Vảy Nến Da Đầu: Nguyên Nhân, Triệu Chứng Và Cách Chữa Dứt Điểm

Vảy nến da đầu là gì? Phân loại

Vảy nến da đầu là một dạng viêm da mãn tính, thuộc nhóm bệnh vảy nến, xuất hiện trên da đầu. Bệnh gây ra các mảng da đỏ, dày sừng, bong tróc, kèm theo ngứa ngáy dữ dội, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và chất lượng cuộc sống.

Đặc điểm:

• Tăng sinh tế bào da: Tế bào da ở vùng da đầu bị vảy nến tăng sinh với tốc độ nhanh hơn bình thường, gây ra hiện tượng dày sừng, bong tróc.
• Viêm: Vùng da đầu bị ảnh hưởng thường có biểu hiện viêm, đỏ, có thể kèm theo cảm giác nóng rát.
• Ngứa: Ngứa ngáy là triệu chứng phổ biến và gây khó chịu nhất cho người bệnh.

Phân loại:

Vảy nến da đầu có thể được phân loại dựa trên hình thái và mức độ nghiêm trọng của tổn thương:

• Vảy nến thể mảng: Đây là dạng phổ biến nhất, đặc trưng bởi các mảng vảy nến rõ ràng, có ranh giới, kích thước khác nhau, phủ vảy trắng bạc hoặc vàng.
• Vảy nến thể giọt: Xuất hiện các nốt vảy nến nhỏ, hình giọt nước, rải rác trên da đầu. Thường gặp sau nhiễm trùng đường hô hấp.
• Vảy nến thể mủ: Đặc trưng bởi các mụn mủ vô khuẩn trên da đầu, kèm theo viêm, đỏ, đau.
• Vảy nến đỏ da toàn thân: Dạng vảy nến nghiêm trọng, ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể, bao gồm cả da đầu. Gây đỏ da toàn thân, bong tróc da, ngứa ngáy dữ dội, kèm theo sốt, ớn lạnh.

Vị trí:

Vảy nến da đầu có thể xuất hiện ở bất kỳ vị trí nào trên da đầu, bao gồm:

• Vùng trán: Gần đường chân tóc.
• Vùng đỉnh đầu: Phần giữa của da đầu.
• Vùng gáy: Phần sau của da đầu.
• Sau tai: Vùng da sau tai.

Mức độ nghiêm trọng:

• Nhẹ: Vảy nến khu trú ở một vùng nhỏ trên da đầu, ít bong tróc, ngứa nhẹ.
• Vừa: Vảy nến lan rộng hơn, bong tróc nhiều, ngứa vừa phải.
• Nặng: Vảy nến lan rộng khắp da đầu, bong tróc dày, ngứa dữ dội, ảnh hưởng đến sinh hoạt và tâm lý.

Triệu chứng của vảy nến da đầu

• Vảy da:
  • Xuất hiện các mảng vảy da màu trắng bạc hoặc vàng nhạt, có kích thước và hình dạng khác nhau.
  • Vảy da dày, dính chặt vào da đầu hoặc bong tróc thành từng mảng.
  • Vảy da có thể lan rộng ra toàn bộ da đầu hoặc tập trung ở một số vùng nhất định như trán, sau gáy, vùng thái dương.
  • Khi gãi, vảy da bong ra giống như "gàu", nhưng thường dày và dính hơn gàu thông thường.

• Da đầu đỏ và viêm:
  • Vùng da đầu bị ảnh hưởng thường có màu đỏ, ửng đỏ.
  • Da đầu có thể sưng, nóng, cảm giác căng tức.
  • Có thể kèm theo xuất hiện các vết nứt nhỏ trên da đầu.
• Ngứa ngáy:
  • Cảm giác ngứa ngáy dữ dội, khó chịu, là một trong những triệu chứng điển hình của vảy nến da đầu.
  • Ngứa có thể xuất hiện liên tục hoặc tăng lên khi gãi, khi thời tiết nóng bức, hoặc khi stress.
• Rụng tóc:
  • Vảy nến da đầu có thể gây rụng tóc tạm thời do viêm nhiễm và bong tróc da đầu.
  • Tóc thường mọc lại sau khi bệnh được kiểm soát.
  • Tuy nhiên, trong một số trường hợp nặng, rụng tóc có thể kéo dài hoặc gây ra sẹo, ảnh hưởng đến sự mọc lại của tóc.
• Các triệu chứng khác:
  • Cảm giác rát bỏng hoặc châm chích trên da đầu.
  • Da đầu khô, nứt nẻ.
  • Xuất hiện các mụn mủ hoặc chảy dịch trên da đầu (trong trường hợp nhiễm trùng).

