Chàm tiếp xúc (viêm da tiếp xúc) là thể chàm khá phổ biến và thường khởi phát sau khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích. Bệnh có tính chất dai dẳng, tiến triển mãn tính và rất dễ tái phát. Để kiểm soát và phòng ngừa bệnh, cần kết hợp giữa việc dùng thuốc, chăm sóc khoa học và chủ động cách ly với tác nhân gây bệnh.
Chàm tiếp xúc là gì?
Chàm tiếp xúc (Contact dermatitis/ Contact eczema) là một trong những thể chàm thường gặp, còn được là eczema tiếp xúc. Thể chàm này thường khởi phát sau khi tiếp xúc với các yếu tố kích thích như kim loại, xi măng, hóa chất và vi khuẩn.
Cơ chế bệnh sinh có liên quan đến yếu tố miễn dịch và có vai trò của tế bào lympho T. Vì vậy nhiều chuyên gia cho rằng, chàm tiếp xúc là một dạng viêm da tiếp xúc dị ứng (khác với viêm da tiếp xúc kích ứng).
Bệnh lý này thường gây tổn thương ở những vùng da hở như mặt, chân, tay và cổ. Tổn thương cơ bản là tình trạng da đỏ, xung huyết, phù nề và có mụn nước (đôi khi có bọng nước). Theo thời gian, mụn nước vỡ, gây phù nề, rỉ dịch và trợt loét. Ở một số trường hợp có thể hình thành thương tổn mãn tính với đặc trưng da dày cộm, có vảy và khô ráp.
Bệnh lý này có thể gặp nhiều đối tượng khác nhau, nhưng ảnh hưởng nhiều nhất đến những người làm công việc liên quan đến xây dựng, cơ khí, y tế,…
Nhận biết triệu chứng của bệnh chàm tiếp xúc
Chàm tiếp xúc thường gây biểu hiện ở những vùng da hở và có tần suất tiếp xúc thường xuyên. Các triệu chứng thường gặp của bệnh lý này, bao gồm:
- Sau khi tiếp xúc với dị nguyên, da có dấu hiệu đỏ và sưng huyết
- Da phù nề, nội cộm và có ranh giới tương đối rõ ràng với những vùng da lành
- Bề mặt thương tổn xuất hiện mụn nước nhỏ (trong một số trường hợp có thể có bọng nước lớn)
- Mụn nước vỡ sau một thời gian ngắn, gây rỉ dịch, phù nề, đau nhức và trợt loét
- Sau đó tổn thương da khô lại và lành hẳn
- Đôi khi hình thành tổn thương có hình dạng tương ứng với phạm vi tiếp xúc
- Nếu tiếp xúc với dị nguyên thường xuyên hoặc tác động cơ học trong thời gian dài (ma sát, cào gãi,…) có thể hình thành tổn thương dạng mãn tính
- Chàm tiếp xúc mãn tính điển hình bởi tình trạng da tăng tế bào sừng, gây dày sừng, bong vảy da, khô và nứt nẻ
- Triệu chứng ngứa kéo dài từ khi khởi phát cho đến giai đoạn mãn tính
Các triệu chứng của bệnh có xu hướng nặng nề và lan tỏa rộng nếu tiếp xúc thường xuyên với dị nguyên và các yếu tố rủi ro.
Các tác nhân và yếu tố rủi ro gây bệnh
Chàm tiếp xúc khởi phát do nhiều nguyên nhân khác nhau. Cơ chế bệnh có liên quan đến hoạt động miễn dịch dưới tác động của các yếu tố kích thích như hóa chất, xà phòng, kim loại,… Mặc dù nguyên nhân cụ thể chưa được xác định nhưng qua một số nghiên cứu, các nhà khoa học nhận thấy bệnh có liên quan đến những tác nhân và yếu tố sau:
- Yếu tố di truyền: Các bệnh lý liên quan đến cơ chế miễn dịch đều có tính di truyền cao. Thực tế cho thấy, người bị chàm tiếp xúc thường có tiền sử gia đình mắc bệnh chàm, viêm da cơ địa, tổ đỉa, viêm da dị ứng, hen suyễn và viêm mũi dị ứng.
- Dị nguyên: Chàm tiếp xúc thường khởi phát sau khi tiếp xúc với các dị nguyên như phấn hoa, kim loại, xà phòng, cao su, thuốc bôi, thức ăn gây dị ứng,…
- Một số yếu tố khác: Thể chàm này cũng có thể bùng phát do tâm lý căng thẳng, rối loạn nội tiết tố, suy giảm miễn dịch,… Tuy nhiên trường hợp này rất hiếm khi xảy ra. Thực tế, các yếu tố kể trên chỉ làm nghiêm trọng triệu chứng của bệnh.
