Chỉ Số Cholesterol Trong Máu Là Gì? Ý Nghĩa & Cách Duy Trì Mức Bình Thường

Cholesterol là chất béo cần thiết cho cơ thể, nhưng nếu vượt quá mức cho phép, nó lại trở thành “kẻ thù thầm lặng” của hệ tim mạch. Vậy, chỉ số cholesterol trong máu là gì? Làm sao để biết mức cholesterol của mình có an toàn không? Hãy cùng đi sâu tìm hiểu nhé!

Chỉ số cholesterol trong máu là gì? Phân loại cholesterol

Cholesterol là một chất béo (lipid) có dạng sáp, không tan trong nước, được tổng hợp chủ yếu ở gan và cũng có trong một số loại thực phẩm chúng ta tiêu thụ hàng ngày.

Mặc dù thường bị coi là “kẻ thù” của sức khỏe, nhưng cholesterol thực chất lại đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh lý của cơ thể. Tuy nhiên, sự mất cân bằng trong các loại cholesterol khác nhau có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe nghiêm trọng.

Cholesterol được vận chuyển trong máu bởi các lipoprotein. Dựa vào loại lipoprotein mang cholesterol, chúng ta có các loại cholesterol khác nhau:

• LDL-cholesterol (Low-density lipoprotein cholesterol): Được gọi là “cholesterol xấu” vì nó có xu hướng tích tụ trên thành mạch máu, tạo thành các mảng xơ vữa. Sự tích tụ này làm hẹp lòng mạch, cản trở lưu thông máu và tăng nguy cơ các bệnh lý tim mạch như xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim, đột quỵ.
• HDL-cholesterol (High-density lipoprotein cholesterol): Được gọi là “cholesterol tốt” vì nó có tác dụng ngược lại với LDL, giúp vận chuyển cholesterol dư thừa từ các mô trở về gan để xử lý và đào thải. Mức HDL-cholesterol cao giúp bảo vệ tim mạch và giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch.
• Triglyceride: Là một dạng khác của lipid trong máu, có chức năng dự trữ năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên, khi nồng độ triglyceride tăng cao, nó có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, đặc biệt khi kết hợp với mức HDL-cholesterol thấp hoặc LDL-cholesterol cao.
• VLDL-Cholesterol (Very Low-Density Lipoprotein): Là loại lipoprotein có tỷ trọng rất thấp, chủ yếu mang triglyceride và một phần cholesterol. Khi mức VLDL cao, nó có thể chuyển hóa thành LDL-cholesterol, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Chỉ số và ý nghĩa cholesterol trong máu

Tới đây chắc bạn đã hiểu chỉ số cholesterol trong máu là gì. Việc đánh giá các chỉ số cholesterol trong máu không chỉ đơn thuần là con số mà còn là “tấm bản đồ” phản ánh tình trạng sức khỏe tim mạch của bạn.

Mỗi chỉ số đều mang một ý nghĩa riêng, góp phần vào bức tranh tổng thể về nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch. Hiểu rõ các chỉ số này và ý nghĩa của chúng sẽ giúp bạn chủ động kiểm soát và duy trì sức khỏe tim mạch tốt hơn.

Tổng Cholesterol toàn phần (TC): Mức cholesterol toàn phần cao là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với bệnh tim mạch.

• Mức bình thường: < 200 mg/dL (< 5.2 mmol/L)
• Mức cao: 200-239 mg/dL (5.2-6.2 mmol/L)
• Mức rất cao: ≥ 240 mg/dL (≥ 6.2 mmol/L)

LDL-Cholesterol (Cholesterol xấu): LDL-cholesterol càng cao, nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch càng lớn.

• Mức tối ưu: < 100 mg/dL (< 2.6 mmol/L)
• Mức gần tối ưu: 100-129 mg/dL (2.6-3.3 mmol/L)
• Mức giới hạn cao: 130-159 mg/dL (3.4-4.1 mmol/L)
• Mức cao: 160-189 mg/dL (4.1-4.9 mmol/L)
• Mức rất cao: ≥ 190 mg/dL (≥ 4.9 mmol/L)

HDL-Cholesterol (Cholesterol tốt): Mức HDL-cholesterol càng cao thì càng tốt, giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch.