Lưu ý: Triệu chứng có thể thay đổi theo thời gian, có giai đoạn bệnh bùng phát và giai đoạn bệnh ổn định.

Nguyên nhân gây vảy nến da đầu

• Yếu tố di truyền: Vảy nến có xu hướng di truyền trong gia đình. Nếu cha mẹ bị vảy nến, con cái có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Rối loạn hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch hoạt động quá mức, tấn công nhầm vào các tế bào da khỏe mạnh, gây ra viêm nhiễm và tăng sinh tế bào da quá nhanh, hình thành các mảng vảy nến.
• Các yếu tố kích hoạt: Một số yếu tố có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm triệu chứng vảy nến da đầu, bao gồm:
  • Stress
  • Chấn thương da đầu
  • Nhiễm trùng
  • Thời tiết lạnh, khô
  • Một số loại thuốc
  • Hút thuốc lá
  • Uống nhiều rượu bia

Vảy nến da đầu có lây không?

Câu trả lời là KHÔNG. Vảy nến da đầu không lây lan từ người sang người thông qua tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp. Bệnh không phải do vi khuẩn, virus hay ký sinh trùng gây ra, mà liên quan đến yếu tố di truyền và rối loạn hệ miễn dịch của mỗi người. 

Vì vậy, bạn hoàn toàn có thể yên tâm khi tiếp xúc với người bị vảy nến da đầu. Bệnh không lây truyền qua:

• Chạm vào da đầu, tóc hoặc vảy nến của người bệnh
• Dùng chung đồ dùng cá nhân như lược, mũ, khăn tắm...
• Quan hệ tình dục

Tuy nhiên, vảy nến da đầu có yếu tố di truyền. Nếu trong gia đình có người bị vảy nến, thì nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.

Vảy nến da đầu có nguy hiểm không?

Vảy nến da đầu thường không gây nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, bệnh có thể gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống:

• Ngứa ngáy: Ngứa ngáy dữ dội gây khó chịu, mất tập trung, ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt hàng ngày.
• Tổn thương da đầu: Gãi ngứa có thể gây trầy xước da đầu, tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Rụng tóc: Vảy nến da đầu có thể gây rụng tóc tạm thời, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và tâm lý.
• Ảnh hưởng tâm lý: Vảy nến da đầu gây mất thẩm mỹ, khiến người bệnh tự ti, xấu hổ, ảnh hưởng đến giao tiếp và các mối quan hệ xã hội.

Trong một số trường hợp hiếm gặp, vảy nến da đầu có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng:

• Viêm khớp vảy nến: Khoảng 10-30% người bị vảy nến phát triển viêm khớp vảy nến, gây đau nhức, sưng viêm khớp.
• Bệnh tim mạch: Người bị vảy nến có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn người bình thường.
• Trầm cảm, lo âu: Tình trạng bệnh mạn tính và những ảnh hưởng tâm lý do bệnh gây ra có thể dẫn đến trầm cảm, lo âu.

Chẩn đoán vảy nến da đầu

• Khám lâm sàng:
  • Quan sát: Bác sĩ sẽ quan sát kỹ các tổn thương trên da đầu, đánh giá các đặc điểm như màu sắc, kích thước, hình dạng, độ dày, mức độ bong tróc của vảy, tình trạng viêm nhiễm...
  • Sờ nắn: Bác sĩ có thể sờ nắn da đầu để đánh giá độ dày, độ cứng của vảy, kiểm tra xem có hạch bạch huyết vùng cổ hay không.
• Hỏi bệnh sử:
  • Tiền sử cá nhân: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh vảy nến của bản thân, thời gian khởi phát, các triệu chứng, các phương pháp điều trị đã sử dụng...
  • Tiền sử gia đình: Vảy nến có tính di truyền, vì vậy bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh vảy nến trong gia đình.
  • Các yếu tố liên quan: Bác sĩ sẽ tìm hiểu về các yếu tố có thể kích hoạt hoặc làm nặng thêm triệu chứng vảy nến như stress, chấn thương, nhiễm trùng, thuốc...
• Sinh thiết da: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết da để quan sát dưới kính hiển vi, xác định chính xác bệnh vảy nến và loại trừ các bệnh lý da liễu khác như viêm da tiết bã, nấm da đầu...
• Chẩn đoán phân biệt: Vảy nến da đầu cần được phân biệt với một số bệnh lý da đầu khác có triệu chứng tương tự, bao gồm:
  • Viêm da tiết bã: Gây ra gàu, ngứa, da đầu bong tróc, nhưng vảy thường có màu vàng, nhờn.
  • Nấm da đầu: Gây ra các mảng tròn, ngứa, rụng tóc, nhưng thường kèm theo các triệu chứng khác như gãy tóc, mủ...

