Y TẾ THÁI NGUYÊN
Cây dây gắm là một loại thảo dược nổi bật trong y học cổ truyền, được biết đến với nhiều công dụng trong việc điều trị các bệnh lý như viêm nhiễm, giải độc cơ thể và cải thiện sức khỏe tổng thể. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về đặc điểm, tác dụng và cách sử dụng cây dây gắm trong đời sống hàng ngày.
Giới thiệu về cây dây gắm
Cây dây gắm là một trong những loại thảo dược quen thuộc trong y học cổ truyền, nổi bật với nhiều công dụng tuyệt vời đối với sức khỏe.
Đặc điểm thực vật
Dây gắm, có tên khoa học là Gnetum montanum Markgr, thuộc họ Dây gắm (Gnetaceae). Đây là loại cây dây leo thân gỗ, có thể dài tới 10 mét. Có thể có màu đỏ, đen hoặc gắm trắng
- Lá: Hình bầu dục hoặc thuôn dài, mặt trên xanh đậm bóng, mặt dưới nhạt hơn.
- Hoa: Mọc thành cụm ở nách lá, hoa đực và hoa cái mọc trên những cây khác nhau.
- Quả: Hình trứng, khi chín có màu đỏ cam.
Cây dây gắm thường mọc hoang ở những vùng rừng núi ẩm thấp, có khí hậu nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, dây gắm phân bố chủ yếu ở các tỉnh miền núi phía Bắc như Lào Cai, Yên Bái, Sơn La, Hòa Bình...
Thành phần dược chất của cây dây gắm
Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, cây dây gắm chứa nhiều thành phần hóa học có hoạt tính sinh học, bao gồm:
- Alcaloid: Nhóm chất có tác dụng giảm đau, hạ sốt, chống viêm.
- Flavonoid: Chất chống oxy hóa, bảo vệ tế bào, tăng cường sức đề kháng.
- Tannin: Có tác dụng kháng khuẩn, chống viêm, cầm máu.
- Saponin: Có tác dụng long đờm, lợi tiểu, kháng viêm.
Cách thu hoạch và bảo quản
Theo kinh nghiệm dân gian và các nghiên cứu khoa học, thời điểm lý tưởng để thu hoạch dây gắm là vào mùa thu hoặc mùa đông, khi cây đã tích lũy đủ dưỡng chất.
- Thu hoạch thân: Nên chọn những cây Dây gắm trưởng thành, thân cây có đường kính từ 1.5cm trở lên.
- Thu hoạch rễ: Rễ Dây gắm có thể thu hoạch quanh năm, nhưng tốt nhất là vào mùa thu đông, khi cây rụng lá.
Bảo quản:
- Phơi khô: Phơi thân và rễ dây gắm dưới ánh nắng mặt trời cho đến khi khô kiệt.
- Sấy khô: Có thể sử dụng lò sấy hoặc máy sấy chuyên dụng để sấy khô ở nhiệt độ thấp (dưới 60 độ C).
- Đóng gói: Cho dây gắm đã phơi/sấy khô vào túi nilon hoặc bao tải, bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc.
Dây gắm có những công dụng gì?
Theo y học cổ truyền, dây gắm có vị đắng, chát, tính bình, có tác dụng kháng viêm, giảm đau, tiêu độc, lợi sữa.
Các tác dụng cụ thể của dây gắm gồm:
Hỗ trợ điều trị bệnh liên quan xương khớp
- Đau nhức xương khớp: Giúp giảm đau, kháng viêm, giảm sưng tấy ở các khớp.
- Thoái hóa khớp: Hỗ trợ làm chậm quá trình thoái hóa khớp, cải thiện chức năng vận động.
- Viêm khớp dạng thấp: Giúp giảm đau, cứng khớp, cải thiện khả năng vận động.
- Gout: Hỗ trợ giảm đau, sưng viêm do gout.
Lợi sữa cho phụ nữ sau sinh
Dây gắm có tác dụng kích thích tuyến sữa, giúp tăng tiết sữa cho phụ nữ sau sinh. Ngoài ra, dây gắm còn giúp bổ máu, tăng cường sức khỏe cho sản phụ.
