Bồ Công Anh: 8+ Công Dụng Chữa Bệnh & Cách Sử Dụng Hiệu Quả

Thông tin chung về cây bồ công anh

Bồ công anh (danh pháp khoa học: Taraxacum officinale) là một loài thực vật có hoa thuộc họ Cúc (Asteraceae).

Tên khác: Rau bồ cóc; Mũi mác; Diếp hoang; Diếp dại; Mót mét; Diếp trời; Rau mũi cày, Phắc bao,...

Đặc điểm thực vật:

• Thân: Thân ngầm ngắn, nằm sát mặt đất.
• Lá: Lá mọc từ gốc, hình mác dài, không cuống, mép lá xẻ thùy răng cưa không đều, tạo thành hình hoa thị. Gân lá chính màu trắng, nổi rõ ở mặt dưới.
• Hoa: Cụm hoa hình đầu, mọc đơn độc trên cuống dài, không phân nhánh. Hoa màu vàng tươi, gồm nhiều hoa nhỏ hình lưỡi xếp thành nhiều vòng.
• Quả: Quả bế, hình thoi, mang một túm lông vũ màu trắng ở đỉnh, giúp phát tán hạt theo gió.

Bộ phận dùng: Toàn cây đều được sử dụng làm thuốc, bao gồm rễ, lá, hoa.

Thu hái và sơ chế:

• Thu hái: Có thể thu hoạch quanh năm. Tuy nhiên, thời điểm thích hợp nhất để thu hái là vào mùa xuân khi cây ra hoa hoặc mùa thu khi rễ cây chứa nhiều hoạt chất.
• Sơ chế: Sau khi thu hoạch, đem rửa sạch nhằm loại bỏ tạp chất. Có thể dùng dược liệu ở dạng tươi hoặc phơi, sấy khô để bảo quản. Rễ cây cần được đào lên, rửa sạch đất cát, cắt bỏ rễ con, phơi hoặc sấy khô.

Thành phần hóa học:

• Taraxacin: Một chất đắng có tác dụng kích thích tiêu hóa.
• Inulin: Chất xơ hòa tan, prebiotic, có lợi cho hệ vi sinh đường ruột.
• Flavonoid: Là chất chống oxy hóa, có khả năng bảo vệ tế bào.
• Các vitamin và khoáng chất: Vitamin A, C, K, sắt, canxi, kali,...
• Các hợp chất khác: Saponin, tanin, nhựa,...

Phân bố chính:

Bồ công anh có nguồn gốc từ châu Âu và châu Á, hiện nay phân bố rộng rãi ở các vùng ôn đới trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Cây thường mọc hoang dại ở các bãi cỏ, ven đường, vườn nhà,...

Bảo quản:

Cây mũi mác tươi nên bảo quản trong tủ lạnh để giữ được độ tươi ngon. Mũi mác khô cần được bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát, tránh ẩm mốc và ánh nắng trực tiếp.

Tác dụng dược liệu

Theo y học cổ truyền, mũi mác có vị đắng ngọt, tính hàn, quy vào kinh can, vị. Nó có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm, lợi sữa, lợi tiểu. Dưới đây là một số công dụng nổi bật của loài cây này:

• Hỗ trợ tiêu hóa: Kích thích tiết dịch vị, tăng cường tiêu hóa, giảm đầy hơi, khó tiêu. Chất xơ inulin cải thiện hệ vi sinh đường ruột, hỗ trợ điều trị táo bón.
• Lợi tiểu, giải độc: Tăng cường đào thải độc tố qua nước tiểu, giảm phù nề. Hỗ trợ điều trị viêm bàng quang, sỏi thận.
• Thanh nhiệt, giải độc gan: Bảo vệ tế bào gan, hỗ trợ điều trị viêm gan, xơ gan.
• Kháng viêm, giảm đau: Ức chế quá trình viêm, giảm đau, sưng tấy. Hỗ trợ điều trị viêm họng, viêm khớp.
• Chống oxy hóa: Bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do, ngăn ngừa quá trình lão hóa.
• Lợi sữa: Tăng khả năng tiết sữa cho phụ nữ sau sinh.
• Điều trị bệnh ngoài da: Kháng khuẩn, hỗ trợ điều trị mụn nhọt, eczema.
• Tiềm năng chống ung thư: Ức chế sự phát triển của tế bào ung thư (cần thêm nghiên cứu).

