Cam Thảo: Tác Dụng Đối Với Sức Khỏe Và Hướng Dẫn Sử Dụng

Cam thảo là gì?

Cam thảo là một loại cây thuộc họ Đậu (Fabaceae), có tên khoa học là Glycyrrhiza uralensis hoặc Glycyrrhiza glabra, còn được biết đến với nhiều tên gọi khác như cam thảo bắc, cam thảo đất. Thảo dược này nổi tiếng với vị ngọt đặc trưng và được sử dụng trong nhiều bài thuốc Đông y, nhờ vào đặc tính kháng viêm, giải độc, bổ sung năng lượng và cải thiện tiêu hóa.

Đặc điểm hình thái

• Thân cây: Cam thảo là cây thân thảo, có chiều cao từ 0.5–1.5 mét, với thân màu hơi nâu hoặc đỏ. Thân cây có thể phân thành nhiều nhánh nhỏ.
• Lá: Lá của cây cam thảo mọc đối xứng, có hình bầu dục hoặc thuôn dài, mép lá có thể hơi lượn sóng. 
• Hoa: Hoa cam thảo thường mọc thành chùm ở nách lá, có màu tím hoặc xanh nhạt. Hoa có hình dạng giống như những cánh bướm nhỏ.
• Quả: Quả cam thảo có dạng quả đậu, bên trong chứa hạt nhỏ, màu nâu đậm hoặc đen khi chín.

Phân bổ 

Cam thảo phân bổ tự nhiên ở các khu vực châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Nhật Bản, Mông Cổ và một số nước châu Âu. Ở Việt Nam, cam thảo được nhập khẩu và trồng tại một số tỉnh miền Bắc và Trung Việt Nam, nhưng không phổ biến do điều kiện khí hậu không hoàn toàn phù hợp cho sự phát triển của cây.

Thu hái và sơ chế 

• Thu hái: Cam thảo được thu hoạch sau 3–4 năm trồng để đảm bảo cây đủ tuổi và đạt hàm lượng hoạt chất tối đa. Bộ phận chính được sử dụng là rễ và thân rễ.
• Sơ chế: Rễ và thân rễ cam thảo sau khi thu hoạch sẽ được rửa sạch để loại bỏ đất và tạp chất. Sau đó, chúng được cắt thành từng đoạn nhỏ, phơi hoặc sấy khô ở nhiệt độ vừa phải để giữ nguyên hoạt chất.

Bảo quản

Cam thảo sau khi phơi khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh sáng trực tiếp. Để tránh ẩm mốc, nên đựng cam thảo trong túi kín hoặc hũ thủy tinh có nắp đậy. Khi bảo quản đúng cách, cam thảo khô có thể sử dụng trong nhiều tháng mà không làm giảm tác dụng.

Phân loại cam thảo

Cam thảo có ba loại chính gồm cam thảo bắc, dây cam thảo và cam thảo nam, mỗi loại có những đặc điểm riêng.

Cam thảo bắc

• Tên khoa học: Glycyrrhiza uralensis Fisch.
• Họ: Fabaceae. Có xuất xứ từ vùng núi Ural, nằm giữa châu Á và châu Âu.
• Đặc điểm: Là cây sống lâu năm, thân cao 1–1.5m. Lá kép hình lông chim, hình trứng, đầu nhọn, dài 2–5.5cm. Hoa màu tím nhạt, nở vào mùa hạ và thu, có dạng cánh bướm. Quả hình lưỡi liềm, dài 3–4cm, có màu nâu đen và chứa hạt nhỏ màu xám nâu hoặc xanh đen.

Dây cam thảo

• Tên khoa học: Abrus precatorius L.
• Họ: Fabaceae.
• Tên gọi khác: Tương tư tử, tương tư đậu, dây cườm.
• Đặc điểm: Là cây dây leo, thân có nhiều xơ, cành nhỏ. Lá kép dạng lông chim, hoa hồng nhạt mọc thành chùm ở kẽ lá hoặc đầu cành, có hình cánh bướm. Quả thon dài khoảng 5cm, chứa 3–7 hạt hình trứng, màu đỏ với điểm đen quanh đầu hạt.

Cam thảo nam

• Tên khoa học: Scoparia dulcis L.
• Họ: Scrophulariaceae.
• Tên gọi khác: Dã cam thảo, cam thảo đất.
• Đặc điểm: Là cây thân cỏ, cao 30–80cm, thân nhẵn, rễ to hình trụ. Lá đơn mọc đối hoặc theo vòng 3 lá, phiến lá hình mác hoặc trứng ngược. Hoa nhỏ màu trắng mọc riêng lẻ hoặc thành đôi, thường nở vào mùa hè. Quả có hình cầu nhỏ, chứa nhiều hạt.