Đối tượng có nguy cơ bị vảy nến da đầu

• Người có tiền sử gia đình mắc vảy nến: Yếu tố di truyền đóng vai trò quan trọng trong bệnh vảy nến. Nếu cha mẹ hoặc anh chị em ruột bị vảy nến, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.
• Người có hệ miễn dịch suy yếu: Những người có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý (HIV/AIDS, ung thư...) hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ mắc các bệnh lý da liễu, bao gồm cả vảy nến da đầu.
• Người thường xuyên căng thẳng, stress: Stress có thể là yếu tố kích hoạt hoặc làm nặng thêm triệu chứng vảy nến.
• Người bị béo phì: Thừa cân, béo phì có liên quan đến tăng nguy cơ mắc vảy nến.
• Người hút thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc vảy nến và làm cho bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
• Người lạm dụng rượu bia: Uống nhiều rượu bia có thể làm tăng nguy cơ mắc vảy nến và ảnh hưởng đến hiệu quả điều trị.
• Người tiếp xúc thường xuyên với các hóa chất kích ứng: Các hóa chất có trong dầu gội, sản phẩm tạo kiểu tóc, thuốc nhuộm... có thể kích ứng da đầu và làm tăng nguy cơ vảy nến.

Chăm sóc da đầu khi bị vảy nến

Làm sạch da đầu

• Gội đầu thường xuyên: Gội đầu thường xuyên giúp loại bỏ vảy da, tế bào chết, dầu thừa và các sản phẩm tạo kiểu tóc, tạo điều kiện cho da đầu thông thoáng, giảm ngứa ngáy. Tần suất gội đầu: Tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và loại da, bạn có thể gội đầu hàng ngày hoặc cách ngày.
• Lựa chọn dầu gội: Sử dụng dầu gội dịu nhẹ, không chứa hương liệu, chất tạo màu, paraben và sulfate, để tránh gây kích ứng da đầu. Dầu gội dược liệu: Ưu tiên sử dụng các loại dầu gội dược liệu có chứa các thành phần như acid salicylic, coal tar, ketoconazole, selenium sulfide, zinc pyrithione... giúp làm mềm vảy, giảm viêm, kháng nấm.
• Kỹ thuật gội đầu:
  • Làm ướt tóc bằng nước ấm.
  • Lấy một lượng dầu gội vừa đủ, tạo bọt và massage nhẹ nhàng lên da đầu.
  • Tránh gãi mạnh hoặc cào da đầu.
  • Xả sạch dầu gội bằng nước ấm.
  • Lau khô tóc bằng khăn mềm.

Dưỡng ẩm da đầu

• Sử dụng dầu dưỡng ẩm: Sau khi gội đầu, bạn có thể sử dụng dầu dưỡng ẩm hoặc kem dưỡng ẩm chuyên dụng cho da đầu để cung cấp độ ẩm, làm mềm da, giảm bong tróc. Các loại dầu dưỡng ẩm phù hợp: Dầu dừa, dầu oliu, dầu argan, dầu jojoba...
• Xịt khoáng: Sử dụng xịt khoáng cho da đầu để cung cấp độ ẩm tức thì, làm dịu da, giảm ngứa.

Chải tóc và tạo kiểu tóc

• Lựa chọn lược: Sử dụng lược mềm, có đầu tròn, tránh sử dụng lược cứng hoặc có răng sắc nhọn, có thể gây tổn thương da đầu.
• Chải tóc nhẹ nhàng: Chải tóc nhẹ nhàng để gỡ rối và loại bỏ vảy da, tránh chải mạnh hoặc kéo tóc, có thể gây rụng tóc.
• Hạn chế tạo kiểu tóc: Hạn chế sử dụng các sản phẩm tạo kiểu tóc như gel, mousse, keo xịt tóc... vì chúng có thể gây kích ứng da đầu và làm nặng thêm tình trạng vảy nến. Nếu cần sử dụng, hãy chọn các sản phẩm không chứa cồn và hương liệu.

Bảo vệ da đầu

• Che chắn da đầu khi ra ngoài: Đội mũ rộng vành, che chắn da đầu khi ra ngoài trời nắng để bảo vệ da đầu khỏi tác hại của tia UV, giảm nguy cơ kích ứng và viêm nhiễm.
• Tránh tiếp xúc với các chất kích ứng: Hạn chế tiếp xúc với các chất kích ứng như thuốc nhuộm tóc, hóa chất uốn tóc, nước hoa... vì chúng có thể gây viêm da tiếp xúc và làm nặng thêm tình trạng vảy nến.
• Tránh gãi: Gãi mạnh có thể gây tổn thương da đầu, tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập, gây viêm nhiễm và làm nặng thêm tình trạng vảy nến. Nếu cảm thấy ngứa ngáy, bạn có thể chườm lạnh hoặc sử dụng kem chống ngứa theo chỉ định của bác sĩ.