Liều dùng, cách sử dụng bồ công anh

Liều dùng: Liều dùng khuyến cáo cho người lớn là 6-12g bồ công anh khô mỗi ngày. Liều dùng cho trẻ em cần được điều chỉnh theo độ tuổi và tình trạng sức khỏe, nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Cách dùng:

• Sắc nước uống: Lấy 6-12g mũi mác khô, sắc với 500ml nước đến khi cạn còn khoảng 200ml. Chia thuốc làm 2-3 phần bằng nhau và uống hết trong ngày.
• Hãm trà: Hãm 3-5g mũi mác khô với nước sôi, uống thay trà.
• Đắp ngoài da: Giã nát mũi mác tươi, đắp lên vùng da bị tổn thương.

Các bài thuốc trị bệnh từ cây bồ công anh

Cây bồ công anh không chỉ là một loài hoa dại xinh đẹp mà còn là một vị thuốc quý với nhiều công dụng chữa bệnh. Trong y học cổ truyền, bồ công anh được sử dụng để điều trị nhiều bệnh lý khác nhau. Dưới đây là một số bài thuốc kinh nghiệm từ cây mũi mác:

1. Hỗ trợ điều trị bệnh hô hấp:

• Bài thuốc trị viêm phổi: Kết hợp 30g bồ công anh với 15g kim ngân hoa, 30g hạt ý dĩ, 9g hạnh nhân, 9g chi tử, 15g liên kiều, 12g toàn quát lâu, 12g chỉ thực, 9g lư căn tươi, 30g hạt bí đao. Sắc uống cùng 5g bột nguyên minh. Uống mỗi ngày một thang.

2. Hỗ trợ sức khỏe tim mạch:

• Bài thuốc trợ tim: Sử dụng 30g mũi mác, 18g sa sâm, 12g bán hạ, 9g cam thảo, 9g ngũ vị tử, 12g sinh địa, 18g qua lâu, 15g ngân hoa, 9g giới bạch, 12g mạch môn đông, 15g thạch cao sống. Sử dụng mỗi ngày 1 thang ở dạng sắc uống, chia nhỏ làm 2 phần uống trong ngày.

3. Hỗ trợ điều trị bệnh về tuyến vú:

• Bài thuốc chữa sưng tuyến vú: Nghiền 30g mũi mác, 8g nhũ hương, 12g liên kiều. Trộn với giấm, sao nóng, bôi vào chỗ đau.

4. Điều trị bệnh ngoài da:

• Bài thuốc trị mụn trứng cá: Kết hợp 15g mũi mác với 12g sơn tra, 10g chỉ xác sao, 15g kim ngân hoa, 12g hổ trượng, 10g đại hoàng tẩm rượu. Sắc uống ngày 2 lần.
• Bài thuốc chữa quai bị: Giã nát 30g mũi mác tươi, bôi vào vùng bị quai bị.
• Bài thuốc trị mụn nhọt, rắn độc cắn: Giã nát mũi mác tươi, thêm muối, đắp lên vùng da bị tổn thương.

5. Hỗ trợ điều trị bệnh về gan:

• Bài thuốc trị viêm gan: Sử dụng 20g bồ công anh, 30g nhân trần, 10g hoàng cầm, 10g xa tiền tử, 15g bản lam căn, 10g tử thảo. Sắc uống mỗi ngày.

6. Hỗ trợ điều trị bệnh về dạ dày:

• Bài thuốc trị viêm dạ dày: Kết hợp 30g bồ công anh, 5g nhục quế, 10g hoàng bá, 6g cam thảo, 30g chung nhĩ thạch. Nghiền dược liệu thành bột mịn, uống mỗi lần 10g.
• Bài thuốc điều trị đau dạ dày: Sử dụng 20g bồ công anh khô, 15g khôi tía khô, 10g khổ sâm khô. Sắc uống trong ngày.

