LDL Cholesterol Cao: Hiểu Rõ Nguyên nhân Và Cách Kiểm Soát

LDL Cholesterol cao là gì?

LDL Cholesterol cao, còn được gọi là tăng cholesterol LDL, là tình trạng trong đó nồng độ lipoprotein tỷ trọng thấp (LDL) trong máu vượt quá mức cho phép. LDL, thường được biết đến là "cholesterol có hại," có xu hướng bám vào thành mạch máu, tạo ra các mảng xơ vữa. Những mảng này có thể dần dần thu hẹp lòng mạch, làm giảm lưu thông máu và gia tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch nghiêm trọng.

Mức cholesterol LDL được đánh giá là cao phụ thuộc vào sức khỏe tổng thể và các yếu tố nguy cơ cá nhân. Tuy nhiên, khi LDL cholesterol vượt quá 130 mg/dL (3,4 mmol/L), nó thường được xem là cao và có thể cần được quản lý y tế.

Phân loại Cholesterol LDL cao:

• Tăng cholesterol LDL nguyên phát: Xuất phát từ yếu tố di truyền và không liên quan đến bệnh lý nền.
• Tăng cholesterol LDL thứ phát: Liên quan đến lối sống thiếu lành mạnh như ăn nhiều chất béo bão hòa, ít hoạt động thể chất hoặc các vấn đề sức khỏe như béo phì, tiểu đường, suy giáp và hội chứng thận hư.

Tiêu chuẩn chẩn đoán

Mức cholesterol LDL được coi là cao tùy thuộc vào tình trạng sức khỏe tổng thể và các yếu tố nguy cơ của từng cá nhân. Tuy nhiên, thông thường, mức LDL cholesterol trên 130 mg/dL (3,4 mmol/L) được coi là cao và có thể yêu cầu can thiệp y tế.

Phân loại Cholesterol LDL cao

• Tăng cholesterol LDL nguyên phát: Do yếu tố di truyền và không liên quan đến các bệnh lý nền.
• Tăng cholesterol LDL thứ phát: Do lối sống không lành mạnh (chế độ ăn uống nhiều chất béo bão hòa và cholesterol, ít vận động), béo phì, hoặc các bệnh lý như tiểu đường, suy giáp, hội chứng thận hư.

Nguyên nhân dẫn tới tình trạng LDL Cholesterol cao

Nguyên nhân gây LDL Cholesterol cao có thể được tóm gọn thành 4 ý chính như sau:

• Yếu tố di truyền: Các rối loạn di truyền như tăng Cholesterol máu gia đình (FH) hoặc các biến thể di truyền khác có thể làm tăng sản xuất và giảm khả năng loại bỏ LDL cholesterol khỏi cơ thể, dẫn đến nồng độ LDL cholesterol cao từ khi sinh ra.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Việc thường xuyên ăn nhóm chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa cùng với thực phẩm giàu cholesterol như lòng đỏ trứng và nội tạng động vật là nguyên nhân phổ biến làm tăng mức LDL cholesterol.
• Lối sống không lành mạnh: Ít vận động, hút thuốc lá, và thừa cân béo phì đều góp phần làm tăng LDL cholesterol và giảm HDL cholesterol, đồng thời gây tổn thương thành mạch máu, tạo điều kiện cho sự hình thành mảng xơ vữa.
• Yếu tố khác: Tuổi tác, giới tính, các bệnh lý nền như tiểu đường, suy giáp, hội chứng thận hư và một số loại thuốc như thuốc lợi tiểu, thuốc tránh thai, corticosteroid cũng có thể làm tăng LDL cholesterol trong máu.

Hậu quả khi LDL Cholesterol cao

Hậu quả nghiêm trọng của LDL Cholesterol cao có thể được tổng hợp thành các nhóm ảnh hưởng lớn đến sức khỏe:

• Xơ vữa động mạch và các bệnh tim mạch: LDL cholesterol dư thừa tích tụ trên thành động mạch, gây hình thành các mảng xơ vữa. Khi động mạch bị thu hẹp, lưu thông máu bị cản trở, dẫn đến các tình trạng nghiêm trọng như xơ vữa động mạch vành, gây đau thắt ngực, suy tim và tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim.
• Tăng nguy cơ đột quỵ và bệnh mạch máu não: Các mảng xơ vữa trong động mạch não có thể vỡ ra, hình thành cục máu đông, làm tắc nghẽn mạch máu não và gây ra đột quỵ. Tình trạng này dẫn đến tổn thương não nghiêm trọng, có thể gây tử vong hoặc ảnh hưởng đến chức năng não bộ lâu dài.
• Tăng huyết áp và các bệnh lý liên quan: Xơ vữa động mạch làm mất tính đàn hồi của mạch máu, khiến tim phải hoạt động mạnh hơn để bơm máu, từ đó dẫn đến tăng huyết áp. Huyết áp cao không chỉ gây căng thẳng cho tim mà còn ảnh hưởng đến các cơ quan khác, đặc biệt là thận, dẫn đến bệnh thận mãn tính.
• Rối loạn chức năng cơ quan khác: Xơ vữa động mạch không chỉ ảnh hưởng đến tim và não mà còn làm gián đoạn lưu thông máu đến các chi và cơ quan sinh dục, gây bệnh động mạch ngoại biên, rối loạn cương dương ở nam giới và giảm ham muốn tình dục ở cả hai giới. 

Những cách hiệu quả để kiểm soát LDL Cholesterol cao

Để kiểm soát LDL cholesterol cao hiệu quả, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau:

Sử dụng thuốc

Khi thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát mức LDL cholesterol, việc sử dụng thuốc có thể trở thành giải pháp cần thiết, các loại thuốc thường được chỉ định bao gồm:

• Statin: Đây là nhóm thuốc phổ biến nhất, có tác dụng ức chế enzyme chịu trách nhiệm sản xuất cholesterol trong gan, từ đó giúp giảm đáng kể mức LDL cholesterol.
• Ezetimibe: Thuốc này giúp giảm LDL cholesterol bằng cách ngăn cản hấp thu cholesterol từ ruột, làm giảm lượng cholesterol đi vào máu.
• Nhựa liên kết axit mật: Các thuốc này hoạt động bằng cách liên kết với axit mật trong ruột, ngăn không cho chúng tái hấp thu cholesterol vào cơ thể, từ đó hỗ trợ giảm LDL cholesterol.
• Fibrate: Nhóm thuốc này chủ yếu giúp giảm triglycerides, nhưng cũng có tác dụng làm giảm nhẹ mức LDL cholesterol và tăng cường HDL cholesterol ("cholesterol tốt").
• Thuốc ức chế PCSK9: Đây là nhóm thuốc mới, được tiêm dưới da, có khả năng giảm mạnh mức LDL cholesterol, đặc biệt hiệu quả đối với những bệnh nhân có nguy cơ cao hoặc không đáp ứng tốt với statin.

Điều chỉnh sinh hoạt hàng ngày

Điều chỉnh chế độ ăn uống và tăng cường hoạt động thể chất là hai yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát cholesterol trong máu. 

• Giảm tiêu thụ chất béo bão hòa: Hạn chế ăn thịt đỏ, các sản phẩm từ sữa chứa nhiều chất béo như sữa nguyên kem, bơ, cũng như các loại dầu nhiệt đới như dầu cọ và dầu dừa. 
• Tránh xa chất béo chuyển hóa: Loại bỏ thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhanh và bánh kẹo có chứa chất béo chuyển hóa, thường xuất hiện trên nhãn sản phẩm với tên gọi "dầu hydro hóa một phần."
• Tăng cường lượng chất xơ hòa tan: Bổ sung vào bữa ăn hàng ngày các loại rau xanh, trái cây như táo, lê, cam, bưởi, ngũ cốc nguyên hạt và đậu. Chất xơ hòa tan hỗ trợ quá trình đào thải cholesterol ra khỏi cơ thể.
• Cung cấp omega-3 cho cơ thể: Bổ sung cá giàu omega-3 như cá hồi, cá thu, cá trích vào thực đơn ít nhất hai lần mỗi tuần hoặc sử dụng viên dầu cá bổ sung. Omega-3 giúp giảm triglycerides và cholesterol LDL xấu, đồng thời tăng mức HDL cholesterol tốt.
• Tập thể dục thường xuyên: Không chỉ giúp duy trì cân nặng hợp lý mà còn giúp giảm cholesterol LDL và tăng cholesterol HDL. Người bệnh có thể thực hiện bài tập aerobic và luyện tập các nhóm cơ chính ít nhất 2-3 lần mỗi tuần để tăng cường hiệu quả giảm cholesterol.

LDL cholesterol cao là một vấn đề sức khỏe đáng lo ngại, tuy nhiên có thể quản lý hiệu quả thông qua việc thay đổi lối sống và áp dụng các phương pháp điều trị thích hợp. Để có kế hoạch giảm cholesterol hiệu quả, bạn nên thảo luận với bác sĩ để nhận được tư vấn chính xác và xây dựng chế độ kiểm soát phù hợp.