Hỗ trợ chữa các bệnh lý khác
- Rối loạn tiêu hóa: Giúp giảm đầy bụng, khó tiêu, tiêu chảy.
- Viêm nhiễm: Có tác dụng kháng viêm, giảm sưng, tiêu độc, hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm.
- Suy nhược cơ thể: Giúp bồi bổ sức khỏe, tăng cường thể lực.
Cách sử dụng cây dây gắm điều trị bệnh
Tùy theo từng bệnh lý và mục đích sử dụng, có thể sử dụng cây dây gắm theo các cách sau:
Sắc uống:
- Nguyên liệu: Rễ hoặc thân cây dây gắm khô (15-30g).
- Cách thực hiện: Rửa sạch dược liệu, cho vào ấm sắc cùng với 500ml nước, đun sôi nhỏ lửa khoảng 30 phút. Chia nước thuốc gắm thành 2-3 lần uống trong ngày.
Ngâm rượu:
- Nguyên liệu: Rễ cây dây gắm tươi hoặc khô (1kg), rượu trắng (3-4 lít).
- Cách thực hiện: Rửa sạch gắm rồi để ráo nước. Cho vào bình thủy tinh, đổ rượu ngập dược liệu. Ngâm rượu dây gắm trong khoảng 3 tháng là có thể sử dụng. Uống mỗi ngày 1-2 ly nhỏ.
Đắp ngoài da:
- Nguyên liệu: Lá cây dây gắm tươi.
- Cách thực hiện: Rửa sạch lá, giã nát, đắp lên vùng da bị tổn thương.
Kết hợp với các vị thuốc khác:
Cây dây gắm có thể kết hợp với các vị thuốc khác để tăng hiệu quả điều trị. Tuy nhiên, các bài thuốc này cần được tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng.
Giá bán cây dây gắm
Giá bán cây dây gắm không cố định mà phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm: Nguồn gốc gắm tự nhiên hay dây gắm trồng, chất lượng, mùa vụ,...
Bảng giá tham khảo của dây gắm như sau:
|
Loại dây gắm |
Hình dáng |
Giá bán (VNĐ/kg) |
Ghi chú |
|
Dây gắm đỏ rừng |
Thân |
300.000 - 500.000 |
Loại quý hiếm, chất lượng cao |
|
Dây gắm đỏ trồng |
Lát |
150.000 - 300.000 |
Phổ biến hơn, giá thành hợp lý |
|
Dây gắm đen |
Bột |
200.000 - 400.000 |
Thường dùng để ngâm rượu |
|
Dây gắm trắng |
Thân |
200.000 - 350.000 |
Ít phổ biến hơn |
Lưu ý khi sử dụng cây dây gắm
Cây dây gắm sẽ cho hiệu quả tốt nhất khi sử dụng đúng cách. Dưới đây là những lưu ý cụ thể cho người dùng:
- Liều lượng: Tuân thủ liều lượng dùng dây gắm được khuyến cáo, không tự ý tăng liều.
- Phụ nữ mang thai: Thận trọng khi sử dụng, tốt nhất nên tham khảo ý kiến bác sĩ.
- Trẻ em: Chỉ sử dụng dây gắm khi có chỉ định của bác sĩ.
- Tác dụng phụ: Cây dây gắm có thể gây ra một số tác dụng phụ như buồn nôn, tiêu chảy. Nếu gặp phải các dấu hiệu này, cần ngừng sử dụng và tham khảo ý kiến bác sĩ.
Bài viết này đã cung cấp những thông tin chi tiết về cây dây gắm và những tác dụng trong việc chăm sóc sức khỏe. Với khả năng giải độc, chữa viêm và hỗ trợ điều trị một số bệnh, gắm là một lựa chọn tự nhiên, an toàn. Hãy tham khảo thêm ý kiến từ bác sĩ để có cách dùng hiệu quả nhất.