Bệnh chàm tiếp xúc có lây không? Nguy hiểm không?
Bệnh chàm nói chung và chàm tiếp xúc nói riêng đều không có khả năng lây nhiễm. Tuy nhiên cơ chế bệnh sinh có mối liên hệ mật thiết với yếu tố di truyền (gen). Vì vậy thể bệnh này có thể di truyền từ cha mẹ sang con cái.
Chàm tiếp xúc là một dạng tổn thương da mãn tính và dễ tái phát. Ngoài biểu hiện thực thể, bệnh còn gây đau rát và ngứa ngáy kéo dài, gây ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý, ngoại hình và chất lượng cuộc sống.
Theo đánh giá từ các chuyên gia, thể bệnh này tương đối lành tính, chỉ gây triệu chứng ngoài da và không đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe. Tuy nhiên nếu không có các biện pháp kiểm soát và thường xuyên tiếp xúc với dị nguyên, bệnh có thể tiến triển phức tạp, lan tỏa rộng và gây ra các biến chứng như:
- Chàm tiếp xúc bội nhiễm: Chàm tiếp xúc bội nhiễm là tình trạng tổn thương da bị nhiễm trùng do nấm, virus hoặc vi khuẩn. Tình trạng bội nhiễm không chỉ phát sinh tổn thương thứ phát mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và có nguy cơ nhiễm trùng huyết nếu không được điều trị kịp thời.
- Viêm da thần kinh: Viêm da thần kinh là hệ quả do tổn thương da bị gãi cào thường xuyên, dẫn đến tình trạng lichen hóa và nhiễm cộm. So với tổn thương da cơ bản, viêm da thần kinh gây ngứa dữ dội và ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngoại hình.
- Tác động đến tâm lý: Bệnh chàm tiếp xúc có nguy cơ tái phát cao hơn các thể chàm khác. Tình trạng tái phát thường xuyên không chỉ ảnh hưởng đến làn da mà còn tác động đến tâm lý của bệnh nhân. Bệnh nhân bị chàm tiếp xúc có thể hình thành tâm lý căng thẳng, tiêu cực, e ngại và thiếu tự tin khi giao tiếp.
Ngoài ra, các triệu chứng cơ năng của bệnh lý này còn ảnh hưởng đến quá trình học tập, làm việc và đời sống sinh hoạt thông thường. Ở một số trường hợp không chăm sóc đúng cách, bệnh có thể gây ngứa nhiều vào ban đêm, dẫn đến tình trạng khó ngủ và mất ngủ kéo dài.
Phòng ngừa bệnh chàm tiếp xúc tái phát
Tương tự như các thể chàm khác, chàm tiếp xúc có khả năng tái phát cao – đặc biệt là khi tiếp xúc với dị nguyên. Mặc dù không gây nguy hiểm đến sức khỏe nhưng tình trạng tái phát nhiều lần có thể gây ngứa ngáy, khó chịu, ảnh hưởng không nhỏ đến ngoại hình, hoạt động học tập – làm việc và chất lượng cuộc sống.
Vì vậy để giảm tần suất bệnh tái phát, bạn nên thực hiện các biện pháp phòng ngừa sau:
- Không tiếp xúc với các yếu tố có khả năng kích ứng cao như xà phòng, dung môi, hóa chất, phấn hoa, côn trùng, nấm mốc,…
- Trao đổi với nhân viên y tế về tiền sử bệnh lý để được cân nhắc trong việc sử dụng thuốc.
- Tránh dung nạp các loại thức ăn và đồ uống có khả năng dị ứng như bia rượu, trà đặc, hải sản, nấm, đậu phộng, sữa bò,…
- Thận trọng khi lựa chọn sữa rửa mặt, sữa tắm và các sản phẩm chăm sóc da. Để giảm nguy cơ dị ứng, bạn nên trao đổi với bác sĩ da liễu để được tư vấn sản phẩm thích hợp.
- Thường xuyên vệ sinh, dưỡng ẩm và thực hiện các biện pháp bảo vệ da như mang bao tay, đi ủng, mặc áo khoác, dùng khẩu trang và thoa kem chống nắng.
- Ngoài ra, cần xây dựng lối sống lành mạnh nhằm nâng cao sức khỏe và điều hòa hoạt động của hệ miễn dịch.
Điều trị chàm tiếp xúc bằng cách nào?
Hiện nay chưa các biện pháp điều trị dứt điểm thể chàm tiếp xúc. Vì vậy để kiểm soát bệnh, cần cách ly với dị nguyên, dùng thuốc làm giảm triệu chứng và xây dựng lối sống lành mạnh.
