Các Dấu Hiệu Viêm Phế Quản Ở Trẻ Sơ Sinh Cần Phát Hiện Sớm

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh là gì?

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh là tình trạng viêm nhiễm đường hô hấp dưới, cụ thể là các ống phế quản nhỏ dẫn khí vào phổi. Tình trạng này thường gặp ở trẻ nhỏ, đặc biệt là trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi, do hệ miễn dịch của trẻ còn non yếu và đường thở nhỏ hẹp. Viêm phế quản có thể gây ra nhiều khó chịu cho bé, ảnh hưởng đến quá trình hô hấp và sức khỏe tổng thể.

Triệu chứng của viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh có thể biểu hiện với nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nặng. Một số triệu chứng thường gặp bao gồm:

• Ho: Ho khan hoặc ho có đờm, có thể kéo dài trong vài tuần.
• Khò khè: Âm thanh thở rít khi bé hít vào hoặc thở ra, do đường thở bị hẹp.
• Thở nhanh: Số lần thở của bé tăng lên so với bình thường.
• Sốt: Nhiệt độ cơ thể bé tăng cao, có thể kèm theo rét run.
• Mệt mỏi, quấy khóc: Bé cảm thấy khó chịu, bú kém, ngủ không ngon giấc.
• Nôn trớ: Do ho nhiều hoặc khó thở.
• Tím tái: Môi, đầu ngón tay, ngón chân của bé chuyển sang màu xanh tím, đây là dấu hiệu nguy hiểm, cần đưa bé đến bệnh viện ngay lập tức.

Nguyên nhân gây viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh thường do virus gây ra, phổ biến nhất là virus hợp bào hô hấp (RSV). Ngoài ra, một số loại virus khác như rhinovirus, adenovirus, virus cúm cũng có thể là tác nhân gây bệnh. Trong một số trường hợp, vi khuẩn cũng có thể gây viêm phế quản, đặc biệt là khi trẻ đã bị nhiễm virus trước đó.

Một số yếu tố làm tăng nguy cơ trẻ bị viêm phế quản bao gồm:

• Sinh non: Trẻ sinh non có hệ miễn dịch và hệ hô hấp chưa phát triển hoàn thiện, dễ bị nhiễm trùng hơn.
• Tiếp xúc với khói thuốc lá: Khói thuốc lá làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, tạo điều kiện cho virus và vi khuẩn xâm nhập.
• Sống trong môi trường ô nhiễm: Ô nhiễm không khí làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp, bao gồm viêm phế quản.
• Không được bú sữa mẹ: Sữa mẹ chứa nhiều kháng thể giúp tăng cường hệ miễn dịch cho trẻ.
• Trẻ bị suy giảm miễn dịch: Trẻ mắc các bệnh lý làm suy giảm miễn dịch có nguy cơ cao bị viêm phế quản.

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh có nguy hiểm không?

Hầu hết các trường hợp viêm phế quản ở trẻ sơ sinh đều nhẹ và có thể tự khỏi sau vài tuần. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bệnh có thể tiến triển nặng và gây ra các biến chứng nguy hiểm như:

• Viêm phổi: Nhiễm trùng lan xuống phổi, gây viêm nhiễm nặng hơn.
• Suy hô hấp: Khó thở nặng, thiếu oxy, có thể đe dọa tính mạng.
• Hen suyễn: Viêm phế quản tái phát nhiều lần có thể làm tăng nguy cơ mắc hen suyễn sau này.

Biện pháp chẩn đoán bệnh viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Chẩn đoán viêm phế quản ở trẻ sơ sinh cần được thực hiện bởi bác sĩ chuyên khoa, dựa trên việc thăm khám lâm sàng và các biện pháp hỗ trợ. Dưới đây là một số phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ lắng nghe phổi của trẻ bằng ống nghe để phát hiện âm thở bất thường, thở khò khè, hoặc âm phổi khác thường, từ đó xác định có viêm phế quản hay không.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu có thể giúp kiểm tra tình trạng nhiễm trùng, xác định trẻ có bị viêm nhiễm do vi khuẩn hay virus, từ đó định hướng điều trị.
• Chụp X-quang phổi: Phương pháp này giúp bác sĩ nhìn rõ hơn về tình trạng của phổi và phế quản, xác định xem có viêm phổi hoặc các biến chứng nghiêm trọng nào khác không.
• Đo nồng độ oxy máu (SpO2): Trẻ sơ sinh bị viêm phế quản có thể gặp khó khăn trong việc cung cấp oxy cho cơ thể. Đo nồng độ oxy trong máu giúp đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh và xác định xem trẻ có cần hỗ trợ thở hoặc điều trị thêm không.
• Nuôi cấy đờm: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể lấy mẫu đờm của trẻ để nuôi cấy và xác định loại vi khuẩn hoặc virus gây bệnh, từ đó lựa chọn kháng sinh hoặc phương pháp điều trị phù hợp.

