Cây An Xoa: Công Dụng, Cách Dùng, Những Lưu Ý Khi Sử Dụng

Cây an xoa là gì?

Cây an xoa (tên khoa học Helicteres hirsuta Lour.), thuộc họ Trôm (Sterculiaceae) và thuộc bộ Bông (Malvales). Cây còn được biết đến với các tên gọi khác như tổ kén cái, thâu kén lông hoặc cây dó lông. Cây an xoa được sử dụng phổ biến trong Y học cổ truyền để hỗ trợ điều trị các bệnh về gan.

Đặc điểm hình thái:

• Là cây bụi cao từ 1 đến 3 mét, nhánh hình trụ có lông.
• Lá hình trái xoan, dài 5–17 cm, rộng 2,5–7,5 cm, gốc cụt hoặc hình tim, đầu nhọn. Mép lá có răng không đều, mặt dưới lá màu trắng, phủ đầy lông hình sao. Cuống lá dài 0,8–4 cm; lá kèm hình dải, có lông và dễ rụng.
• Cụm hoa ngắn, đơn hoặc xếp đôi ở nách lá. Hoa màu hồng hoặc đỏ, có lá bắc dễ rụng; đài hình ống, phủ lông, chia thành 5 răng, có 5 cánh hoa.
• Quả nang hình trụ nhọn, chứa nhiều hạt hình lăng trụ.

Phân loại: Có hai loại cây phổ biến với đặc điểm và công dụng khác nhau:

• Cây an xoa hoa tím: Loại cây này có lá thuôn, nhỏ và phiến lá dày với mép lá có răng cưa. Hoa của cây mọc sát ở nách lá và có màu tím. Quả của cây hoa tím có hình dạng như con sâu róm, khi chạm vào gây cảm giác ngứa. Loại cây này thường được sử dụng trong hỗ trợ điều trị các bệnh về gan.
• Cây an xoa hoa trắng: Lá cây hoa trắng có kích thước lớn hơn, phiến lá tròn và không có lông trên cả hai mặt. Hoa màu trắng đục. Tuy nhiên, cây an xoa hoa trắng không được dùng trong các phương pháp chữa bệnh như cây hoa tím.

Bộ phận dùng: Các bộ phận sử dụng của cây an xoa bao gồm thân, rễ và lá.

Thu hái và sơ chế: Cây an xoa có thể thu hoạch quanh năm, tuy nhiên, giai đoạn từ tháng 5 đến tháng 11 là thời điểm cây phát triển mạnh nhất và chứa nhiều dược tính. Sau khi thu hoạch, các phần của cây sẽ được phân loại: lá và thân được cắt nhỏ, phơi hoặc sấy khô. Để giảm tình trạng ngứa rát cổ họng khi sử dụng, cây thường được sao vàng hạ thổ, giúp loại bỏ lông trên bề mặt cây.

Bảo quản: Sau khi sơ chế, dược liệu từ cây an xoa được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc và ánh nắng trực tiếp.

Thành phần hóa học 

Cây an xoa chứa nhiều thành phần hoạt chất có lợi, bao gồm:

• Flavonoid: Gồm apigenin và tiliroside, có khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, bảo vệ tế bào miễn dịch và ngăn chặn hoạt động của các gốc tự do có thể gây bệnh.
• Lignan và stigmasterol: Thuộc nhóm hợp chất phenolic, có tác dụng chống lại các tế bào ung thư và ngăn cản sự phát triển của các khối u.
• Triterpenoid (lupeol): Hỗ trợ sức khỏe toàn diện.
• Enzyme và các nguyên tố vi lượng: Tăng cường quá trình trao đổi chất và bổ sung dưỡng chất cho cơ thể.

Công dụng của cây an xoa 

Cây an xoa là một thảo dược quý với nhiều lợi ích cho sức khỏe nhờ các thành phần hoạt chất có tác dụng hỗ trợ và phòng ngừa các bệnh lý phổ biến. Dưới đây là những công dụng nổi bật của cây an xoa đối với sức khỏe:

Hỗ trợ điều trị bệnh lý về gan

Cây an xoa là dược liệu tự nhiên giúp hỗ trợ điều trị các bệnh gan như viêm gan B, ung thư gan và xơ gan. Thành phần tiliroside, lupeol và apigenin có khả năng giúp cơ thể thải độc và bảo vệ tế bào gan hiệu quả, đồng thời làm mát gan và cải thiện chức năng gan tổng thể.

