Trào Ngược Dạ Dày Khi Ngủ: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị Hiệu Quả

Trào ngược dạ dày khi ngủ là gì?

Trào ngược dạ dày khi ngủ là hiện tượng axit dạ dày trào ngược lên thực quản trong khi bạn đang ngủ. Điều này xảy ra do cơ vòng thực quản dưới, có nhiệm vụ ngăn chặn axit trào ngược, bị yếu hoặc không hoạt động hiệu quả. Khi nằm ngủ, đặc biệt là nằm ngửa, axit dễ dàng trào ngược lên trên, gây ra các triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến giấc ngủ.

Triệu chứng nhận biết bệnh

• Ợ nóng: Cơn nóng rát bùng lên từ ngực, lan tỏa và thiêu đốt dọc theo cổ họng.
• Đắng miệng: Vị chua hoặc đắng trong miệng do axit dạ dày trào lên.
• Khó nuốt: Cảm giác thức ăn bị mắc kẹt ở cổ họng hoặc ngực.
• Ho khan: Ho dai dẳng, đặc biệt là vào ban đêm hoặc khi nằm xuống.
• Khàn giọng: Giọng nói trở nên khàn đục, khó nghe, thậm chí mất tiếng.
• Đau ngực: Đau tức ngực, có thể nhầm lẫn với đau tim.
• Buồn nôn: Cảm giác muốn nôn, đặc biệt là sau khi ăn.
• Rối loạn giấc ngủ: Khó ngủ, thức giấc nhiều lần trong đêm do các triệu chứng khó chịu.

Nguyên nhân gây trào ngược khi ngủ

• Thư giãn cơ vòng thực quản dưới: Cơ vòng này có vai trò ngăn axit trào ngược. Khi nó yếu đi, axit dễ dàng trào lên thực quản.
• Tư thế nằm: Nằm ngang hoặc nằm nghiêng về bên phải có thể làm tăng áp lực lên dạ dày, khiến axit trào ngược.
• Chế độ ăn uống: Thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, sô cô la, cà phê, rượu bia có thể kích thích sản xuất axit dạ dày và làm thư giãn cơ vòng thực quản dưới.
• Thừa cân, béo phì: Áp lực lên dạ dày tăng khi thừa cân, làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Hút thuốc lá: Nicotine trong thuốc lá làm yếu cơ vòng thực quản dưới.
• Mang thai: Sự thay đổi hormone và áp lực từ thai nhi có thể gây trào ngược.
• Một số loại thuốc: Một số loại thuốc như thuốc giãn cơ, thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm có thể làm tăng nguy cơ trào ngược.

Biến chứng nguy hiểm

• Viêm thực quản: Axit dạ dày làm tổn thương niêm mạc thực quản, gây viêm, loét và hẹp thực quản.
• Barrett thực quản: Tình trạng các tế bào thực quản bị thay đổi, tăng nguy cơ ung thư thực quản.
• Hẹp thực quản: Viêm thực quản mãn tính có thể dẫn đến hẹp thực quản, gây khó nuốt.
• Hen suyễn: Axit trào ngược có thể kích thích đường hô hấp, làm nặng thêm các triệu chứng hen suyễn.
• Viêm phổi hít: Axit trào ngược vào phổi có thể gây viêm phổi.
• Rối loạn giấc ngủ: Các triệu chứng khó chịu khiến bạn khó ngủ hoặc thức giấc giữa đêm, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Cách chẩn đoán bệnh chính xác

• Tiền sử bệnh: Bác sĩ sẽ hỏi bạn về các triệu chứng, thói quen ăn uống và lối sống của bạn.
• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ khám tổng quát và có thể yêu cầu một số xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý khác.
• Nội soi dạ dày thực quản: Đây là phương pháp hỗ trợ chẩn đoán trào ngược dạ dày chính xác nhất, giúp bác sĩ quan sát trực tiếp thực quản và dạ dày để phát hiện các tổn thương.
• Các xét nghiệm khác: Đôi khi, bác sĩ có thể chỉ định thêm các xét nghiệm khác như đo pH thực quản 24 giờ, đo áp lực thực quản hoặc chụp X-quang thực quản với bari để đánh giá mức độ trào ngược và chức năng thực quản.

Khi nào cần gặp bác sĩ

• Các triệu chứng trào ngược dạ dày xuất hiện thường xuyên và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của bạn.
• Bạn gặp khó nuốt, đau ngực dữ dội hoặc nôn ra máu.
• Bạn đã sử dụng thuốc không kê đơn để điều trị trào ngược dạ dày nhưng không hiệu quả.