Việc chẩn đoán chính xác là bước quan trọng để đưa ra kế hoạch điều trị đúng đắn cho trẻ sơ sinh mắc viêm phế quản. Nếu có bất kỳ dấu hiệu nghiêm trọng nào hoặc trẻ không đáp ứng với điều trị tại nhà, bạn nên đưa trẻ đến bệnh viện để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Biện pháp phòng ngừa viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Phòng ngừa viêm phế quản ở trẻ sơ sinh là điều cần thiết để bảo vệ sức khỏe hô hấp của trẻ. Dưới đây là một số cách giúp bạn phòng ngừa bệnh:

• Giữ ấm cơ thể cho trẻ: Đặc biệt trong những ngày lạnh, đảm bảo trẻ mặc đủ ấm và tránh gió lạnh trực tiếp.
• Rửa tay thường xuyên: Đảm bảo vệ sinh tay sạch sẽ trước khi chăm sóc trẻ, hạn chế lây nhiễm virus.
• Tiêm phòng đầy đủ: Cho trẻ tiêm phòng đầy đủ theo lịch, đặc biệt là các vaccine liên quan đến bệnh đường hô hấp.
• Tránh đưa trẻ đến nơi đông người: Khi trẻ còn nhỏ, tránh đưa trẻ đến nơi công cộng quá đông người trong mùa dịch bệnh để giảm nguy cơ lây nhiễm.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Bạn nên đưa trẻ đến gặp bác sĩ ngay khi:

• Trẻ có triệu chứng khó thở, thở nhanh, hoặc rút lõm lồng ngực.
• Trẻ không ăn uống bình thường, quấy khóc liên tục hoặc có dấu hiệu mất nước.
• Trẻ sốt trên 38,5 độ C, đặc biệt là khi kèm theo co giật.
• Sốt kéo dài trên 3 ngày mà không thuyên giảm.
• Da, môi hoặc móng tay của trẻ chuyển sang màu xanh hoặc tím tái.

Phương pháp điều trị viêm phế quản ở trẻ sơ sinh

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh, tuy thường là bệnh lành tính, nhưng cần được theo dõi và chăm sóc đúng cách để tránh biến chứng. Phương pháp điều trị chủ yếu tập trung vào việc kiểm soát triệu chứng, hỗ trợ chức năng hô hấp và ngăn ngừa bội nhiễm.

Dưới đây là chi tiết về các phương pháp điều trị viêm phế quản ở trẻ sơ sinh:

Điều trị nội khoa

a) Giảm triệu chứng:

• Hạ sốt: Sử dụng thuốc hạ sốt như Paracetamol hoặc Ibuprofen theo chỉ định của bác sĩ, liều lượng dựa trên cân nặng của trẻ. Lưu ý theo dõi sát nhiệt độ và các phản ứng phụ có thể xảy ra.
• Long đờm: Các loại thuốc long đờm như Acetylcystein, Ambroxol có thể được sử dụng để làm loãng dịch nhầy, giúp trẻ dễ dàng khạc ra ngoài. Tuy nhiên, hiệu quả của thuốc long đờm ở trẻ sơ sinh còn gây tranh cãi và cần thận trọng khi sử dụng.
• Giảm ho: Tránh lạm dụng thuốc giảm ho, chỉ sử dụng khi trẻ ho nhiều gây khó thở hoặc nôn trớ. Ưu tiên các loại siro ho thảo dược an toàn cho trẻ sơ sinh.

b) Hỗ trợ hô hấp:

