6 Tác Dụng Của Cỏ Mần Trầu Và Các Bài Thuốc Hiệu Nghiệm

Đặc điểm của cỏ mần trầu

Cỏ mần trầu là một loại cây quen thuộc thường mọc dại ven đường, bờ ruộng, lại là một vị thuốc quý trong y học cổ truyền.

Tên gọi và phân loại khoa học:

• Tên gọi khác: Ngưu cân thảo, thanh tâm thảo, cỏ vườn trầu, cỏ chỉ tía, cỏ bắc...
• Tên khoa học: Eleusine indica (L.) Gaertn.
• Họ: Lúa (Poaceae)

Đặc điểm hình thái:

• Thân: Thân cỏ, mọc thẳng đứng, nhẵn, có nhiều nhánh, cao khoảng 20-60cm. Thân thường dẹt, có màu xanh lục nhạt.
• Lá: Lá hình dải hẹp, dài 10-30cm, rộng 3-7mm, gốc lá có bẹ ôm lấy thân. Phiến lá nhẵn, màu xanh lục đậm, gân lá song song.
• Hoa: Cụm hoa là chùy gồm 2-7 bông nhỏ hình ngón tay, mọc thẳng đứng hoặc hơi cong. Hoa nhỏ, màu xanh lục nhạt, không có cánh hoa.
• Quả: Quả thóc, nhỏ, hình trứng, màu nâu nhạt.

Đặc điểm sinh thái:

• Cỏ mần trầu là loại cây ưa sáng, ưa ẩm, sinh trưởng mạnh trong điều kiện khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới.
• Cây có khả năng chịu hạn và chịu úng tốt, thường mọc hoang ở khắp nơi, ven đường, bờ ruộng, nương rẫy, bãi cỏ...

Phân bố:

Cỏ mần trầu phổ biến ở nhiều nước trên thế giới, bao gồm Ấn Độ, Trung Quốc, các nước Đông Nam Á, châu Phi, châu Mỹ... Ở Việt Nam, cây mọc hoang ở khắp mọi miền đất nước.

Bộ phận dùng: Toàn cây trên mặt đất (thân, lá, hoa) được sử dụng làm thuốc.

Thu hái và chế biến:

• Thu hái: Thu hái quanh năm, nhưng tốt nhất vào mùa hè thu, khi cây đang ra hoa.
• Chế biến: Rửa sạch, cắt khúc ngắn, phơi khô hoặc sấy khô để dùng dần.

Thành phần hóa học:

Cỏ mần trầu chứa nhiều thành phần hóa học có tác dụng dược lý, bao gồm:

• Alcaloid
• Flavonoid
• Saponin
• Tanin
• Acid hữu cơ
• Vitamin
• Khoáng chất

Tác dụng của cây cỏ mần trầu

Các nghiên cứu hiện đại đã chỉ ra rằng, cỏ mần trầu chứa nhiều thành phần hóa học có hoạt tính sinh học, mang đến những lợi ích cho sức khỏe.

• Tác dụng hạ sốt: Cỏ mần trầu có tác dụng hạ sốt nhờ cơ chế ức chế cyclooxygenase-2 (COX-2), một enzyme đóng vai trò quan trọng trong quá trình sản sinh prostaglandin E2 (PGE2) - chất gây sốt.
• Tác dụng chống viêm: Các hoạt chất trong cỏ mần trầu có tác dụng ức chế các cytokine gây viêm, giúp giảm viêm nhiễm trong cơ thể. Đặc biệt, cỏ mần trầu có hiệu quả trong việc giảm viêm đường hô hấp.
• Tác dụng lợi tiểu: Cỏ mần trầu có tác dụng lợi tiểu, giúp tăng cường đào thải nước và các chất độc hại ra khỏi cơ thể, hỗ trợ điều trị các bệnh lý về đường tiết niệu.
• Tác dụng an thần, giảm đau: Cỏ mần trầu có tác dụng an thần, giúp giảm căng thẳng, lo âu, cải thiện giấc ngủ. Ngoài ra, cỏ mần trầu còn có tác dụng giảm đau nhẹ.
• Tác dụng bảo vệ gan: Dược liệu giúp bảo vệ lá gan của bạn khỏi những tác nhân gây hại, giúp gan luôn khỏe mạnh.
• Tác dụng chống oxy hóa: Nhờ chứa các chất chống oxy hóa mạnh mẽ, cỏ mần trầu không chỉ giúp bạn khỏe mạnh từ bên trong mà còn gìn giữ nét tươi trẻ, rạng ngời bên ngoài.

