Viêm khớp thái dương hàm: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Viêm khớp thái dương hàm là tình trạng viêm nhiễm hoặc rối loạn chức năng ở khớp nối giữa xương thái dương và xương hàm dưới. Đây là một bệnh lý phổ biến, thường gây đau đớn, khó chịu và ảnh hưởng đến khả năng ăn nhai của người bệnh. Viêm khớp thái dương hàm có thể liên quan đến nhiều yếu tố như chấn thương, căng thẳng, hoặc sự bất thường trong cấu trúc khớp. Triệu chứng thường gặp bao gồm đau, sưng ở vùng thái dương, khó mở miệng, và đôi khi là những tiếng lách cách khi nhai. Việc phát hiện sớm và điều trị đúng cách là rất quan trọng để giảm thiểu tác động lâu dài của bệnh.

Viêm khớp thái dương hàm là gì và cách phân loại

Viêm khớp thái dương hàm (TMJ) là tình trạng viêm hoặc rối loạn chức năng của khớp nối giữa xương thái dương và xương hàm dưới. Đây là một khớp quan trọng, giúp hàm có thể chuyển động linh hoạt khi nói, ăn nhai và cử động miệng. Viêm khớp thái dương hàm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm chấn thương, căng thẳng, hay rối loạn cấu trúc khớp. Bệnh có thể được chia thành hai loại chính: viêm khớp thái dương hàm cấp tính và mãn tính. Trong đó, viêm cấp tính thường xảy ra sau một chấn thương hoặc căng thẳng đột ngột, trong khi viêm mãn tính là một tình trạng kéo dài, có thể tái phát và gây ảnh hưởng lớn đến chức năng của khớp.

Những triệu chứng thường gặp của viêm khớp thái dương hàm

Triệu chứng của viêm khớp thái dương hàm có thể rất đa dạng, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. Một trong những dấu hiệu đầu tiên là đau nhức hoặc cảm giác căng tức ở vùng thái dương hoặc gần vùng hàm dưới. Cơn đau có thể lan ra vùng cổ hoặc tai và thường xuất hiện khi cử động miệng, như khi ăn hoặc nói. Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp khó khăn khi mở miệng rộng, kèm theo tiếng lách cách hoặc kêu khi nhai. Đặc biệt, tình trạng sưng hoặc viêm ở vùng khớp thái dương hàm cũng là triệu chứng điển hình, đôi khi kèm theo cảm giác mỏi hoặc cứng khớp, khiến việc cử động trở nên khó khăn hơn.

Nguyên nhân gây ra viêm khớp thái dương hàm

Viêm khớp thái dương hàm có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các yếu tố bên ngoài đến những rối loạn cơ thể nội tại. Dưới đây là những nguyên nhân chính thường gặp:

• Chấn thương hoặc tai nạn: Va đập mạnh vào vùng mặt hoặc hàm có thể gây tổn thương đến khớp thái dương hàm, dẫn đến tình trạng viêm.
• Căng thẳng, stress: Khi cơ thể bị căng thẳng kéo dài, nhiều người có xu hướng nghiến răng hoặc siết chặt hàm, điều này gây áp lực lớn lên khớp thái dương hàm và có thể gây viêm.
• Rối loạn chức năng khớp: Các vấn đề về cấu trúc khớp như lệch lạc, sự thay đổi ở đĩa khớp có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp thái dương hàm.
• Nhiễm trùng: Một số trường hợp viêm khớp thái dương hàm có thể do nhiễm trùng hoặc vi khuẩn từ các bệnh lý răng miệng lan sang khớp.
• Thói quen xấu: Các thói quen như nhai kẹo cao su quá lâu, cắn bút, hay cắn đồ vật có thể tạo ra áp lực lớn lên khớp, góp phần dẫn đến viêm.

Đối tượng dễ mắc viêm khớp thái dương hàm

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể mắc phải viêm khớp thái dương hàm, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người thường xuyên căng thẳng, stress: Những người có công việc căng thẳng hoặc phải chịu áp lực tâm lý lớn có thể dễ dàng mắc viêm khớp thái dương hàm do thói quen nghiến răng hoặc siết chặt hàm khi ngủ.
• Người bị chấn thương vùng mặt hoặc hàm: Các tai nạn thể thao, tai nạn giao thông, hay bất kỳ chấn thương nào ảnh hưởng đến vùng mặt đều có thể làm tăng nguy cơ bị viêm khớp thái dương hàm.
• Người có các vấn đề về răng miệng: Các bệnh lý như mòn men răng, lệch lạc khớp cắn, hoặc rối loạn chức năng nhai cũng có thể góp phần làm tăng nguy cơ mắc bệnh này.
• Phụ nữ ở độ tuổi trung niên: Phụ nữ trong độ tuổi mãn kinh thường có sự thay đổi nội tiết tố, điều này có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp thái dương hàm do thay đổi trong cấu trúc xương và mô liên kết.
• Những người có thói quen xấu: Những thói quen như nhai kẹo cao su liên tục, cắn bút hay các đồ vật cứng khác có thể gây áp lực lên khớp thái dương hàm, dẫn đến viêm.