1. Tránh tiếp xúc với dị nguyên
Dị nguyên là yếu tố chính trong cơ chế khởi phát bệnh chàm tiếp xúc. Do đó để giảm tổn thương da và ngăn ngừa bệnh trở nặng, cần loại trừ căn nguyên gây bệnh và hạn chế tiếp xúc với dị nguyên như:
- Nếu xác định được dị nguyên, cần cách ly với yếu tố này
- Tuy nhiên trong trường hợp phải điều trị ngay, nên hạn chế tiếp xúc với các yếu tố rủi ro như xi măng, kim loại niken, hóa chất Potassium dichromate,…
- Tránh dùng kháng sinh Streptomycin và Neomycin. Thay vào đó nên thông báo với bác sĩ tình trạng sức khỏe để được chỉ định loại kháng sinh khác.
- Hạn chế các tác động cơ học lên da như nhiệt độ nóng/ lạnh, ma sát và gãi cào.
2. Điều trị bằng thuốc
Điều trị bằng thuốc có tác dụng giảm tổn thương da, ngăn ngừa triệu chứng lan rộng và giảm ngứa ngáy. Chàm tiếp xúc là bệnh mãn tính và kéo dài. Do đó chỉ sử dụng thuốc trong giai đoạn bệnh bùng phát mạnh và cần giảm tần suất khi triệu chứng thuyên giảm nhằm hạn chế nguy cơ lạm dụng.
Các loại thuốc được sử dụng trong điều trị bệnh chàm tiếp xúc:
- Dung dịch sát trùng: Trong giai đoạn cấp, có thể dùng một số thuốc sát trùng dạng dung dịch để làm sạch da, giảm viêm và giúp tổn thương da khô thoáng. Tránh dùng thuốc dạng mỡ hoặc kem ở giai đoạn này vì kết cấu của các loại thuốc này có thể gây bít tắc, khiến da rỉ dịch kéo dài và chậm lành.
- Thuốc bôi chứa corticoid: Thuốc bôi corticoid là thuốc điều trị phổ biến đối với các thể của bệnh chàm. Loại thuốc này được dùng trực tiếp lên vùng da bị ảnh hưởng nhằm giảm viêm và kháng dị ứng. Tuy nhiên hoạt chất này có thể gây mỏng da, viêm nang lông và giãn mao mạch nên chỉ được dùng trong tối đa 2 tuần.
- Corticoid dạng uống: Loại thuốc này gây ra các biến chứng nghiêm trọng nên ít khi được chỉ định. Tuy nhiên trong trường hợp tổn thương lan rộng hoặc xảy ra ở vùng sinh dục/ mặt, có thể cân nhắc dùng corticoid đường uống. Thuốc được khuyến khích dùng vào buổi sáng với liều thấp nhất có đáp ứng.
- Thuốc bạt sừng: Ở những trường hợp phát triển tổn thương dạng mãn tính, có thể sử dụng thuốc bạt sừng (Axit salicylic) để cải thiện tình trạng da khô ráp, bong tróc và dày sừng. Hiện nay, loại thuốc này thường được phối hợp với corticoid + kháng sinh ở dạng mỡ để dưỡng ẩm da, giảm viêm và ngăn ngừa bội nhiễm.
- Kháng sinh: Thuốc kháng sinh được sử dụng trong trường hợp chàm bội nhiễm. Dựa vào chủng vi khuẩn và mức độ nhiễm trùng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc ở dạng điều trị tại chỗ hoặc điều trị toàn thân.
Thực tế, bác sĩ có thể chỉ định các loại thuốc khác tùy thuộc vào triệu chứng lâm sàng, phạm vi ảnh hưởng và khả năng đáp ứng của từng trường hợp.
3. Biện pháp hỗ trợ tại nhà
Ở giai đoạn bệnh ổn định, chàm tiếp xúc thường chỉ gây khô da, nứt nẻ và ngứa ngáy nhẹ. Trong giai đoạn này, bạn có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ tại nhà như:
- Dưỡng ẩm da thường xuyên với các sản phẩm có chứa Vitamin E, Glycerin, Mineral oil, Panthenol,… Tuy nhiên cần hạn chế các sản phẩm chứa những thành phần dễ kích ứng như Parabens, Perfume,…
- Khi phát sinh triệu chứng ngứa ngáy, có thể ngâm vùng da bị ảnh hưởng với nước ấm để làm mềm da và giảm ngứa.