• Mức bảo vệ: ≥ 60 mg/dL (≥ 1.6 mmol/L)
• Mức thấp: < 40 mg/dL (< 1.0 mmol/L) ở nam giới và < 50 mg/dL (< 1.3 mmol/L) ở nữ giới

Triglyceride: Mức triglyceride cao làm tăng nguy cơ xơ vữa động mạch, đặc biệt khi kết hợp với LDL-C cao và HDL-C thấp. Mức triglyceride cao thường liên quan đến chế độ ăn uống nhiều đường và chất béo, lười vận động, béo phì, tiểu đường…

• Mức bình thường: < 150 mg/dL (< 1.7 mmol/L)
• Mức giới hạn cao: 150-199 mg/dL (1.7-2.2 mmol/L)
• Mức cao: 200-499 mg/dL (2.3-5.6 mmol/L)
• Mức rất cao: ≥ 500 mg/dL (≥ 5.7 mmol/L)

Ngoài những thông tin trên, nhiều bạn đọc thắc mắc cholesterol 5.7, cholesterol 5.5, cholesterol 5.3, cholesterol 6.6, cholesterol 6.3, cholesterol 6.5, cholesterol 7.2 là gì? Theo đó các chỉ số cholesterol 5.7, 5.5, 5.3, 6.6, 6.3, 6.5 và 7.2 mmol/L đều thuộc chỉ số cholesterol toàn phần.

Tuy nhiên, để đánh giá chính xác nguy cơ tim mạch, cần xem xét các chỉ số thành phần cụ thể như LDL-cholesterol (cholesterol xấu), HDL-cholesterol (cholesterol tốt) và triglyceride. Bên cạnh đó là các yếu tố nguy cơ khác như tuổi tác, giới tính, tiền sử bệnh lý tim mạch, hút thuốc lá, huyết áp cao, tiểu đường…

Ý nghĩa cụ thể các chỉ số cholesterol trong máu là gì? Theo đó:

• Mức cholesterol toàn phần dưới 5.2 mmol/L (200 mg/dL): Đây là mức cholesterol lý tưởng, cho thấy nguy cơ mắc bệnh tim mạch thấp.
• Mức cholesterol toàn phần từ 5.2 – 6.2 mmol/L (200 – 239 mg/dL): Mức này được coi là ranh giới cao, cần chú ý theo dõi và điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt.
• Mức cholesterol toàn phần trên 6.2 mmol/L (240 mg/dL): Mức này được coi là cao, nguy cơ mắc bệnh tim mạch tăng cao, cần có biện pháp can thiệp tích cực.

Khi nào cần xét nghiệm cholesterol?

• Người trên 20 tuổi: Nên xét nghiệm ít nhất 5 năm một lần.
• Người có yếu tố nguy cơ: Người thừa cân, béo phì, hút thuốc lá, có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, tiểu đường, huyết áp cao… nên thường xuyên xét nghiệm.
• Người đang điều trị mỡ máu cao: Cần xét nghiệm thường xuyên để theo dõi hiệu quả điều trị.
• Trẻ em có nguy cơ cao: Trẻ em có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch sớm hoặc có các yếu tố nguy cơ khác như béo phì, tiểu đường cũng nên được xét nghiệm cholesterol định kỳ.

Cách kiểm tra và duy trì chỉ số cholesterol ở mức an toàn

Hiểu rõ chỉ số cholesterol trong máu là gì và làm sao để duy trì mức cholesterol trong giới hạn an toàn là yếu tố quan trọng để bảo vệ sức khỏe tim mạch và giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan. Dưới đây là các biện pháp kiểm tra và duy trì cholesterol hiệu quả:

Xét nghiệm mỡ máu định kỳ

Xét nghiệm mỡ máu là cách trực tiếp và chính xác nhất để đánh giá chỉ số cholesterol, bao gồm các thành phần: Cholesterol toàn phần, LDL-cholesterol (xấu), HDL-cholesterol (tốt), và Triglyceride.