• Cung cấp oxy: Trong trường hợp trẻ có dấu hiệu suy hô hấp, thở nhanh, SpO2 (độ bão hòa oxy trong máu) giảm, cần cung cấp oxy qua mask hoặc canula mũi. Theo dõi sát mạch, nhịp thở và SpO2 của trẻ.
• Hút đờm: Nếu trẻ có nhiều đờm, đặc biệt là đờm đặc, gây cản trở hô hấp, bác sĩ có thể chỉ định hút đờm qua mũi hoặc miệng. Thủ thuật này cần được thực hiện bởi nhân viên y tế được đào tạo.
• Thở máy: Trong trường hợp suy hô hấp nặng, không đáp ứng với các biện pháp hỗ trợ hô hấp thông thường, trẻ có thể cần phải thở máy. Đây là biện pháp cuối cùng và cần được thực hiện tại các cơ sở y tế có đầy đủ trang thiết bị và nhân lực.

c) Điều trị nguyên nhân:

• Kháng sinh: Chỉ sử dụng kháng sinh khi có bằng chứng bội nhiễm vi khuẩn, chẳng hạn như: sốt cao kéo dài, đờm mủ, bạch cầu tăng cao. Lựa chọn kháng sinh dựa trên kết quả kháng sinh đồ và tình trạng lâm sàng của trẻ.
• Thuốc kháng virus: Hiện nay chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu điều trị viêm phế quản do virus. Ribavirin có thể được sử dụng trong một số trường hợp nhiễm virus RSV nặng, tuy nhiên thuốc có nhiều tác dụng phụ và cần cân nhắc kỹ lưỡng.
• Corticosteroid: Không thường xuyên sử dụng trong điều trị viêm phế quản ở trẻ sơ sinh. Chỉ định trong một số trường hợp đặc biệt như viêm tiểu phế quản nặng, có co thắt phế quản.

Chăm sóc hỗ trợ tại nhà

Chăm sóc tại nhà đóng vai trò quan trọng trong quá trình điều trị viêm phế quản ở trẻ sơ sinh. Cha mẹ cần thực hiện các biện pháp sau:

• Vệ sinh đường hô hấp: Nhỏ mũi bằng nước muối sinh lý 0,9% để làm sạch dịch nhầy, giúp trẻ dễ thở hơn. Hút mũi nhẹ nhàng khi cần thiết.
• Bổ sung nước: Cho trẻ bú mẹ thường xuyên hoặc uống thêm nước ấm, oresol để tránh mất nước.
• Tạo độ ẩm: Sử dụng máy tạo độ ẩm hoặc đặt chậu nước nóng trong phòng để làm ẩm không khí, giúp long đờm.
• Tư thế ngủ: Nâng cao đầu trẻ khi ngủ bằng cách kê gối mỏng hoặc nâng cao đầu giường khoảng 30 độ.
• Dinh dưỡng: Cho trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ, dễ tiêu. Ưu tiên bú mẹ.
• Giữ ấm: Mặc quần áo ấm, tránh để trẻ bị lạnh.
• Theo dõi sát: Theo dõi nhiệt độ, nhịp thở, tình trạng bú và các dấu hiệu bất thường của trẻ.

Hầu hết trẻ sơ sinh bị viêm phế quản sẽ hồi phục hoàn toàn sau 7-10 ngày. Tuy nhiên, cần theo dõi sát các dấu hiệu nặng để can thiệp kịp thời.

Một số trẻ có thể có nguy cơ cao bị tái phát viêm phế quản hoặc phát triển các bệnh lý hô hấp mạn tính như hen suyễn. Do đó, cần tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám theo lịch hẹn.

Viêm phế quản ở trẻ sơ sinh là một bệnh lý không thể xem nhẹ. Việc nhận biết sớm và điều trị kịp thời có thể giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và tránh được những biến chứng nguy hiểm. Hy vọng rằng với các thông tin trên, bạn có thể hiểu rõ hơn về căn bệnh này và biết cách chăm sóc cho con mình tốt nhất.

TÌM HIỂU THÊM:

• Bé bị viêm phế quản tái đi tái lại nguy hiểm không?
• Nguyên nhân viêm phế quản ở trẻ em và cách điều trị