Đau Dạ Dày Mãn Tính: Nguyên Nhân, Triệu Chứng, Cách Điều Trị

Đau dạ dày mãn tính là bệnh gì?

Đau dạ dày mãn tính, hay còn gọi là viêm dạ dày mãn tính, là tình trạng viêm nhiễm kéo dài ở lớp niêm mạc dạ dày. Niêm mạc dạ dày vốn có vai trò bảo vệ dạ dày khỏi tác động của acid dịch vị. Khi bị viêm, lớp niêm mạc này bị tổn thương, khiến dạ dày dễ bị kích ứng và gây ra các triệu chứng khó chịu. Bệnh thường diễn biến âm thầm, dai dẳng với các đợt cấp tính xen lẫn giai đoạn ổn định.

Triệu chứng đau dạ dày mãn tính điển hình

• Đau thượng vị: Cơn đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, xuất hiện lúc đói, sau khi ăn hoặc vào ban đêm.
• Ợ chua, ợ nóng: Do acid dịch vị trào ngược lên thực quản.
• Đầy hơi, khó tiêu: Cảm giác nặng nề, bức bối ở vùng bụng trên.
• Buồn nôn, nôn: Tình trạng này xảy ra rõ nhất là sau khi ăn.
• Chán ăn, sụt cân: Do cảm giác khó chịu ở dạ dày.

Tuy nhiên, ở một số người, bệnh có thể diễn biến âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng.

Nguyên nhân gây bệnh

Đau dạ dày mãn tính là kết quả của quá trình viêm nhiễm kéo dài tại niêm mạc dạ dày, gây ra bởi nhiều yếu tố:

• Vi khuẩn Helicobacter pylori (HP): Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Vi khuẩn HP sống trong niêm mạc dạ dày, gây viêm và loét.
• Lạm dụng thuốc: Sử dụng thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAID) trong thời gian dài có thể gây tổn thương niêm mạc dạ dày.
• Chế độ ăn uống không lành mạnh: Ăn uống không điều độ, thường xuyên ăn đồ cay nóng, chua, nhiều dầu mỡ, uống nhiều rượu bia, cà phê... đều là những yếu tố nguy cơ.
• Stress: Căng thẳng, lo âu kéo dài làm tăng tiết acid dịch vị, gây hại cho dạ dày.
• Các yếu tố khác: Trào ngược mật, hút thuốc lá, yếu tố di truyền...

Đau dạ dày mãn tính có nguy hiểm không?

Câu trả lời là CÓ. Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, đau dạ dày mãn tính có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm như:

• Loét dạ dày tá tràng: Gây đau dữ dội, chảy máu, thủng dạ dày.
• Xuất huyết tiêu hóa: Biểu hiện bằng nôn ra máu, đi ngoài phân đen.
• Hẹp môn vị: Co thắt môn vị (lối ra của dạ dày) gây cản trở, khiến thức ăn khó di chuyển xuống ruột non, dẫn đến khó tiêu, nôn mửa.
• Ung thư dạ dày: Đây là biến chứng đáng sợ nhất của viêm dạ dày mãn tính, có thể gây ra nguy hiểm đe dọa tính mạng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Cách chẩn đoán bệnh chính xác

• Hỏi bệnh: Tìm hiểu về triệu chứng, tiền sử bệnh, thói quen ăn uống...
• Khám lâm sàng: Ấn vào vùng bụng để đánh giá tình trạng dạ dày.
• Nội soi dạ dày: Quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, lấy mẫu sinh thiết (nếu cần).
• Xét nghiệm tìm vi khuẩn HP: Thử nghiệm hơi thở, xét nghiệm phân, xét nghiệm máu.

Đối tượng nguy cơ

• Người nhiễm vi khuẩn HP
• Người thường xuyên sử dụng thuốc NSAID
• Người có chế độ ăn uống không đảm bảo, thiếu lành mạnh
• Người thường xuyên đối mặt với căng thẳng, stress
• Người hút thuốc lá, cao tuổi
• Người có tiền sử gia đình từng mắc bệnh dạ dày

Chế độ sinh hoạt & phòng ngừa bệnh

Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ, việc điều chỉnh chế độ sinh hoạt đóng vai trò then chốt trong việc kiểm soát và phòng ngừa đau dạ dày mãn tính. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:

Chế độ ăn uống

• Chia nhỏ bữa ăn, ăn đúng giờ, nhai kỹ, tránh ăn quá no hoặc để bụng quá đói.
• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa, giàu chất xơ như rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt. Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, chua, đồ ăn chế biến sẵn, thức uống có ga.
• Hạn chế chất kích thích như cà phê, rượu bia, thuốc lá.
• Uống đủ 2 lít nước mỗi ngày, có thể bổ sung nước ép trái cây, trà thảo mộc.