Duy trì chỉ số cholesterol ở mức an toàn

Sau khi biết được chỉ số cholesterol của mình, bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để duy trì chúng ở mức an toàn:

Chế độ ăn uống lành mạnh:

• Hạn chế chất béo bão hòa: Giảm tiêu thụ các loại thịt đỏ, mỡ động vật, da gà, đồ ăn nhanh, đồ chiên rán…
• Tránh xa cholesterol xấu: Hạn chế nội tạng động vật, lòng đỏ trứng, các sản phẩm từ sữa nguyên kem…
• Tăng cường chất xơ: Ăn nhiều rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu…
• Ưu tiên chất béo tốt: Sử dụng dầu thực vật không bão hòa như dầu oliu, dầu đậu nành, dầu hướng dương…
• Bổ sung omega-3: Ăn cá hồi, cá thu, cá trích… hoặc người bệnh có thể sử dụng các sản phẩm dạng viên uống bổ sung omega-3.
• Chọn thịt nạc: Thay thế thịt đỏ bằng thịt gia cầm không da, cá, các loại đậu…
• Hạn chế đồ ngọt: Giảm thiểu đường, bánh kẹo, nước ngọt có gas…

Tập thể dục thường xuyên:

• Tập thể dục mỗi ngày ít nhất 30 phút và tối thiểu 5 ngày/tuần.
• Lựa chọn các bài tập aerobic như đi bộ, chạy bộ, bơi lội, đạp xe… giúp đốt cháy calo và đồng thời giảm mỡ thừa hiệu quả.

Duy trì cân nặng hợp lý: Nếu thừa cân hoặc béo phì, hãy đặt mục tiêu giảm cân từ từ và an toàn dưới sự hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng.

Bỏ hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng cholesterol xấu và giảm cholesterol tốt, gây hại cho mạch máu và tim.

Hạn chế rượu bia: Rượu bia có thể làm tăng triglyceride và huyết áp, gây hại cho gan và tim.

Sử dụng thuốc (theo chỉ định của bác sĩ): Nếu thay đổi chế độ ăn uống và lối sống không đủ để kiểm soát mỡ máu, bác sĩ có thể kê đơn các loại thuốc như statin, fibrate, ezetimibe…

Khi nào cần dùng thuốc điều trị mỡ máu?

Việc sử dụng thuốc điều trị mỡ máu (rối loạn lipid máu) không phải là giải pháp đầu tiên và duy nhất. Bác sĩ thường chỉ định dùng thuốc khi có các yếu tố sau:

• Mỡ máu cao không đáp ứng với thay đổi lối sống: Sau một thời gian (3-6 tháng) điều chỉnh chế độ ăn uống, tăng cường vận động và giảm cân mà mức cholesterol vẫn không giảm xuống mức mục tiêu, bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc.
• Người có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch: Người có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, hút thuốc lá, thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch. Trong những trường hợp này, việc sử dụng thuốc có thể được khuyến cáo ngay cả khi mức cholesterol chưa quá cao để phòng ngừa các biến chứng nguy hiểm.
• Người đã mắc bệnh tim mạch: Đối với những người đã có tiền sử nhồi máu cơ tim, đột quỵ, hoặc các bệnh lý tim mạch khác, việc sử dụng thuốc điều trị mỡ máu là cần thiết để giảm nguy cơ tái phát và ngăn ngừa biến chứng.
• Mức LDL-cholesterol rất cao: Nếu mức LDL-cholesterol (cholesterol xấu) rất cao (trên 190 mg/dL), bác sĩ thường chỉ định sử dụng thuốc ngay lập tức để giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch.

Các loại thuốc thường được sử dụng:

• Statin: Đây là nhóm thuốc được sử dụng phổ biến nhất với tác dụng giảm cholesterol. Các thuốc thuộc nhóm statin như atorvastatin, simvastatin, rosuvastatin… ức chế enzyme sản xuất cholesterol trong gan, giúp giảm LDL-cholesterol hiệu quả.
• Fibrate: Nhóm thuốc này có tác dụng giảm triglyceride và tăng HDL-cholesterol (cholesterol tốt). Fibrate thường được sử dụng khi statin không hiệu quả hoặc gây tác dụng phụ.
• Ezetimibe: Thuốc này ức chế sự hấp thu cholesterol ở ruột, giúp giảm LDL-cholesterol. Ezetimibe thường được chỉ định sử dụng kết hợp với statin nhằm tăng hiệu quả.
• Nhóm thuốc khác: Ngoài ra, còn có các loại thuốc khác như acid mật, niacin, PCSK9 ức chế… chỉ định sử dụng trong một số trường hợp đặc biệt.

Hy vọng với những thông tin chúng tôi cung cấp ở trên bạn đọc đã hiểu chỉ số cholesterol trong máu là gì và biết cách duy trì chỉ số này ở mức an toàn. Ngoài ra, bạn đọc hãy chủ động kiểm tra sức khỏe, thực hiện lối sống lành mạnh và tuân thủ chỉ định của bác sĩ để giữ cho trái tim luôn khỏe mạnh!