Y TẾ THÁI NGUYÊN
Mỡ máu cao và tiểu đường là hai bệnh lý mãn tính phổ biến, thường “song hành” cùng nhau và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe. Hiểu rõ mối liên hệ giữa chúng, nhận biết các dấu hiệu nguy hiểm và áp dụng các biện pháp kiểm soát hiệu quả là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ sức khỏe của bạn.
Mỡ máu và tiểu đường có mối quan hệ như nào?
- Đái tháo đường – “Chất xúc tác” thúc đẩy rối loạn lipid máu:
Sự gia tăng nồng độ glucose trong máu không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến các cơ quan, mô trong cơ thể mà còn tác động gián tiếp đến quá trình chuyển hóa lipid, gây ra rối loạn lipid máu với các biểu hiện đặc trưng:
- Tăng tổng hợp triglyceride: Trong bối cảnh tăng đường huyết kéo dài, gan sẽ được “huy động” để chuyển hóa lượng glucose dư thừa thành triglyceride nhằm mục đích dự trữ năng lượng. Tuy nhiên, sự tăng tổng hợp triglyceride quá mức sẽ dẫn đến tăng nồng độ triglyceride trong máu, là một yếu tố nguy cơ quan trọng của bệnh lý tim mạch.
- Tăng nồng độ LDL-cholesterol: Bên cạnh triglyceride, đái tháo đường còn thúc đẩy quá trình hình thành và gia tăng nồng độ LDL-cholesterol (cholesterol xấu), thành phần chủ yếu tạo nên các mảng xơ vữa trong lòng mạch máu.
- Giảm nồng độ HDL-cholesterol: HDL-cholesterol (cholesterol tốt) đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển cholesterol từ các mô ngoại vi trở về gan để đào thải, góp phần bảo vệ thành mạch máu. Tuy nhiên, ở người bệnh đái tháo đường, nồng độ HDL-cholesterol thường có xu hướng giảm, làm gia tăng nguy cơ xơ vữa động mạch.
- Rối loạn lipid máu – “Nền tảng” cho sự phát triển của đái tháo đường tuýp 2:
Các nghiên cứu dịch tễ học và sinh lý bệnh đã chỉ ra rằng, rối loạn lipid máu, đặc biệt là tăng nồng độ triglyceride và LDL-cholesterol, cũng góp phần làm tăng nguy cơ phát triển đái tháo đường tuýp 2 thông qua các cơ chế:
- Kháng insulin: Sự tích tụ quá mức của các acid béo tự do trong máu do rối loạn lipid máu có thể gây cản trở tác động của insulin lên các tế bào, dẫn đến tình trạng kháng insulin. Kháng insulin là một trong những yếu tố then chốt trong sinh lý bệnh của đái tháo đường tuýp 2.
- Suy giảm chức năng tế bào beta tuyến tụy: Rối loạn lipid máu cũng có thể gây ảnh hưởng tiêu cực đến chức năng của các tế bào beta tuyến tụy, là nơi tổng hợp và tiết insulin. Khi chức năng của các tế bào này bị suy giảm, lượng insulin tiết ra không đủ để đáp ứng nhu cầu của cơ thể, dẫn đến tăng đường huyết và tiểu đường.
- Hệ lụy kép khi hai bệnh lý gặp nhau:
Sự giao thoa giữa rối loạn lipid máu và đái tháo đường tạo nên một “gánh nặng bệnh tật” đáng kể cho người bệnh, làm gia tăng nguy cơ xuất hiện các biến chứng nghiêm trọng:
- Bệnh lý tim mạch: Xơ vữa động mạch, bệnh động mạch vành, thiếu máu cơ tim, nhồi máu cơ tim, đột quỵ,… là những biến chứng thường gặp nhất ở người bệnh có sự kết hợp của hai bệnh lý này.
- Bệnh lý thận: Tăng đường huyết và rối loạn lipid máu đều có thể gây tổn thương các đơn vị cấu trúc và chức năng của thận, dẫn đến suy giảm chức năng thận, thậm chí suy thận mãn tính.
