Cây Ô Dược: Cách Nhận Biết, Lợi Ích Và Các Cách Dùng Cụ Thể

Giới thiệu cây ô dược

Cây ô dược, hay còn gọi là cây dầu đắng, có tên khoa học là Lindera aggregata (Sims) Kosterm. Đây là loại cây thân gỗ nhỏ, thường mọc hoang ở vùng núi Trung Quốc, Việt Nam và một số nước Đông Nam Á. Bộ phận dùng làm thuốc chủ yếu là rễ cây, được thu hoạch vào mùa thu, đông, sau đó đem phơi hoặc sấy khô.

Đặc điểm nhận dạng

• Thân cây: Thân gỗ nhỏ, cao khoảng 2-7m, vỏ màu nâu xám.
• Lá: Lá đơn, mọc so le, hình bầu dục hoặc thuôn dài, mép nguyên, mặt trên màu xanh đậm, mặt dưới nhạt hơn.
• Hoa: Hoa của cây thuốc khá nhỏ, màu vàng nhạt, mọc thành cụm ở nách lá.
• Quả: Thuộc loại quả mọng, hình cầu, khi quả chín có màu đen.
• Rễ: Rễ cây có mùi thơm đặc trưng, vị cay, hơi đắng.

Thành phần hoạt chất trong cây dầu đắng

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, dầu đắng chứa nhiều thành phần hoạt chất có lợi cho sức khỏe, bao gồm:

• Tinh dầu: Chiếm khoảng 0.8 - 3%, chủ yếu là Linalool, Cineol, và Safrol. Tinh dầu dầu đắng có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, giảm đau.
• Alcaloid: Chứa các alcaloid như Laurolitsin, Isocoridin, và Reticulin. Các alcaloid này có tác dụng giảm đau, an thần, và hạ sốt.
• Flavonoid: Dầu đắng chứa nhiều flavonoid, có tác dụng chống oxy hóa, bảo vệ tế bào, và tăng cường sức đề kháng.
• Coumarin: Có tác dụng chống đông máu, giãn mạch, và chống viêm.
• Các hợp chất khác: Ngoài ra, dầu đắng còn chứa các hợp chất như tanin, resin và đường.

Công dụng của ô dược

Theo Y học cổ truyền, thuốc có tác dụng hành khí, trừ thấp, giải độc, tiêu viêm. Cụ thể, thuốc được dùng để:

• Hỗ trợ tiêu hóa: Kích thích tiêu hóa, giảm đầy hơi, khó tiêu, điều trị các chứng đau bụng, tiêu chảy.
• Giảm đau: Giảm đau nhức xương khớp, đau bụng kinh, đau đầu.
• Chữa cảm cúm: Giúp giải cảm, hạ sốt, giảm ho, long đờm.
• Kháng viêm: Chữa viêm họng, viêm xoang, viêm da.
• Lợi tiểu: Hỗ trợ điều trị các bệnh thường thấy ở đường tiết niệu.
• Cầm máu: Cầm máu trong các trường hợp chảy máu cam, rong kinh, trĩ.
• Giải độc: Giúp giải độc cơ thể, thanh lọc gan.

Cách sử dụng cây thuốc

Dầu đắng có thể được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm:

Sắc uống:

• Liều lượng: 8-12g rễ dầu đắng khô, sắc với nước uống hàng ngày.
• Cách thực hiện: Rửa sạch rễ, cho vào ấm sắc cùng với nước, đun sôi nhỏ lửa khoảng 30 phút. Chia nước sắc dầu đắng uống 2-3 lần trong ngày.

Tán bột:

• Liều lượng: 2-8g bột dầu đắng mỗi lần, ngày uống 2 lần.
• Cách thực hiện: Rễ phơi khô, tán thành bột mịn. Mỗi lần uống, hòa bột với nước ấm hoặc nước gừng sắc.

Ngâm rượu:

• Liều lượng: Ngâm 1kg rễ khô với 5 lít rượu trắng.
• Cách thực hiện: Rễ rửa sạch, ngâm với rượu trong bình thủy tinh, đậy kín nắp. Ngâm rượu thuốc ít nhất 1 tháng là có thể sử dụng. Uống mỗi ngày 1-2 ly nhỏ.

Kết hợp với các vị thuốc khác:

Dầu đắng thường được kết hợp với các vị thuốc khác để tăng cường hiệu quả chữa bệnh. Một số bài thuốc phổ biến:

• Dầu đắng thang: Dầu đắng, Đương quy, Hương phụ, Mộc hương, Cam thảo. Tác dụng hành huyết, lý khí, trị đau bụng kinh.
• Bài thuốc chữa đau dạ dày: Dầu đắng, Bạch truật, Cam thảo. Tác dụng kiện tỳ, táo thấp, giảm đau dạ dày.

Cây ô dược có giá bao nhiêu?

Các yếu tố ảnh hưởng đến giá thuốc ô dược:

• Nguồn gốc: Ô dược mọc hoang thường có giá rẻ hơn thuốc được trồng.
• Tuổi của cây: Rễ cây từ những cây lâu năm, có đường kính lớn thường có giá trị cao hơn.
• Chất lượng: Rễ khô, chắc, màu sắc đẹp, mùi thơm đặc trưng sẽ có giá cao hơn.
• Hình thức: Loại nguyên củ thường có giá cao hơn loại đã thái lát.

Giá tham khảo:

• Dược liệu khô nguyên củ: 200.000 - 400.000 đồng/kg.
• Loại thái lát: 250.000 - 500.000 đồng/kg.
• Dạng bột: 300.000 - 600.000 đồng/kg.

Mua vị thuốc ở đâu?

• Cửa hàng thuốc Đông y: Đây là địa chỉ mua uy tín và phổ biến nhất.
• Chợ thuốc Nam: Một số chợ đầu mối thuốc Nam cũng có bán ô dược với giá cả phải chăng.
• Website bán hàng trực tuyến: Một số website bán dược liệu online cũng có bán ô dược, tuy nhiên cần lựa chọn những website uy tín để tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.

Lưu ý khi sử dụng 

Vị thuốc này khi sử dụng cần đảm bảo một số điều sau:

• Ô Dược thường được sử dụng dưới dạng sắc uống, ngâm rượu hoặc tán bột. Tùy theo từng bệnh lý và thể trạng, bác sĩ sẽ chỉ định cách dùng phù hợp.
• Phụ nữ mang thai cần thận trọng khi dùng ô dược, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Trẻ em chỉ sử dụng khi có tư vấn của bác sĩ.
• Người có cơ địa dị ứng hãy thử phản ứng trước khi dùng.
• Ô Dược có thể tương tác với một số loại thuốc khác. Nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc điều trị nào, hãy thông báo cho bác sĩ.
• Thuốc dùng sai cách có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, nôn, tiêu chảy... Khi đó cần ngừng sử dụng và thông báo cho bác sĩ.