Kiểm soát cân nặng

Đặc tính nhuận tràng tự nhiên của cây an xoa giúp loại bỏ mỡ thừa và hỗ trợ quá trình giảm cân an toàn. Cây an xoa lành tính, không gây tác dụng phụ, và giúp giảm mỡ bụng hiệu quả, mang lại vóc dáng săn chắc cho người dùng.

Hỗ trợ điều trị cao huyết áp

Cây an xoa có tác dụng ổn định huyết áp, giảm nguy cơ cao huyết áp và ngăn ngừa các biến chứng như xơ vữa động mạch và tai biến mạch máu não. Sử dụng cây an xoa đều đặn giúp duy trì huyết áp ổn định và bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Cải thiện bệnh xương khớp

Nước sắc từ cây an xoa giúp giảm đau nhức xương khớp, viêm sưng và giúp việc vận động trở nên dễ dàng hơn. Thành phần chống viêm trong cây có tác dụng giảm các triệu chứng của bệnh khớp và ngăn ngừa tình trạng tái phát.

An thần, cải thiện giấc ngủ

Cây an xoa có khả năng an thần nhẹ, giúp người dùng cải thiện tình trạng mất ngủ và ngủ không sâu. Dùng cây an xoa đã qua sơ chế (sao vàng hạ thổ) làm trà uống hàng ngày sẽ giúp thư giãn và mang lại giấc ngủ ngon.

Hỗ trợ điều trị viêm đại tràng

Flavonoid trong cây an xoa giúp ức chế các tế bào viêm, bảo vệ đại tràng và ngăn ngừa sự tác động của các yếu tố gây viêm, giúp cải thiện sức khỏe đại tràng và giảm nguy cơ tái phát viêm đại tràng.

Tác dụng phụ của dược liệu

Cây an xoa là dược liệu từ thiên nhiên, an toàn và không chứa các chất độc hại cho cơ thể. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu sử dụng, người dùng có thể gặp phải một số triệu chứng khó chịu nhẹ. Những biểu hiện này có thể bao gồm cảm giác khó chịu ở vùng bụng, đi ngoài phân loãng, phân có mùi hôi đặc trưng.

Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể đang đào thải độc tố, một quá trình hoàn toàn tự nhiên và không gây hại cho sức khỏe người dùng.

Ai nên và không nên dùng?

Người nên dùng:

• Đối tượng mắc các bệnh viêm gan, gan nhiễm mỡ, xơ gan.
• Bệnh nhân muốn thanh lọc cơ thể, giải độc gan.
• Người gặp vấn đề tiêu hóa, đầy hơi, khó tiêu.
• Người có huyết áp không ổn định, cần hỗ trợ tim mạch.

Người không nên dùng:

• Trẻ em dưới 3 tuổi.
• Phụ nữ mang thai.
• Người đang cho con bú.
• Đối tượng dị ứng với thảo dược.
• Người đang dùng thuốc Tây y; nên giãn cách 30 - 60 phút để tránh tương tác thuốc.

Bài thuốc từ cây an xoa

Hỗ trợ điều trị ung thư gan

Cách 1:

• Nguyên liệu: 100g dược liệu khô.
• Cách thực hiện: Sắc cây an xoa với 1 lít nước, đun đến khi còn khoảng 800ml. Dùng nước này uống trước bữa ăn 20 phút, mỗi ngày 3 lần.

Cách 2:

• Nguyên liệu: 50g cây an xoa và 50g cây xạ đen.
• Cách thực hiện: Sao vàng cả hai loại cây, sau đó sắc cùng 1,5 lít nước cho đến khi còn 800ml. Uống sau bữa ăn chính 15 phút.

Cách 3:

• Nguyên liệu: 30g cây an xoa, 30g cà gai leo.
• Cách thực hiện: Sao vàng, hạ thổ cây an xoa, sau đó sắc cùng cây cà gai leo với 1 lít nước đến khi còn khoảng 600ml, chia uống trong ngày.