- Hoặc có thể áp dụng một số cách chữa bệnh chàm tại nhà như dùng gel nha đam, lá trầu không, dùng trà xanh,…
- Nghỉ ngơi điều độ và kiểm soát các yếu tố nội sinh gây ảnh hưởng đến tiến triển của bệnh như căng thẳng thần kinh, rối loạn hormone,…
Chàm tiếp xúc có thể được kiểm soát hoàn toàn nếu tích cực điều trị, chăm sóc khoa học và chủ động phòng ngừa. Mặc dù là bệnh lý lành tính và không gây nguy hiểm đến sức khỏe, tuy nhiên ở những trường hợp không xử lý và khắc phục đúng cách, bệnh có thể tiến triển dai dẳng, gây tổn thương da sâu và phát sinh các biến chứng nặng nề.
Eczema hay còn gọi là viêm da cơ địa, là một bệnh lý da liễu mãn tính gây ra nhiều khó chịu cho người bệnh. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là liệu bệnh eczema có chữa khỏi được hoàn toàn không?
- Thực tế điều trị: Hiện nay, chưa có phương pháp nào có thể chữa khỏi hoàn toàn bệnh eczema.
- Tập trung kiểm soát: Mục tiêu điều trị chính là kiểm soát các triệu chứng, ngăn ngừa bùng phát, và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
- Các biện pháp hỗ trợ: Sử dụng thuốc, chăm sóc da đúng cách, và tránh các tác nhân kích thích là những yếu tố quan trọng trong việc kiểm soát bệnh eczema.
Dù chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, việc tìm hiểu và áp dụng các biện pháp kiểm soát eczema hiệu quả sẽ giúp người bệnh giảm thiểu khó chịu và sống chung hòa bình với bệnh.
- Chàm là bệnh mạn tính, không thể chữa khỏi hoàn toàn.
- Tuy nhiên, các triệu chứng có thể được kiểm soát hiệu quả bằng:
- Thuốc bôi, thuốc uống theo chỉ định của bác sĩ.
- Chăm sóc da đúng cách, tránh các tác nhân gây kích ứng.
- Thay đổi lối sống, chế độ ăn uống lành mạnh.
Mục tiêu điều trị: Giảm triệu chứng, ngăn ngừa bùng phát, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.
Chàm sữa, hay còn gọi là viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh, thường không gây ra sẹo vĩnh viễn. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, đặc biệt khi trẻ gãi mạnh gây tổn thương da hoặc nhiễm trùng, sẹo có thể hình thành.
-
Nguy cơ để lại sẹo:
- Gãi ngứa mạnh làm tổn thương da
- Nhiễm trùng do vi khuẩn xâm nhập vào vết thương hở
- Chàm sữa tiến triển thành chàm thể tạng, khó điều trị hơn
-
Phòng ngừa sẹo:
- Cắt ngắn móng tay trẻ, đeo bao tay cho trẻ
- Giữ vệ sinh vùng da bị chàm
- Điều trị chàm sữa kịp thời, đúng cách
Bệnh chàm (eczema) thường không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng có thể ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống.
-
Các biến chứng tiềm ẩn:
- Nhiễm trùng da: do gãi ngứa gây trầy xước
- Mất ngủ: do ngứa ngáy khó chịu
- Tổn thương tâm lý: do ảnh hưởng đến ngoại hình
-
Khi nào cần đi khám bác sĩ ngay:
- Chàm lan rộng, có dấu hiệu nhiễm trùng (đỏ, sưng, mủ)
- Ngứa ngáy dữ dội, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày
- Các biện pháp tự chăm sóc không hiệu quả
Lời khuyên: Đừng chủ quan với bệnh chàm, hãy thăm khám bác sĩ để được tư vấn và điều trị kịp thời.
Câu trả lời là KHÔNG.
- Eczema không phải là bệnh truyền nhiễm, do đó không thể lây lan qua tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp.
- Tuy nhiên, eczema có yếu tố di truyền, nghĩa là nếu cha mẹ mắc bệnh, con cái có nguy cơ cao hơn bị eczema.
- Các tác nhân môi trường như bụi bẩn, hóa chất, dị ứng nguyên cũng có thể kích hoạt eczema ở những người có cơ địa nhạy cảm.
Hiểu rõ về tính không lây nhiễm của eczema giúp chúng ta yên tâm hơn trong việc chăm sóc và hỗ trợ người bệnh, đồng thời tránh những hiểu lầm không đáng có.
Chàm sữa, một tình trạng viêm da thường gặp ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, thường gây ra nhiều lo lắng cho các bậc phụ huynh. Câu hỏi thường trực là liệu bệnh chàm sữa có tự khỏi không? Trên thực tế, chàm sữa CÓ KHẢ NĂNG TỰ KHỎI trong một số trường hợp, đặc biệt là khi bệnh ở mức độ nhẹ và được chăm sóc đúng cách. Tuy nhiên, điều này không phải là quy luật chung.