Ngoài những tác dụng kể trên, cỏ mần trầu còn được sử dụng trong dân gian để điều trị một số bệnh lý khác như:

• Rối loạn tiêu hóa: tiêu chảy, kiết lỵ.
• Bệnh ngoài da: mụn nhọt, lở ngứa, viêm da.
• Cao huyết áp.
• Sốt xuất huyết.

Cách sử dụng và các bài thuốc quý từ dược liệu

Liều dùng cỏ mần trầu phụ thuộc vào nhiều yếu tố như tuổi tác, thể trạng, tình trạng bệnh và dạng bào chế. Thông thường, liều dùng khuyến cáo cho người lớn là:

• Dạng tươi: 40-60g mỗi ngày.
• Dạng khô: 12-20g mỗi ngày.

Cỏ mần trầu có thể được sử dụng dưới nhiều dạng khác nhau, bao gồm:

• Sắc uống: Đây là cách dùng đơn giản và phổ biến nhất. Cỏ mần trầu (tươi hoặc khô) được rửa sạch, sắc với nước uống hàng ngày.
• Giã nát: Cỏ mần trầu tươi được giã nát, vắt lấy nước uống hoặc đắp ngoài da.
• Kết hợp với các vị thuốc khác: Cỏ mần trầu có thể được kết hợp với các vị thuốc khác để tăng cường hiệu quả điều trị, tùy thuộc vào từng bài thuốc cụ thể.

Các bài thuốc quý từ dược liệu cỏ mần trầu:

• Bài thuốc trị rôm sảy, mẩn ngứa: Cỏ mần trầu 30g, kinh giới 10g, lá tía tô 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa viêm da cơ địa: Cỏ mần trầu 30g, ké đầu ngựa 20g, bồ công anh 15g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa cảm cúm, sốt: Cỏ mần trầu 30g, gừng tươi 3 lát, hành lá 3 cây. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa ho: Cỏ mần trầu 20g, tỳ bà diệp 15g, bạc hà 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa viêm họng: Cỏ mần trầu 30g, rễ cam thảo 10g, kim ngân hoa 15g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa viêm tinh hoàn: Cỏ mần trầu 60g, cùi vải 10 quả. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa đau bụng kinh: Cỏ mần trầu 30g, ích mẫu 20g, ngải cứu 15g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc lợi sữa: Cỏ mần trầu 30g, hạt cây gạo 20g, thông thảo 10g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa vàng da: Cỏ mần trầu 60g, sơn chi ma 30g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa viêm đường tiết niệu: Cỏ mần trầu 30g, rau má 20g, kim tiền thảo 15g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa sỏi thận: Cỏ mần trầu 30g, rễ cỏ tranh 20g, hạt chuối hột 15g. Sắc uống ngày 1 thang.
• Bài thuốc chữa táo bón: Cỏ mần trầu 30g, mạch môn 20g, sinh địa 15g. Sắc uống ngày 1 thang.

Có thể mua dược liệu ở đâu? Giá bán như nào?

Cỏ mần trầu là một loại dược liệu phổ biến và dễ tìm, do đó giá thành của nó thường không quá cao.

• Cỏ mần trầu tươi: Khoảng 30.000 - 70.000 VNĐ/kg.
• Cỏ mần trầu khô: Khoảng 80.000 - 150.000 VNĐ/kg.
• Cỏ mần trầu dạng bột: Khoảng 200.000 - 300.000 VNĐ/kg.
• Sản phẩm từ cỏ mần trầu (dầu gội, trà túi lọc...): Giá cả đa dạng tùy theo thương hiệu và quy cách sản phẩm.

Bạn có thể mua ở các tiệm thuốc Đông y, chợ, hoặc online. Nên chọn mua ở nơi uy tín, kiểm tra kỹ chất lượng, nguồn gốc rõ ràng. Cỏ mần trầu khô thường đắt hơn tươi, dạng bột có giá cao hơn cả.

Lưu ý và chống chỉ định của cỏ mần trầu

• Sử dụng theo đúng chỉ định về liều lượng. Không nên lạm dụng, dùng quá liều có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
• Không nên sử dụng cỏ mần trầu trong thời gian dài. Nên có thời gian nghỉ ngắt quãng giữa các đợt sử dụng dược liệu.
• Ngừng sử dụng ngay nếu có dấu hiệu dị ứng với cỏ mần trầu.
• Dược liệu có thể tương tác với một số loại thuốc. Nếu bạn đang sử dụng thuốc điều trị, hãy thông báo cho bác sĩ trước khi dùng cỏ mần trầu.

Chống chỉ định:

• Người bị dị ứng với dược liệu cỏ mần trầu.
• Phụ nữ có thai (đặc biệt là 3 tháng đầu), trẻ nhỏ.
• Người đang bị tiêu chảy, sốt cao.
• Người có thể trạng hư hàn.