Chế độ sinh hoạt

• Hạn chế căng thẳng: Stress có thể làm nặng thêm triệu chứng vảy nến. Thực hành các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền, tập thở sâu... để kiểm soát stress.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, bổ sung các loại thực phẩm giàu omega-3, vitamin D, kẽm... để tăng cường sức đề kháng, hỗ trợ điều trị vảy nến.
• Ngủ đủ giấc: Ngủ đủ giấc giúp cơ thể phục hồi, tăng cường hệ miễn dịch.

Điều trị vảy nến da đầu

Vảy nến da đầu là một bệnh lý mạn tính, chưa có phương pháp điều trị dứt điểm. Tuy nhiên, với sự phát triển của y học hiện đại, có nhiều phương pháp điều trị hiệu quả giúp kiểm soát triệu chứng, giảm viêm nhiễm, ngăn ngừa tái phát và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Mục tiêu điều trị

• Giảm viêm và ngứa.
• Loại bỏ vảy và bong tróc.
• Làm chậm quá trình tăng sinh tế bào da.
• Ngăn ngừa rụng tóc.
• Cải thiện thẩm mỹ da đầu.
• Phòng ngừa tái phát.

Các phương pháp điều trị

1. Điều trị tại chỗ:

Đây là phương pháp điều trị đầu tay cho vảy nến da đầu, sử dụng các loại thuốc bôi trực tiếp lên vùng da bị tổn thương.

• Dầu gội đặc trị:
  • Thành phần: Acid salicylic, coal tar, ketoconazole, selenium sulfide, zinc pyrithione, corticosteroid...
  • Cơ chế tác dụng: Làm mềm và bong vảy, giảm viêm, kháng nấm, giảm ngứa.
  • Cách sử dụng: Gội đầu 2-3 lần/tuần theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc nhà sản xuất.
• Kem bôi, lotion, dung dịch:
  • Thành phần: Corticosteroid, calcipotriol, tazarotene, anthralin...
  • Cơ chế tác dụng: Giảm viêm, ức chế tăng sinh tế bào da, điều hòa miễn dịch.
  • Cách sử dụng: Bôi một lớp mỏng lên vùng da bị tổn thương 1-2 lần/ngày.

2. Điều trị toàn thân:

Được chỉ định trong trường hợp vảy nến da đầu nặng, lan rộng, không đáp ứng với điều trị tại chỗ.

• Thuốc uống:
  • Thuốc kháng histamin: Giảm ngứa.
  • Methotrexate: Ức chế miễn dịch, làm chậm quá trình tăng sinh tế bào da.
  • Cyclosporine: Ức chế miễn dịch, hiệu quả trong điều trị vảy nến nặng.
  • Retinoid: Điều hòa sự tăng trưởng tế bào da.
  • Apremilast: Ức chế một loại enzyme liên quan đến quá trình viêm trong vảy nến.
• Thuốc sinh học:
  • Các loại: Adalimumab, etanercept, infliximab, ustekinumab, secukinumab...
  • Cơ chế tác dụng: Nhắm vào các phân tử cụ thể trong hệ miễn dịch, ức chế quá trình viêm.
  • Ưu điểm: Hiệu quả cao, ít tác dụng phụ.
  • Nhược điểm: Chi phí cao.

3. Liệu pháp ánh sáng:

• PUVA: Kết hợp sử dụng thuốc psoralen và chiếu tia UVA.
• UVB băng hẹp: Sử dụng tia UVB có bước sóng hẹp để điều trị vảy nến.
• Excimer laser: Sử dụng tia laser để điều trị các vùng da bị tổn thương cụ thể.

Lựa chọn phương pháp điều trị

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:

• Mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Vị trí và diện tích tổn thương.
• Tuổi tác và sức khỏe tổng thể của người bệnh.
• Tiền sử dị ứng và các bệnh lý kèm theo.
• Khả năng đáp ứng và dung nạp thuốc.
• Mong muốn và điều kiện kinh tế của người bệnh.

Bác sĩ da liễu sẽ đánh giá kỹ lưỡng các yếu tố trên để đưa ra phác đồ điều trị cá nhân hóa, mang lại hiệu quả tốt nhất và an toàn cho người bệnh.

Vảy nến da đầu là một bệnh lý mạn tính, gây nhiều phiền toái cho người bệnh. Tuy nhiên, với các phương pháp điều trị hiện đại và chế độ chăm sóc da đầu đúng cách, người bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát triệu chứng, cải thiện chất lượng cuộc sống và tự tin hơn với mái tóc của mình.