Cây Ô Rô: Công Dụng, 9 Bài Thuốc Trị Bệnh Và Lưu Ý Khi Dùng

Thông tin tổng quan về cây ô rô

Cây ô rô có tên khoa học là Acanthus integrifolius, thuộc họ Ô rô (Acanthaceae). Dược liệu này có nhiều tên khác như ô rô hoa nhỏ, sơn ngưu bàng, ô rô hoa trắng, ô rô gai, dã hồng hoa,…

Có hai loại ô rô chính là ô rô cạn và ô rô nước, trong đó ô rô cạn thường được sử dụng nhiều hơn trong Y học cổ truyền.

Đặc điểm hình thái

• Thân: Thân thảo, mọc thẳng đứng, ít phân nhánh, chiều cao 1-2m. Thân non có màu xanh lục, thân già hóa gỗ, màu nâu xám.
• Lá: Lá đơn, mọc đối, hình bầu dục hoặc hình trứng, dài 10-20cm, rộng 5-10cm. Phiến lá dày, màu xanh đậm, mặt trên bóng, mặt dưới nhạt hơn. Mép lá có răng cưa không đều. Gân lá hình lông chim nổi rõ.
• Hoa: Cụm hoa có hình chùy và mọc ở đầu cành. Hoa lưỡng tính, màu trắng hoặc tím nhạt, dài 3 - 4cm. Đài hoa 4, tràng hoa 5, dính liền thành ống.
• Quả: Quả nang, hình trứng, có chứa nhiều hạt nhỏ màu đen.

Bộ phận sử dụng, thu hái và bào chế cây ô rô

Hầu như tất cả các bộ phận của cây ô rô đều có thể được sử dụng làm thuốc, bao gồm rễ, thân, lá và hoa. Tuy nhiên, rễ cây thường được sử dụng nhiều nhất vì chứa nhiều hoạt chất có lợi.

• Thu hái: Cây ô rô có thể được thu hái quanh năm, nhưng thời điểm tốt nhất là vào mùa thu hoặc mùa đông.
• Bào chế: Sau khi thu hái, rễ cây được rửa sạch, thái lát mỏng và phơi khô. Lá và hoa cũng được phơi khô để dùng dần.

Thành phần hóa học

Cây ô rô chứa nhiều thành phần hóa học có giá trị dược liệu, bao gồm:

• Alcaloid: Một số alcaloid tiêu biểu đã được phân lập từ cây ô rô bao gồm acanthicifolin, acanthifoliosid, quindolin...
• Flavonoid: Các flavonoid đã được xác định trong cây ô rô bao gồm rutin, quercetin, apigenin.
• Saponin: Saponin là một nhóm glycosid có khả năng tạo bọt khi lắc với nước, được tìm thấy chủ yếu ở phần rễ.
• Tanin: Tanin là một nhóm polyphenol có vị chát, có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, được tìm thấy ở cả lá, thân và rễ.

Tác dụng của cây ô rô cho sức khỏe

Theo Y học cổ truyền, cây ô rô có vị đắng, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, lợi tiểu,... Một số công dụng nổi bật của dược liệu phải kể đến như:

• Hỗ trợ điều trị bệnh về đường hô hấp: Ô rô có tác dụng long đờm, giảm ho, thường được dùng để trị ho khan, ho có đờm, viêm họng, viêm phế quản,...
• Điều trị các bệnh lý về gan: Sử dụng dược liệu giúp thanh nhiệt giải độc gan, hỗ trợ điều trị viêm gan vàng da, men gan cao.
• Cầm máu, tiêu ứ huyết: Ô rô có tác dụng cầm máu, tiêu ứ huyết, thường được dùng trong các trường hợp chảy máu cam, ho ra máu, rong kinh, kinh nguyệt không đều, đau bụng kinh...
• Lợi tiểu, chữa phù thũng: Một số bài thuốc từ cây ô rô có tác dụng lợi tiểu, giúp đào thải độc tố ra khỏi cơ thể, giảm phù nề.
• Chữa mụn nhọt, lở ngứa: Lá ô rô có thể giã nát đắp ngoài da để trị mụn nhọt, lở ngứa hiệu quả.

Đối tượng nên và không nên dùng ô rô

Dược liệu cần sử dụng đúng đối tượng để đảm bảo mang lại hiệu quả tốt và an toàn cho sức khỏe:

Những người nên dùng:

• Người bị ho, viêm họng, bị viêm phế quản.
• Người bị viêm đường tiết niệu.
• Người bị rối loạn tiêu hóa.
• Người đang bị các bệnh ngoài da như ghẻ lở, mụn nhọt.

Những người không nên dùng:

• Phụ nữ có thai và cho con bú.
• Trẻ em dưới 6 tuổi.
• Người bị dị ứng với các thành phần của cây ô rô.

9 bài thuốc sử dụng cây ô rô trị bệnh

Dưới đây là các bài thuốc dùng ô rô và các bộ phận khác nhau của cây, giúp điều trị và cải thiện các vấn đề sức khỏe một cách tự nhiên.

