Trào Ngược Dạ Dày: Nguyên Nhân, Biến Chứng & Cách Điều Trị

Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày, hay còn được gọi là trào ngược dạ dày thực quản, là một tình trạng mà nhiều người thắc mắc khi gặp phải các vấn đề liên quan đến dạ dày. Bệnh xảy ra khi lượng axit trong dạ dày sản sinh quá nhiều và trào ngược lên thực quản, dẫn đến các triệu chứng khó chịu.

Thực quản là đoạn ống dẫn thức ăn từ miệng xuống dạ dày. Khi axit từ dạ dày quay ngược trở lại thực quản, người bệnh sẽ cảm thấy các biểu hiện như ợ nóng, ợ hơi và ợ chua. Ở người khỏe mạnh, thỉnh thoảng có thể gặp tình trạng trào ngược sau bữa ăn no, nhưng thường không kèm theo các triệu chứng rõ rệt. Tuy nhiên, nếu tình trạng này diễn ra thường xuyên, có thể đó là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày, cần được theo dõi và điều trị kịp thời.

Triệu chứng nhận biết

Tình trạng trào ngược dạ dày có thể nhận biết qua những dấu hiệu nổi bật như sau:

• Ợ hơi: Xảy ra nhiều lần trong ngày, kể cả khi bạn đang đói hoặc không ăn gì.
• Ợ nóng: Cảm giác nóng rát xuất phát từ dạ dày hoặc vùng ngực dưới, lan dần lên cổ họng, đôi khi lan tới tai hoặc hạ họng, kèm theo vị chua trong miệng.
• Ợ chua: Thức ăn hoặc dịch vị chua từ dạ dày trào ngược lên cổ họng, thường xảy ra sau khi ăn và có thể nghiêm trọng hơn vào ban đêm.
• Buồn nôn và nôn: Thường xảy ra sau khi ăn no hoặc khi bạn nằm ngay sau bữa ăn mà không kê cao đầu khi ngủ.
• Cảm giác nóng và tức ngực: Cảm giác khó chịu ở ngực, đặc biệt sau bữa ăn.
• Khó nuốt, nhiều nước bọt: Cảm giác vướng víu ở cổ họng, nuốt khó khăn.

Nếu tình trạng trào ngược diễn ra vào ban đêm, bạn có thể gặp thêm các triệu chứng sau:

• Ho mãn tính
• Viêm thanh quản
• Xuất hiện dấu hiệu hen suyễn hoặc trở nặng
• Giấc ngủ bị gián đoạn

Nguyên nhân gây bệnh

Trào ngược dạ dày thường xảy ra khi cơ vòng thực quản không đóng kín, dẫn đến axit và thức ăn từ dạ dày trào ngược lên thực quản, cụ thể như sau:

• Tăng tiết axit dạ dày: Axit dạ dày tăng quá mức do stress, ăn đồ dầu mỡ, dùng chất kích thích, gây mở cơ vòng thực quản và làm axit trào ngược.
• Dạ dày co bóp kém: Thức ăn không tiêu hóa được, gây căng tức và áp lực, dẫn đến trào ngược.
• Rối loạn cơ vòng thực quản: Cơ vòng yếu hoặc giãn ra do thói quen xấu hoặc các rối loạn khác khiến van không đóng kín.
• Dạ dày suy yếu: Tuổi tác, chế độ ăn uống kém, và bệnh lý liên quan khiến dạ dày hoạt động kém hiệu quả.
• Ăn uống không lành mạnh: Bỏ bữa, ăn quá no, ăn khuya và thức ăn không tốt gây áp lực lên dạ dày.
• Yếu tố bẩm sinh: Trẻ em có thể bị trào ngược do cơ vòng yếu, thoát vị cơ hoành hoặc các bệnh bẩm sinh khác.
• Thừa cân, béo phì: Cân nặng quá mức gây áp lực lớn lên dạ dày và cơ vòng thực quản, dễ dẫn đến trào ngược.