Công dụng của cam thảo

Hỗ trợ hệ tiêu hóa

Cam thảo có tác dụng làm dịu niêm mạc dạ dày, giảm đau và cải thiện tình trạng viêm loét dạ dày, tá tràng. Ngoài ra hoạt chất trong dược liệu còn giúp kích thích tiết dịch tiêu hóa, hỗ trợ quá trình tiêu hóa và giảm cảm giác đầy hơi, khó tiêu.

Kháng viêm và chống oxy hóa

Flavonoid trong cam thảo có tác dụng chống viêm mạnh mẽ, giúp giảm các triệu chứng viêm, ngăn ngừa tổn thương do gốc tự do. Điều này hỗ trợ sức khỏe tổng thể, giảm nguy cơ mắc các bệnh viêm nhiễm và thoái hóa tế bào.

Giải độc gan và bảo vệ gan

Cam thảo có khả năng giải độc gan, hỗ trợ loại bỏ các chất độc hại tích tụ trong gan, cải thiện chức năng gan và bảo vệ gan khỏi tổn thương. Điều này rất phù hợp với người bị viêm gan, gan nhiễm mỡ, thường xuyên tiếp xúc với độc tố.

Tăng cường hệ miễn dịch

Các hoạt chất trong cam thảo giúp tăng cường sức đề kháng và ngăn ngừa bệnh tật. Cam thảo thường được sử dụng trong các bài thuốc để hỗ trợ chống lại một số bệnh nhiễm trùng thông thường do virus và vi khuẩn gây nên.

Cải thiện bệnh đường hô hấp

Cam thảo giúp làm dịu cổ họng, làm sạch đường thở, giảm ho và long đờm. Thường được sử dụng trong các bài thuốc trị ho, viêm họng, viêm phế quản và các bệnh về đường hô hấp khác. 

Giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi

Cam thảo có khả năng điều hòa hormone cortisol, giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi và cải thiện tình trạng suy nhược cơ thể. Nó thường được sử dụng như một loại thảo dược hỗ trợ trong điều trị chứng lo âu, mất ngủ và mệt mỏi mãn tính.

Hỗ trợ cân bằng nội tiết tố

Cam thảo có tác dụng cân bằng hormone, hỗ trợ làm giảm các triệu chứng rối loạn nội tiết tố như tiền mãn kinh, đau bụng kinh và các triệu chứng liên quan đến chu kỳ kinh nguyệt. Điều này giúp cải thiện sức khỏe nội tiết ở phụ nữ và giảm các triệu chứng khó chịu.

Làm đẹp da và chống lão hóa

Cam thảo chứa nhiều chất chống oxy hóa, giúp làm chậm quá trình lão hóa bảo vệ da khỏi tia UV và ngăn ngừa hình thành nếp nhăn. Các sản phẩm chăm sóc da từ cam thảo còn có tác dụng làm sáng da, giảm sạm nám và dưỡng ẩm.

Người nên, không nên dùng cam thảo?

Người nên dùng:

• Những người thường xuyên bị mệt mỏi trong người.
• Người gặp các vấn đề về tiêu hóa như đầy hơi, khó tiêu, viêm dạ dày.
• Người cần giải độc gan, cải thiện sức khỏe của gan.
• Bệnh nhân đang bị viêm họng hoặc viêm phế quản.
• Đối tượng có hệ miễn dịch yếu.

Người không nên dùng:

• Phụ nữ mang thai.
• Phụ nữ cho con bú.
• Đối tượng bị cao huyết áp.
• Người bị bệnh về thận.
• Người có kali máu thấp.
• Bệnh nhân đang dùng thuốc Tây y như thuốc huyết áp, thuốc lợi tiểu, thuốc điều trị bệnh tim. 

Cách sử dụng cam thảo 

Dưới đây là các bài thuốc từ cam thảo giúp cải thiện sức khỏe và hỗ trợ điều trị nhiều loại bệnh:

Bài thuốc ích khí, phục hồi mạch

Bài thuốc này giúp ích khí, phục hồi mạch, phù hợp cho những người có triệu chứng khí huyết hư, tim đập nhanh, hồi hộp, đánh trống ngực, ra mồ hôi trộm.

Nguyên liệu: 12g cam thảo chích, 12g thục địa, 9g gừng sống, 9g ma nhân, 9g a giao, 9g đảng sâm, 9g mạch môn, 6g quế chi, 4 quả đại táo.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch các nguyên liệu để loại bỏ bụi bẩn và cát.
• Sắc dược liệu với 1 lít nước.
• Đun sôi, sau đó hạ nhỏ lửa và đun đến khi còn một nửa lượng nước ban đầu thì tắt bếp.
• Uống 2 lần/ngày.
• Nên uống khi còn ấm.