Cách xử lý hiệu quả trào ngược dạ dày khi ngủ

Thay đổi lối sống

Điều chỉnh tư thế ngủ:

• Nằm nghiêng về bên trái: Tư thế này giúp dạ dày nằm thấp hơn thực quản, hạn chế trào ngược axit.
• Nâng cao đầu giường: Kê cao đầu giường khoảng 15-20cm giúp tạo độ dốc, ngăn axit trào ngược lên thực quản.

Điều chỉnh chế độ ăn uống:

• Tránh các thực phẩm kích thích: Tránh đồ ăn cay, nóng, nhiều dầu mỡ, cà phê, rượu, bia, chocolate, các loại quả có múi (cam, quýt, chanh), cà chua, hành tây.
• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn nhiều bữa nhỏ trong ngày thay vì 3 bữa lớn giúp giảm áp lực lên dạ dày.
• Không ăn trước khi ngủ: Để đảm bảo giấc ngủ ngon và hệ tiêu hóa khỏe mạnh, hãy ngừng ăn ít nhất 2-3 giờ trước khi lên giường.

Thay đổi lối sống:

• Giảm cân nếu thừa cân: Thừa cân làm tăng áp lực lên dạ dày, góp phần gây trào ngược.
• Bỏ hút thuốc: Hút thuốc làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, tăng nguy cơ trào ngược.
• Hạn chế rượu bia: Rượu bia kích thích dạ dày sản xuất axit, làm trầm trọng thêm trào ngược.
• Quản lý căng thẳng: Stress thường xuyên có thể gây tăng tiết axit dạ dày. Tập các kỹ thuật thư giãn như yoga, thiền để giảm căng thẳng.
• Mặc quần áo rộng rãi: Quần áo bó sát có thể gây áp lực lên dạ dày.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Nên đợi ít nhất 30 phút sau khi ăn mới nằm xuống.

Sử dụng thuốc

Trong trường hợp các biện pháp thay đổi lối sống không đủ để kiểm soát triệu chứng, bác sĩ có thể kê đơn một số loại thuốc nhằm giảm các triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương dài hạn đến thực quản.

• Thuốc kháng acid: Trung hòa axit dạ dày, giảm nhanh các triệu chứng ợ nóng và khó chịu. Ví dụ: Maalox, Mylanta, Gaviscon.
• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Giảm tiết acid dịch vị, thường được sử dụng trong trường hợp trào ngược dạ dày mức độ trung bình đến nặng. Ví dụ: Omeprazole, Esomeprazole, Lansoprazole.
• Thuốc chẹn thụ thể H2: Giảm tiết acid dịch vị, tác dụng kéo dài hơn thuốc kháng acid nhưng không mạnh bằng PPI. Ví dụ: Famotidine, Ranitidine, Cimetidine.
• Thuốc tăng cường nhu động ruột: Giúp thức ăn di chuyển nhanh hơn qua dạ dày, giảm thời gian tiếp xúc của acid với thực quản. Ví dụ: Metoclopramide, Domperidone.

Phẫu thuật

Trong trường hợp các biện pháp trên không hiệu quả hoặc bệnh nhân gặp các biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể xem xét đến phẫu thuật. Phẫu thuật thường được chỉ định cho những trường hợp trào ngược dạ dày nặng, không đáp ứng với thuốc hoặc có nguy cơ biến chứng cao. Một số kỹ thuật phẫu thuật thường được sử dụng bao gồm:

• Nissen fundoplication: Đây là kỹ thuật phẫu thuật phổ biến nhất, trong đó phần trên của dạ dày được quấn quanh phần dưới của thực quản để tạo ra một van chống trào ngược nhân tạo.
• LINX: Đây là một kỹ thuật mới hơn, sử dụng một vòng hạt từ tính để củng cố cơ vòng thực quản dưới.

Trào ngược dạ dày khi ngủ là một tình trạng phổ biến nhưng không nên xem nhẹ. Việc chậm trễ trong điều trị có thể gây ra những hậu quả đáng tiếc cho sức khỏe. Hãy thay đổi lối sống, tuân thủ phác đồ điều trị của bác sĩ và tái khám định kỳ để kiểm soát bệnh hiệu quả và bảo vệ sức khỏe của bạn.