Y TẾ THÁI NGUYÊN
Viêm đại tràng giả mạc là một bệnh lý tiêu hóa nghiêm trọng, thường xuất hiện sau khi sử dụng kháng sinh dài hạn, dẫn đến sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile. Tình trạng này không chỉ gây ra các triệu chứng như tiêu chảy, đau bụng và sốt, mà còn có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được điều trị kịp thời. Hiểu rõ nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị viêm đại tràng là cần thiết để bảo vệ sức khỏe hệ tiêu hóa cũng như ngăn ngừa những rủi ro tiềm ẩn.
Viêm đại tràng giả mạc là gì?
Viêm đại tràng giả mạc là tình trạng viêm nhiễm nghiêm trọng tại lớp niêm mạc của đại tràng, do sự phát triển quá mức của vi khuẩn Clostridium difficile (C. difficile). Bệnh thường xảy ra sau khi sử dụng kháng sinh dài hạn, khiến hệ vi khuẩn đường ruột bị mất cân bằng. Tình trạng này tạo ra lớp màng giả (giả mạc) trên bề mặt niêm mạc đại tràng, gây viêm nhiễm và tổn thương niêm mạc ruột.
Nguyên nhân gây viêm đại tràng giả mạc
Nguyên nhân gây bệnh đại tràng giả mạc thường khá đa dạng, nhưng chủ yếu đến từ các yếu tố sau:
- Sử dụng kháng sinh dài hạn: Việc sử dụng kháng sinh kéo dài, đặc biệt là các loại như clindamycin, ampicillin và fluoroquinolones. Từ đó có thể phá hủy hệ vi sinh vật có lợi trong ruột, tạo điều kiện cho vi khuẩn C. difficile phát triển mạnh.
- Hệ miễn dịch yếu: Người có hệ miễn dịch suy yếu hoặc bệnh lý mạn tính dễ bị viêm đại tràng giả mạc do vi khuẩn tấn công.
- Nằm viện dài ngày: Bệnh nhân ở trong bệnh viện lâu ngày, đặc biệt là trong các khu vực có tỷ lệ lây nhiễm cao, dễ bị nhiễm C. difficile.
- Điều trị bằng các thuốc làm giảm acid dạ dày: Sử dụng thuốc giảm acid dạ dày như proton pump inhibitors (PPI) làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường ruột, bao gồm C. difficile.
Triệu chứng viêm đại tràng giả mạc
Bệnh đại tràng giả mạc thường có những triệu chứng điển hình như sau:
- Tiêu chảy cấp tính: Tiêu chảy nặng, nhiều lần trong ngày, thường là phân nước hoặc phân lỏng, có thể lẫn máu.
- Đau bụng và co thắt: Cảm giác đau và co thắt ở vùng bụng dưới, có thể kèm theo đầy hơi.
- Sốt: Người bệnh bị viêm đại tràng có thể bị sốt nhẹ đến cao.
- Mệt mỏi và suy nhược: Tiêu chảy kéo dài và mất nước gây ra cảm giác mệt mỏi và suy nhược.
- Buồn nôn và nôn: Trong một số trường hợp nặng, bệnh nhân có thể bị buồn nôn và nôn.
Viêm đại tràng giả mạc có nguy hiểm không?
Viêm đại tràng giả mạc là một tình trạng nguy hiểm, đặc biệt nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Bệnh đại tràng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như:
- Mất nước và mất cân bằng điện giải: Do tiêu chảy kéo dài, cơ thể mất nhiều nước và điện giải, có thể gây sốc hoặc suy thận.
- Phình đại tràng nhiễm độc: Đây là một biến chứng nghiêm trọng, trong đó đại tràng bị giãn rộng và có nguy cơ thủng ruột.
- Nhiễm trùng huyết: Vi khuẩn C. difficile có thể lan rộng vào máu, gây nhiễm trùng huyết, đe dọa tính mạng.
- Tái phát: Khoảng 20 – 30% bệnh nhân bị viêm đại tràng giả mạc có thể bị tái phát sau khi điều trị.
Cách chẩn đoán viêm đại tràng giả mạc
- Xét nghiệm phân: Xét nghiệm phát hiện sự hiện diện của độc tố C. difficile trong phân là phương pháp chính để chẩn đoán bệnh.
- Nội soi đại tràng: Bác sĩ có thể thực hiện nội soi đại tràng để kiểm tra tình trạng viêm và phát hiện lớp giả mạc trong đại tràng.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Đối với các trường hợp nghiêm trọng hoặc khó chẩn đoán, chụp CT có thể được sử dụng để đánh giá mức độ viêm và phát hiện các biến chứng như phình đại tràng nhiễm độc.
Cách điều trị viêm đại tràng giả mạc
- Ngừng sử dụng kháng sinh gây bệnh: Đầu tiên, việc ngừng ngay kháng sinh gây rối loạn vi khuẩn đường ruột sẽ giúp cải thiện tình trạng bệnh.
- Dùng kháng sinh điều trị C. difficile: Kháng sinh như metronidazole hoặc vancomycin thường được sử dụng để tiêu diệt C. difficile.
- Bổ sung probiotic: Một số trường hợp có thể được bổ sung lợi khuẩn (probiotic) để cân bằng hệ vi sinh trong ruột.
- Ghép vi sinh vật phân: Ở những bệnh nhân tái phát nhiều lần, việc cấy ghép phân từ người khỏe mạnh (FMT – fecal microbiota transplantation) có thể được chỉ định để tái thiết lập hệ vi sinh vật đường ruột.
- Phẫu thuật: Trong trường hợp bệnh nặng hoặc có biến chứng như phình đại tràng nhiễm độc, phẫu thuật có thể cần thiết để loại bỏ phần đại tràng bị tổn thương.
Biện pháp phòng ngừa
Để phòng ngừa bệnh đại tràng giả mạc mọi người cần nắm được các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ sức khỏe như sau:
- Sử dụng kháng sinh hợp lý: Hạn chế sử dụng kháng sinh khi không cần thiết và luôn tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh làm mất cân bằng vi khuẩn đường ruột.
- Giữ vệ sinh tốt: Rửa tay thường xuyên và vệ sinh cá nhân kỹ càng, đặc biệt khi ở trong môi trường bệnh viện.
- Bổ sung probiotic: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể khuyến cáo bổ sung probiotic để giúp duy trì hệ vi sinh vật khỏe mạnh khi sử dụng kháng sinh.
- Điều chỉnh chế độ ăn uống: Ăn uống lành mạnh, bổ sung nhiều chất xơ và nước để hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ viêm nhiễm.
Viêm đại tràng giả mạc là một tình trạng sức khỏe không thể xem nhẹ, đặc biệt là đối với những người đã hoặc đang sử dụng kháng sinh dài hạn. Việc chẩn đoán, điều trị kịp thời sẽ giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục và tránh những biến chứng nguy hiểm. Để phòng ngừa bệnh, cần sử dụng kháng sinh hợp lý, duy trì vệ sinh cá nhân tốt và theo dõi các triệu chứng bất thường của cơ thể. Nếu có dấu hiệu nghi ngờ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị đúng cách.