Bài thuốc trị bắp thịt co rút, đau buốt

Cam thảo kết hợp với thược dược giúp giảm đau nhức cơ bắp, đau buốt, co rút cơ.

Nguyên liệu: 12g cam thảo, 12g thược dược.

Cách thực hiện:

• Rửa sạch cam thảo và thược dược để loại bỏ bụi bẩn.
• Sắc nguyên liệu với 300ml nước, đun sôi rồi vặn nhỏ lửa, đun thêm 10 phút thì tắt bếp.
• Uống hết trong ngày.
• Sử dụng trong 7-10 ngày.

Bài thuốc điều trị viêm họng mạn tính

Cam thảo được dùng hiệu quả trong điều trị viêm họng mạn tính. Theo nghiên cứu, cam thảo giúp cải thiện đáng kể triệu chứng viêm họng ở đa số bệnh nhân.

Nguyên liệu: 10g cam thảo sống.

Cách thực hiện:

• Ngâm cam thảo trong nước sôi như nước trà.
• Uống cho đến khi hết vị ngọt, sau đó thay nguyên liệu mới.
• Kiên trì uống liên tục cho đến khi triệu chứng được cải thiện. 
• Với bệnh nhẹ, có thể uống từ 1-2 tháng, bệnh nặng có thể kéo dài 3-5 tháng.

Bài thuốc chữa loét dạ dày

Cao cam thảo giúp giảm triệu chứng đau, hỗ trợ quá trình điều trị loét dạ dày.

Nguyên liệu: 2 phần cao cam thảo, 1 phần nước cất.

Cách thực hiện:

• Hòa tan cao cam thảo với nước cất.
• Uống 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 1 thìa nhỏ.
• Không uống quá 3 tuần liên tục để tránh ảnh hưởng không mong muốn.

Bài thuốc chữa tỳ vị khí hư

Bài thuốc này có tác dụng bổ tỳ vị, giúp tăng cường sức khỏe và cải thiện chức năng tiêu hóa.

Nguyên liệu: 8g cam thảo, 8g nhân sâm, 12g bạch phục linh, 8g bạch truật, 3 lát sinh khương, 3 quả đại táo.

Cách thực hiện:

• Cho tất cả các nguyên liệu vào nồi, đổ vào 5 bát nước.
• Đun đến khi còn 1 bát nước, sau đó tắt bếp.
• Uống thuốc 2 lần/ngày.

Cam thảo giá bao nhiêu và mua ở đâu?

Cam thảo được bán phổ biến tại các cửa hàng Đông y và trên các sàn thương mại điện tử, với mức giá trung bình dao động từ 150.000đ đến 300.000đ/kg, tùy theo loại và chất lượng. Ngoài ra, các sản phẩm cam thảo dạng chế biến như chiết xuất, kẹo cam thảo hoặc trà cam thảo có nhiều mức giá khác nhau tùy thuộc vào quy cách đóng gói và thương hiệu.

Bạn có thể mua cam thảo tại các nhà thuốc Đông y có uy tín, cửa hàng chuyên bán dược liệu, các sàn thương mại điện tử như Shopee, Lazada, Tiki hoặc mua tại các Website bán dược liệu chính hãng để đảm bảo chất lượng sản phẩm, đồng thời nhận được tư vấn chi tiết.

Lưu ý khi sử dụng cam thảo 

Khi sử dụng cam thảo, cần lưu ý một số điều để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Chọn mua cam thảo chất lượng: Nên mua cam thảo ở những cơ sở uy tín, có nguồn gốc rõ ràng. Nếu sản phẩm có dấu hiệu mốc, ỉu, màu sắc nhợt nhạt, vị không ngọt thì không nên dùng.
• Không lạm dụng cam thảo: Cam thảo có thể gây tăng huyết áp, giữ nước và tăng lượng natri nếu dùng quá nhiều. Thời gian sử dụng cam thảo liên tục không nên quá 3 tuần.
• Không dùng với một số thực phẩm: Khi dùng cam thảo, nên tránh các thực phẩm có tính kích thích mạnh như rượu, thuốc lá, ớt, và hạn chế dùng măng.
• Kết hợp với các vị thuốc khác: Nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc thầy thuốc để kết hợp cam thảo với các vị thuốc khác một cách an toàn và hiệu quả.
• Theo dõi cơ thể khi sử dụng: Nếu xuất hiện triệu chứng như đau đầu, chóng mặt, mệt mỏi, yếu cơ, buồn nôn, tăng huyết áp, sưng phù, rối loạn kinh nguyệt, giảm ham muốn.... nên ngưng sử dụng ngay.