Bài thuốc 1: Trị ghẻ lở, mụn nhọt ngoài da hoặc chảy máu không cầm

• Nguyên liệu: Lá ô rô tươi.
• Cách thực hiện: Rửa sạch lá ô rô, giã nát và đắp lên vùng da đang bị bệnh. 

Bài thuốc 2: Điều trị tiểu tiện hoặc đại tiện ra máu

• Nguyên liệu: Rễ cây ô rô khô.
• Cách thực hiện: Rễ ô rô được sấy khô, sau đó sắc cùng nước uống hàng ngày.

Bài thuốc 3: Cầm máu cho chảy máu chân răng và máu cam

• Nguyên liệu: Lá ô rô tươi.
• Cách thực hiện: Ngâm lá ô rô trong nước muối loãng vài phút, giã lấy nước và ngậm trong miệng khoảng vài phút để hỗ trợ cầm máu.

Bài thuốc 4: Hỗ trợ điều trị tắc kinh ở nữ giới

• Nguyên liệu: 25g lá ô rô khô, 15g lá chàm khô.
• Cách thực hiện: Sắc uống kết hợp hai loại lá mỗi ngày, uống liên tục trong 30 ngày, giúp điều hòa chu kỳ kinh nguyệt.

Bài thuốc 5: Giảm ngứa âm đạo

• Nguyên liệu: Lá và rễ cây ô rô.
• Cách thực hiện: Ngâm nguyên liệu trong nước muối vài phút, đun với 1 lít nước cho đến khi nước còn khoảng 70%. Để nước nguội, dùng rửa sạch vùng kín mỗi ngày 1 - 2 lần.

Bài thuốc 6: Giảm triệu chứng viêm ruột mạn tính

• Nguyên liệu: Toàn bộ cây ô rô.
• Cách thực hiện: Giã nát cây ô rô và chắt lấy một thìa cà phê nước cốt. Uống khoảng 2 thìa nước cốt mỗi ngày để giảm tác động của viêm ruột.

Bài thuốc 7: Bài thuốc hỗ trợ long đờm

• Nguyên liệu: 30 - 120g ô rô, 60 - 120g thịt lợn nạc.
• Cách thực hiện: Cho các nguyên liệu vào 500g nước, đun nhỏ lửa trong 6 giờ cho đến khi còn lại khoảng 1 chén nước thì rót ra uống.

Bài thuốc 8: Điều trị sưng gan, sưng lách

• Nguyên liệu: 30g ô rô tươi, 15g liên kiều, 12g thóc lép.
• Cách thực hiện: Sắc tất cả nguyên liệu với nước, uống nước thuốc mỗi ngày để giúp giảm sưng tại vùng gan và lách.

Bài thuốc 9: Hỗ trợ điều trị tràng nhạc và viêm hạch bạch huyết

• Nguyên liệu: 30g ô rô, 13g thóc lép, 19g cây mỏ quạ.
• Cách thực hiện: Đem toàn bộ dược liệu này sắc nước để uống trong ngày.

Giá bán cây ô rô bao nhiêu? Mua ở đâu?

Giá bán cây ô rô khô trên thị trường hiện nay dao động trong khoảng 50.000 - 150.000 đồng/kg.

• Ô rô cạn: Thường có giá cao hơn, khoảng 80.000 - 150.000 đồng/kg.
• Ô rô nước: Có giá thấp hơn, khoảng 50.000 - 100.000 đồng/kg.

Tìm mua cây ô rô khô (rễ, thân, lá) tại các địa điểm sau:

• Cửa hàng thuốc Đông y: Đây là nơi bán cây thuốc uy tín, đảm bảo chất lượng.
• Các chợ truyền thống: Một số chợ đầu mối hoặc chợ bán dược liệu có bán cây ô rô khô.
• Các website bán dược liệu online: Nhiều website uy tín chuyên bán dược liệu online, bạn có thể dễ dàng tìm mua cây ô rô với nhiều mức giá khác nhau.
• Người dân thu hái: Tại một số vùng quê, bạn có thể mua trực tiếp cây ô rô từ những người dân thu hái.

Lưu ý khi sử dụng cây ô rô

Tuy ô rô là vị thuốc quý, nhưng để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng cần lưu ý một số điều sau:

• Không tự ý sử dụng: Trước khi sử dụng cây ô rô để chữa bệnh, bạn nên tham khảo bác sĩ hoặc thầy thuốc Đông y để được tư vấn liều lượng và cách dùng phù hợp.
• Theo dõi các triệu chứng bất thường: Trong quá trình sử dụng, nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, dị ứng,... cần ngừng dùng ngay.
• Kiểm tra trước khi sử dụng: Trước khi sử dụng, cần kiểm tra xem cây ô rô có bị ẩm mốc, mối mọt hay không.
• Phân biệt dược liệu: Nhiều người nhầm lẫn giữa ô rô với cây gai, tuy nhiên, đây là hai loại cây hoàn toàn khác nhau. Cây ô rô có lá to, hình bầu dục, mép có răng cưa, trong khi cây gai có lá nhỏ hơn và có gai nhọn.