Sinh hoạt lành mạnh

• Đảm bảo ngủ đủ 7-8 tiếng mỗi đêm, tạo thói quen ngủ đúng giờ, giữ giấc ngủ sâu.
• Vận động nhẹ nhàng 30 phút mỗi ngày, ít nhất 5 ngày/tuần. Chọn các bài tập phù hợp với sức khỏe như yoga, đi bộ, bơi lội...
• Thực hành các kỹ thuật thư giãn như thiền, yoga, hít thở sâu để giảm căng thẳng, lo âu.
• Luôn rửa tay bằng xà phòng sạch sẽ trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
• Không hút thuốc lá vì có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dạ dày và các biến chứng.

Phòng ngừa nhiễm vi khuẩn HP

• Vệ sinh an toàn thực phẩm bằng cách ăn chín uống sôi, lựa chọn thực phẩm tươi sạch, đảm bảo vệ sinh.
• Tránh dùng chung bát đũa, cốc chén, bàn chải đánh răng... với người khác.
• Thực hiện nội soi dạ dày và xét nghiệm HP định kỳ để phát hiện sớm và điều trị kịp thời.

Khi nào cần thăm khám chuyên khoa?

• Tình trạng đau dạ dày thường xuyên, kéo dài
• Các triệu chứng không cải thiện sau khi điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt
• Nôn ra máu hoặc đi ngoài ra phân đen
• Sụt cân không rõ nguyên nhân

Cách điều trị đau dạ dày mãn tính

Điều trị đau dạ dày mãn tính là một quá trình kết hợp nhiều phương pháp, nhằm mục tiêu kiểm soát triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh. Phác đồ điều trị thường được cá nhân hóa, dựa trên nguyên nhân, mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe tổng quát của từng người.

Điều trị nội khoa

Đây là phương pháp điều trị chủ yếu, sử dụng thuốc để giảm triệu chứng, ức chế tiết acid dịch vị, bảo vệ niêm mạc dạ dày và tiêu diệt vi khuẩn HP (nếu có). Một số loại thuốc thường được chỉ định gồm:

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Lansoprazole, Omeprazole, Esomeprazole... ức chế mạnh mẽ sự tiết acid dịch vị, giúp giảm đau, ợ chua, ợ nóng.
• Thuốc kháng histamin H2: Ranitidine, Famotidine... giảm tiết acid dịch vị, thường dùng trong các trường hợp nhẹ hơn.
• Thuốc kháng acid: Nhôm hydroxid, Magie hydroxid... trung hòa acid dịch vị, giảm triệu chứng ợ chua, ợ nóng.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Bismuth subsalicylate, Sucralfate… tạo lớp màng bảo vệ niêm mạc, giúp vết loét nhanh lành.
• Thuốc kháng sinh (nếu có nhiễm HP): Amoxicillin, Clarithromycin, Metronidazole... kết hợp với PPI để tiêu diệt vi khuẩn HP.

Liệu trình điều trị: Thời gian điều trị thường kéo dài từ vài tuần đến vài tháng, tùy thuộc vào mức độ bệnh và đáp ứng của người bệnh với thuốc.

Điều trị ngoại khoa

Phẫu thuật thường chỉ được chỉ định trong các trường hợp đau dạ dày mãn tính biến chứng nặng như:

• Thủng dạ dày: Cần phẫu thuật khẩn cấp để vá lỗ thủng.
• Xuất huyết tiêu hóa nặng: Cầm máu bằng nội soi hoặc phẫu thuật.
• Hẹp môn vị: Mở rộng môn vị bằng phẫu thuật.

Đau dạ dày mãn tính là bệnh lý phổ biến nhưng có thể kiểm soát được nếu chúng ta hiểu rõ về bệnh và có biện pháp phòng ngừa, điều trị kịp thời. Hãy chủ động chăm sóc sức khỏe bản thân để tận hưởng cuộc sống trọn vẹn hơn!