Hỗ trợ điều trị viêm gan B

• Nguyên liệu: 15g an xoa, 10g rễ mật nhân, 30g cà gai leo, 30g xạ đen.
• Cách thực hiện: Sắc tất cả dược liệu cùng 1 lít nước, đun đến khi còn lại 500ml. Chia thành 3 phần rồi uống trong ngày.

Hỗ trợ điều trị xơ gan

• Nguyên liệu: 20g bán chi liên, 30g cà gai leo, 50g cây an xoa đã sao vàng hạ thổ, 1 lít nước.
• Cách thực hiện: Sắc toàn bộ dược liệu trong khoảng 30 phút, chắt lấy nước để uống.

Hỗ trợ điều trị viêm đại tràng

• Nguyên liệu: 100g cây an xoa đã sao vàng và hạ thổ.
• Cách thực hiện: Sắc cây an xoa đến khi còn lại 1 chén nước, sau đó chắt lấy nước uống. Tiếp tục cho vào nồi 2 lít nước, sắc đến khi còn 2 chén và dùng nước này để uống.

Hỗ trợ giảm cân, giảm mỡ bụng

• Nguyên liệu: 50g cây an xoa đã sao vàng hạ thổ.
• Cách thực hiện: Đun sôi với 1 lít nước cho đến khi còn khoảng 700ml. Nước này nên uống vào các buổi sáng và chiều để giúp thải độc và đào thải mỡ thừa ra khỏi cơ thể. Đây là cách hỗ trợ giảm cân lành mạnh và không gây tác dụng phụ.

Phòng bệnh tim mạch

• Nguyên liệu: 30g cây an xoa và 30g cây xạ đen đã sao vàng hạ thổ.
• Cách thực hiện: Sắc cùng 1,5 lít nước, đun nhỏ lửa đến khi còn khoảng 800ml. Uống nước này sau các bữa ăn 15 phút, ngày 2–3 lần để giúp ổn định huyết áp và bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Giảm đau nhức xương khớp

• Nguyên liệu: 50g cây an xoa đã sao vàng hạ thổ.
• Cách thực hiện: Sắc với 1 lít nước, uống đều đặn trong ngày giúp làm giảm các cơn đau nhức do viêm xương khớp và hỗ trợ việc đi lại dễ dàng hơn.

An thần, cải thiện giấc ngủ

• Nguyên liệu: 30g cây an xoa đã sao vàng hạ thổ.
• Cách thực hiện: Pha cây an xoa như trà và uống vào buổi tối trước khi ngủ. Dùng đều đặn sẽ giúp thư giãn, cải thiện giấc ngủ và giảm tình trạng mất ngủ.

Cây an xoa giá bao nhiêu và mua ở đâu?

Giá cây an xoa khô trên thị trường thường dao động từ 57.000 VNĐ đến 150.000 VNĐ/kg, tùy vào chất lượng và nguồn gốc sản phẩm. 

Để mua cây an xoa, bạn có thể tìm đến các cửa hàng thảo dược uy tín hoặc hiệu thuốc Đông y lớn. Ngoài ra, cây an xoa cũng được bán trên các trang web thương mại điện tử chuyên về dược liệu và sức khỏe. Khi mua, bạn nên chọn nơi cung cấp uy tín, có nguồn gốc sản phẩm rõ ràng để đảm bảo chất lượng và hiệu quả sử dụng.

Lưu ý khi dùng cây an xoa

Tham khảo bác sĩ:

Mặc dù cây an xoa có thể hỗ trợ điều trị nhiều bệnh lý, người dùng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để biết cách sử dụng an toàn và đạt hiệu quả cao.

Sao vàng và hạ thổ trước khi dùng:

• Sau khi thu hoạch, cây an xoa cần được phơi héo và cắt thành đoạn ngắn.
• Đem dược liệu vào chảo, sao đến khi chuyển sang màu vàng, thường mất từ 20 đến 30 phút.
• Sau khi sao xong, dược liệu cần được hạ thổ bằng cách đổ xuống nền nhà sạch và dùng chảo úp kín trong khoảng 1 giờ. Khi nguội hoàn toàn, dược liệu có thể được cất giữ nơi khô mát trong túi kín.

Tránh dùng cùng thuốc Tây y:

Không nên sử dụng cây an xoa cùng với thuốc Tây y. Tốt nhất nên giãn cách từ 30 đến 60 phút để tránh tương tác thuốc không mong muốn.