi.

Chẩn đoán mất ngủ ở người già

Chẩn đoán mất ngủ ở người già thường bao gồm nhiều bước để xác định nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của tình trạng rối loạn giấc ngủ. Cụ thể như sau:

Khám lâm sàng:

• Bác sĩ hỏi chi tiết về thói quen ngủ của bệnh nhân, bao gồm thời gian đi ngủ, thời gian thức dậy, tần suất tỉnh giấc giữa đêm và thời gian ngủ ban ngày. 
• Trao đổi về tình trạng sức khỏe hiện tại, bệnh lý mãn tính hoặc các loại thuốc đang sử dụng cũng được xem xét.
• Khám tổng quát để xác định vấn đề sức khỏe khác liên quan đến mất ngủ như bệnh lý tim mạch, rối loạn hô hấp, viêm khớp hoặc bệnh lý thần kinh.

Khám cận lâm sàng:

• Đo đa ký giấc ngủ (Polysomnography): Theo dõi và đánh giá các thay đổi sinh lý trong khi ngủ, bao gồm hoạt động điện não, nhịp tim, nhịp thở, chỉ số ngưng thở, các cử động mắt và tay chân.
• Điện não đồ (EEG): Phân tích hoạt động của não bộ liên quan đến giấc ngủ, thể hiện qua các loại sóng như delta, theta, alpha và beta ở từng giai đoạn khác nhau của giấc ngủ.
• Đo độ trễ giấc ngủ (MSLT): Giúp xác định xem người bệnh có ngủ đủ giấc hay không và cung cấp thêm cơ sở để bác sĩ đưa ra chẩn đoán về tình trạng mất ngủ.

Biện pháp phòng ngừa

Nhằm giúp người cao tuổi phòng ngừa tình trạng mất ngủ, bác sĩ đưa ra những hướng dẫn cụ thể bao gồm:

• Thiết lập thói quen sinh hoạt lành mạnh bằng cách đi ngủ và thức dậy vào cùng một thời điểm mỗi ngày. 
• Hạn chế giấc ngủ trưa kéo dài, chỉ nên ngủ dưới 30 phút để tránh làm rối loạn giấc ngủ ban đêm.
• Tránh ăn quá no hoặc uống nhiều nước trước giờ ngủ để giảm thiểu tình trạng khó chịu trong quá trình nghỉ ngơi.
• Người lớn tuổi nên duy trì hoạt động thể chất nhẹ nhàng như tập dưỡng sinh khoảng 30 phút mỗi ngày và thực hiện ít nhất 3 lần mỗi tuần. Tuy nhiên, nên kết thúc việc tập ít nhất 3 giờ trước khi ngủ.
• Nên hạn chế tiêu thụ trà đặc, cà phê, bia rượu và tránh hút thuốc lá. Thay vào đó, hãy ưu tiên bổ sung thực phẩm giàu chất xơ, vitamin B6, melatonin, magie và omega-3, vì chúng có lợi cho giấc ngủ.

Khi nào cần khám bác sĩ?

Bác sĩ khuyến nghị những người cao tuổi bị mất ngủ nên thăm khám bác sĩ trong các trường hợp sau:

• Tình trạng mất ngủ diễn ra liên tục trong vài tuần hoặc lâu hơn (thường trên 3 tuần).
• Mất ngủ khiến người già cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
• Mất ngủ kéo dài dẫn đến các thay đổi tâm trạng tiêu cực như lo âu, căng thẳng hoặc trầm cảm.
• Mất ngủ kèm triệu chứng bệnh lý như đau ngực, khó thở, đau đầu, chóng mặt, đau khớp,...
• Nếu người cao tuổi đã tự dùng các biện pháp hoặc thuốc ngủ nhưng tình trạng không cải thiện.

Phương pháp chữa trị tình trạng mất ngủ ở người già

Để điều trị tình trạng mất ngủ ở người già, bác sĩ hướng dẫn chi tiết các phương pháp như sau:

Cải thiện tình trạng mất ngủ cho người già tại nhà

Những biện pháp dưới đây không chỉ giúp cải thiện giấc ngủ mà còn góp phần nâng cao sức khỏe tổng thể cho người cao tuổi.

• Tạo môi trường ngủ: Phòng ngủ nên được điều chỉnh với nhiệt độ thích hợp, thường từ 26 - 27 độ C, hạn chế ánh sáng và tiếng ồn. Xông tinh dầu tự nhiên tạo cảm giác thư giãn, giúp dễ ngủ hơn.
• Xoa bóp để cải thiện giấc ngủ: Xoa bóp các khu vực như đầu, tay, chân giúp giảm căng cơ, thư giãn, từ đó làm người già dễ dàng vào giấc và ngủ sâu hơn.
• Ngâm chân: Ngâm chân bằng nước ấm khoảng 60 độ C trong 15 phút giúp tăng cường tuần hoàn máu, giảm đau nhức xương khớp và cải thiện giấc ngủ. 
• Thư giãn tinh thần: Người già nên tránh căng thẳng, có thể nghe nhạc, thiền hoặc đọc sách trước khi đi ngủ để giữ cho tinh thần thoải mái.
• Bổ sung thực phẩm tốt cho giấc ngủ: Như cá béo giàu omega-3 và vitamin B6, quả óc chó chứa melatonin và omega-3, hạnh nhân giàu magiê và tryptophan,...

Sử dụng thuốc Tây y

Điều trị mất ngủ ở người cao tuổi bằng thuốc thường được áp dụng khi các biện pháp tự nhiên không mang lại hiệu quả. Một số thuốc bao gồm:

• Thuốc an thần: Nhóm thuốc này giúp người bệnh dễ dàng chìm vào giấc ngủ và nâng cao chất lượng giấc ngủ, bao gồm lorazepam, diazepam, zaleplon và zolpidem.
• Thuốc điều chỉnh hormone giấc ngủ: Các loại thuốc này tác động lên hormone melatonin, giúp điều chỉnh nhịp sinh học và chu kỳ ngủ tự nhiên, từ đó hỗ trợ cải thiện giấc ngủ một cách hiệu quả.
• Thuốc chống trầm cảm: Trong một số trường hợp mất ngủ mãn tính, bác sĩ có thể kê các loại thuốc chống trầm cảm như trazodone, doxepin hoặc mirtazapine để hỗ trợ điều trị.

Trên đây là những thông tin chi tiết về tình trạng mất ngủ ở người già. Sự quan tâm đúng mức đến giấc ngủ sẽ giúp người cao tuổi cải thiện chất lượng cuộc sống, kéo dài tuổi thọ và duy trì sức khỏe tốt trong những năm tháng về sau.