- Bệnh lý thần kinh: Tăng đường huyết và rối loạn lipid máu có thể gây tổn thương các dây thần kinh ngoại vi, dẫn đến các biểu hiện như tê bì, đau nhức chân tay, rối loạn cảm giác, rối loạn vận động, rối loạn tiêu hóa, rối loạn tiểu tiện,…
- Các biến chứng khác: Bệnh võng mạc tiểu đường, đục thủy tinh thể, loét chân tiểu đường, hoại tử, nhiễm trùng,… cũng thường gặp hơn ở người bệnh có sự kết hợp của rối loạn lipid máu và đái tháo đường.
Người bị bệnh đái tháo đường cũng bị mỡ máu có nguy hiểm không?
Câu trả lời chắc chắn là CÓ. Khi người bệnh tiểu đường đồng thời bị máu nhiễm mỡ, nguy cơ mắc các biến chứng nguy hiểm sẽ tăng lên đáng kể.
- Bệnh tim mạch: Mỡ máu cao làm tăng lượng cholesterol bám vào thành mạch máu, gây xơ vữa động mạch, hẹp lòng mạch, dẫn đến các bệnh lý như bệnh động mạch vành, nhồi máu cơ tim, đột quỵ. Người bệnh tiểu đường đã có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch, nếu kèm theo máu nhiễm mỡ thì nguy cơ này càng gia tăng.
- Bệnh thận: Tiểu đường và máu nhiễm mỡ đều có thể gây tổn thương các mạch máu nhỏ ở thận, dẫn đến suy thận.
- Bệnh thần kinh: Tăng đường huyết và rối loạn lipid máu có thể gây tổn thương các dây thần kinh, gây tê bì, đau nhức chân tay, rối loạn tiêu hóa, rối loạn tiểu tiện,…
- Các biến chứng khác: Mỡ máu cao và tiểu đường còn làm tăng nguy cơ mắc các biến chứng như bệnh mắt, bệnh chân, nhiễm trùng,…
Các biện pháp kiểm soát mỡ máu và tiểu đường
Kiểm soát mỡ máu và tiểu đường là chìa khóa để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
- Chế độ ăn uống lành mạnh:
- Hạn chế chất béo bão hòa và cholesterol có trong thực phẩm nguồn gốc động vật như thịt mỡ, nội tạng động vật, trứng,…
- Tăng cường rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và các loại chất béo có lợi như omega-3 có trong cá hồi, cá thu, hạt lanh,…
- Chế độ ăn khoa học, kiểm soát lượng đường nạp vào cơ thể.
- Tăng cường vận động: Vận động thường xuyên giúp giảm cân, cải thiện độ nhạy insulin, giảm mỡ máu và kiểm soát đường huyết.
- Thuốc: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể kê đơn thuốc để kiểm soát mỡ máu và tiểu đường. Tuy nhiên, khi bạn sử dụng thuốc cần tuân thủ theo những chỉ dẫn của bác sĩ.
- Theo dõi sức khỏe định kỳ: Thường xuyên kiểm tra đường huyết, lipid máu và các chỉ số sức khỏe khác để phát hiện sớm các biến chứng và điều chỉnh phương pháp điều trị kịp thời.
Mỡ máu và tiểu đường là hai “kẻ thù” nguy hiểm cho sức khỏe. Tuy nhiên, bằng việc hiểu rõ mối liên hệ giữa chúng, nhận biết các dấu hiệu cảnh báo và áp dụng các biện pháp kiểm soát hiệu quả, bạn hoàn toàn có thể chung sống hòa bình với hai bệnh lý này và duy trì một cuộc sống khỏe mạnh.
Máu nhiễm mỡ khi mang thai không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ mà còn có thể gây ra những biến chứng nghiêm trọng cho thai nhi.
- Nguy cơ cho mẹ: Tiền sản giật, sản giật, tăng huyết áp, các bệnh lý về tim mạch, gan, thận.
- Nguy cơ cho thai nhi: Sinh non, nhẹ cân, dị tật bẩm sinh, thậm chí tử vong.
- Nguy cơ di truyền: Trẻ sinh ra có nguy cơ cao bị máu nhiễm mỡ.
Điều quan trọng là phát hiện và kiểm soát mỡ máu từ sớm thông qua chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện phù hợp và tuân thủ chỉ định của bác sĩ.