7. Hỗ trợ điều trị các bệnh khác:

• Bài thuốc chữa tăng tiết sữa: Sắc 60g mũi mác và 60g kiến khúc lấy nước uống.
• Bài thuốc khắc phục tình trạng hói: Sắc 150g mũi mác với 500g đậu đen, cô đặc, uống mỗi ngày.
• Bài thuốc trị viêm cầu thận: Sắc 15g mũi mác với 30g cù mạch, 15g thạch vi, 15g xa tiền thảo, 30g biển súc, 6g đại hoàng, 30g rễ cỏ tranh, 30g sơn tra.
• Bài thuốc chữa viêm nhiễm phụ khoa: Sắc 20g mũi mác với 12g xuyên tiêu, 15g hoàng bá, 9g tổ bọ ngựa dâu, 10g tử kinh bì, 12g sá sùng tử. Dùng nước sắc để rửa âm đạo.
• Bài thuốc trị tắc tia sữa, sưng vú: Sắc 20g lá cây mũi mác hoặc giã nát 30-40g lá tươi lấy nước uống, bã đắp lên vùng bị sưng.
• Bài thuốc trị ăn uống kém tiêu, mụn nhọt: Sắc 10-15g lá mũi mác khô.
• Bài thuốc trị viêm túi mật, polyp túi mật: Uống trà mũi mác hoặc hãm 30g lá khô với nước nóng.

Dược liệu bồ công anh mua ở đâu? Giá bao nhiêu?

Dược liệu bồ công anh hiện nay khá phổ biến và có thể tìm mua ở nhiều nơi với mức giá dao động tùy thuộc vào dạng dược liệu (tươi, khô), chất lượng, nguồn gốc và địa điểm bán.

Các dạng dược liệu:

• Bồ công anh tươi: Thường được bán theo bó hoặc theo kg. Bạn có thể tìm mua bồ công anh tươi ở các chợ dân sinh, cửa hàng rau củ quả, siêu thị hoặc các trang trại trồng rau sạch.
• Bồ công anh khô: Dạng khô thường được bán theo kg tại các cửa hàng thuốc Đông y, các hiệu thuốc Bắc hoặc các website bán dược liệu online uy tín.

Giá bán tham khảo:

• Bồ công anh tươi: Khoảng 20.000 - 50.000 VNĐ/kg.
• Bồ công anh khô: Khoảng 100.000 - 200.000 VNĐ/kg.

Lưu ý khi mua dược liệu mũi mác:

• Nên chọn mua mũi mác từ những nơi uy tín, có nguồn gốc rõ ràng.
• Cây mũi mác tươi nên có màu xanh mướt, không bị dập nát, úa vàng. Mũi mác khô nên có màu xanh xám hoặc nâu nhạt, không bị ẩm mốc.
• Mũi mác có vị hơi đắng, mùi thơm nhẹ đặc trưng.

Lưu ý khi sử dụng

• Tham khảo ý kiến thầy thuốc hoặc bác sĩ có chuyên môn để được tư vấn về liều lượng và cách dùng phù hợp với tình trạng sức khỏe.
• Sử dụng đúng theo liều lượng được chỉ định. Việc lạm dụng cây mũi mác có thể gây ra tác dụng phụ không mong muốn.
• Phụ nữ có thai và cho con bú, trẻ nhỏ, người có bệnh nền (gan, thận, dạ dày) nên thận trọng khi sử dụng dược liệu.
• Một số người có thể bị dị ứng với cây mũi mác. Nếu bạn gặp phải các triệu chứng như nổi mẩn ngứa, khó thở, sưng mặt,... hãy ngưng dùng và báo ngay cho bác sĩ..
• Cây mũi mác có thể tương tác với một số loại thuốc, bao gồm thuốc lợi tiểu, thuốc chống đông máu và thuốc điều trị tiểu đường.