Trào ngược dạ dày và những biến chứng nguy hiểm

Người bệnh cần kịp thời điều trị bệnh, nếu kéo dài có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, điển hình có thể kể tới như:

• Viêm thực quản: Xảy ra ở 50% bệnh nhân trào ngược dạ dày, gây đau ngực, khó nuốt, nghẹn và tăng tiết nước bọt.
• Hẹp thực quản: Axit từ dạ dày gây viêm, tạo mô sẹo làm hẹp thực quản, khiến người bệnh khó nuốt và cảm giác nghẹn.
• Thực quản Barrett: Biến chứng nguy hiểm, chỉ xảy ra ở 8-15% bệnh nhân, có thể tiến triển thành ung thư thực quản nếu không được theo dõi và điều trị chặt chẽ.
• Ung thư biểu mô tuyến thực quản: Thường xuất hiện ở người trên 50 tuổi, với các triệu chứng như đau ngực, khàn tiếng, sụt cân nhanh và khó nuốt, có khả năng gây tử vong cao.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày

Khi khám và chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và thực hiện một số xét nghiệm chuyên sâu, bao gồm:

• Nội soi dạ dày: Bác sĩ sử dụng ống nội soi có gắn camera để kiểm tra tình trạng thực quản và dạ dày. Trong quá trình nội soi, mẫu sinh thiết có thể được lấy để kiểm tra biến chứng.
• Chụp thực quản với Barit: Giúp xác định chính xác vị trí hẹp của ống thực quản.
• Đo pH thực quản: Được dùng để đo mức độ axit trào ngược, thường áp dụng khi bệnh nhân có triệu chứng như đau ngực, ho hoặc hen suyễn.
• Đo áp lực thực quản: Xác định áp lực cơ vòng thực quản khi bệnh nhân nuốt, giúp đánh giá chức năng của cơ vòng.
• Chụp X-quang hệ tiêu hóa: Bệnh nhân sẽ uống dung dịch đặc biệt để làm rõ hình ảnh các bộ phận của hệ tiêu hóa trên phim X-quang.

Đối tượng có nguy cơ mắc bệnh

Bất kỳ ai cũng có thể gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn có thể kể tới như:

• Người thừa cân hoặc béo phì: Áp lực lên vùng bụng dễ dẫn đến trào ngược.
• Phụ nữ mang thai: Đặc biệt trong những tháng cuối thai kỳ khi tử cung mở rộng, chèn ép hệ tiêu hóa.
• Người sử dụng một số loại thuốc: Như thuốc trị hen suyễn, thuốc chẹn kênh canxi, thuốc kháng histamine, thuốc an thần, thuốc chống trầm cảm và thuốc giảm đau nhóm NSAIDs.
• Người dùng thuốc Tây dài ngày: Dễ gây tổn thương niêm mạc dạ dày và dẫn đến trào ngược.
• Người hút thuốc lá: Bao gồm cả hút thụ động, do khói thuốc kích thích niêm mạc dạ dày.
• Người mắc các bệnh lý: Như thoát vị hoành, liệt dạ dày, xơ cứng bì, hoặc các bệnh lý mô liên kết.
• Người có thói quen sống không lành mạnh: Như uống rượu bia, ăn thực phẩm nhiều dầu mỡ, đồ chua, lười vận động hoặc nằm ngay sau khi ăn.

Những thói quen và điều kiện này làm tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày, vì vậy cần lưu ý và thay đổi lối sống để phòng ngừa bệnh.

Các biện pháp phòng ngừa

Để giảm nguy cơ mắc bệnh, việc thay đổi lối sống và chế độ ăn uống là cần thiết, bạn có thể tham khảo các biện pháp được chúng tôi chia sẻ bên dưới đây:

• Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit dễ trào ngược lên thực quản. Hãy đặt mục tiêu giảm cân từ từ nếu bạn đang thừa cân.
• Mặc quần áo thoải mái: Tránh mặc đồ quá bó sát quanh eo để giảm áp lực lên dạ dày và thực quản.
• Tránh thực phẩm gây trào ngược: Hạn chế các thực phẩm như đồ chiên, dầu mỡ, cà phê, rượu, chocolate và những món bạn biết gây ợ nóng.
• Ăn uống điều độ: Thay vì ăn quá nhiều trong một bữa, hãy chia thành nhiều bữa nhỏ để giảm áp lực lên dạ dày.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Đợi ít nhất 3 giờ sau bữa ăn mới nằm để dạ dày kịp tiêu hóa thức ăn.
• Nâng cao đầu giường: Nếu thường bị trào ngược vào ban đêm, nâng cao đầu giường sẽ giúp trọng lực giữ axit không trào ngược.
• Bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm suy yếu cơ vòng thực quản, khiến axit dễ trào ngược. Bỏ thuốc lá không chỉ giúp giảm trào ngược mà còn cải thiện sức khỏe tổng thể.

Khi nào nên gặp bác sĩ?

Hãy đến bệnh viện ngay lập tức nếu bạn cảm thấy đau ngực, đặc biệt khi kèm theo các triệu chứng như đau lan đến vai, cánh tay, hàm hoặc khó thở, choáng váng. Những dấu hiệu này không chỉ là biểu hiện của trào ngược dạ dày mà còn có thể là triệu chứng của nhồi máu cơ tim. Ngoài ra, bạn nên đi khám bác sĩ nếu xuất hiện các dấu hiệu cụ thể như:

• Triệu chứng ngày càng trầm trọng hoặc xuất hiện thường xuyên hơn.
• Bạn đã dùng thuốc dạ dày hơn 2 lần/tuần nhưng không thấy cải thiện.

Điều trị trào ngược dạ dày

Điều trị trào ngược dạ dày thực quản thường bao gồm các phương pháp sau tùy theo mức độ triệu chứng và phản ứng của bệnh nhân với liệu pháp ban đầu:

Thuốc điều trị trào ngược

Khi gặp phải các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, đau rát ngực do axit dạ dày tiết quá nhiều, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc phổ biến như:

• Thuốc ức chế bơm proton (Esomeprazole, Lansoprazole, Omeprazole): Đây là nhóm thuốc chính giúp giảm lượng axit do dạ dày sản xuất, từ đó giảm nguy cơ trào ngược.
• Thuốc kháng H2 (Cimetidine, Famotidine, Ranitidine): Giúp giảm lượng axit trong dạ dày, giúp kiểm soát tốt hơn triệu chứng trào ngược.
• Thuốc kháng axit: Nhóm thuốc này giúp trung hòa lượng axit có sẵn trong dạ dày, nhưng có thể gây tác dụng phụ như tiêu chảy hoặc táo bón.
• Thuốc tăng nhu động ruột: Giúp tăng cường tiêu hóa, làm dạ dày rỗng nhanh hơn, hạn chế axit trào ngược lên thực quản. Tuy nhiên, có thể gây tiêu chảy, buồn nôn và lo lắng.
• Erythromycin: Là loại kháng sinh có tác dụng tăng cường hoạt động của dạ dày và ruột, giúp thúc đẩy quá trình tiêu hóa.

Việc sử dụng thuốc điều trị cần được tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đạt hiệu quả tốt nhất, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tái phát của bệnh trào ngược dạ dày thực quản.

Phẫu thuật

Bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật để điều trị trào ngược dạ dày bằng các phương pháp phẫu thuật phổ biến bao gồm:

• Phẫu thuật mổ hở: Ở phương pháp này, bác sĩ sẽ khâu phần trên của dạ dày quanh thực quản, giúp tăng áp lực lên phần dưới thực quản, từ đó ngăn chặn trào ngược.
• Thủ thuật nội soi: Bao gồm các phương pháp khâu nội soi để thắt chặt cơ vòng thực quản dưới hoặc sử dụng tần số vô tuyến và nhiệt để làm tăng cường độ chặt của cơ vòng, hạn chế trào ngược.

Trào ngược dạ dày có thể được điều trị dứt điểm nếu người bệnh tuân thủ đúng phương pháp và liệu trình phù hợp. Vì vậy, khi xuất hiện các dấu hiệu bất thường, hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn và hướng dẫn giải pháp điều trị hiệu quả. Điều này sẽ giúp bạn sớm thoát khỏi những cơn đau và khó chịu do bệnh gây ra.