Nhận thức rõ về nguyên nhân và đối tượng dễ mắc bệnh sẽ giúp việc phòng ngừa và điều trị viêm khớp thái dương hàm trở nên hiệu quả hơn.

Biến chứng của viêm khớp thái dương hàm

Viêm khớp thái dương hàm nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể gây tổn hại lâu dài cho khớp và các cơ quan lân cận. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến:

• Hạn chế khả năng vận động của khớp hàm: Viêm kéo dài có thể gây cứng khớp, làm giảm khả năng mở miệng hoặc cử động miệng một cách linh hoạt, ảnh hưởng đến việc ăn uống và giao tiếp.
• Đau kéo dài: Viêm khớp thái dương hàm có thể gây ra những cơn đau kéo dài, ảnh hưởng đến cả vùng thái dương, cổ, hoặc tai, khiến người bệnh gặp khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.
• Tiếng lách cách khi nhai: Một biến chứng thường gặp của viêm khớp thái dương hàm là tình trạng có tiếng lách cách hoặc rít khi mở miệng hoặc nhai, làm người bệnh cảm thấy khó chịu và lo lắng.
• Nhiễm trùng lan rộng: Nếu viêm do nhiễm trùng không được điều trị đúng cách, vi khuẩn có thể lan sang các khu vực khác như tai hoặc vùng cổ, gây ra các vấn đề nghiêm trọng hơn.
• Gây tổn thương mô mềm và xương: Viêm mãn tính có thể làm suy giảm chức năng của khớp, thậm chí gây hư hỏng các mô mềm và xương quanh khớp, dẫn đến những thay đổi vĩnh viễn trong cấu trúc của khớp.

Chẩn đoán viêm khớp thái dương hàm

Chẩn đoán viêm khớp thái dương hàm đòi hỏi phải có sự kết hợp giữa khám lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để xác định chính xác nguyên nhân gây ra triệu chứng. Dưới đây là quy trình chẩn đoán bệnh:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra vùng thái dương hàm, xác định các dấu hiệu sưng, đau, và sự di động của khớp. Bác sĩ cũng sẽ yêu cầu người bệnh thực hiện một số động tác như mở miệng, nhai để đánh giá tình trạng hoạt động của khớp.
• Xét nghiệm hình ảnh: Để xác định các vấn đề cấu trúc của khớp, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc MRI. Các xét nghiệm này giúp phát hiện những tổn thương ở khớp, đĩa khớp, hoặc các tổn thương xương liên quan.
• Đánh giá chức năng nhai: Một phần quan trọng trong chẩn đoán là đánh giá khả năng nhai và cử động của hàm. Các bài kiểm tra chức năng này sẽ giúp bác sĩ hiểu rõ mức độ ảnh hưởng của bệnh đối với các hoạt động thường ngày của bệnh nhân.
• Xét nghiệm máu: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để loại trừ các bệnh lý viêm nhiễm hoặc các rối loạn tự miễn dịch có thể gây ra viêm khớp thái dương hàm.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác giúp đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, tránh các biến chứng nghiêm trọng của viêm khớp thái dương hàm.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm khớp thái dương hàm

Viêm khớp thái dương hàm có thể gây ra những triệu chứng khó chịu, nhưng không phải lúc nào người bệnh cũng cần đến bác sĩ ngay lập tức. Tuy nhiên, nếu các dấu hiệu sau đây xuất hiện, bạn nên thăm khám để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Cơn đau kéo dài hoặc tăng dần: Nếu cơn đau ở vùng thái dương hoặc hàm không giảm đi sau vài ngày hoặc trở nên nghiêm trọng hơn, bạn cần gặp bác sĩ để xác định nguyên nhân và tìm phương pháp điều trị.
• Khó mở miệng hoặc nhai: Nếu bạn gặp khó khăn trong việc mở miệng hoặc có cảm giác khớp bị cứng khi nhai, đó có thể là dấu hiệu của viêm khớp thái dương hàm, và bạn cần được thăm khám ngay.
• Tiếng lách cách hoặc kêu trong khớp khi nhai: Tiếng kêu hoặc lách cách khi nhai, cử động miệng có thể là dấu hiệu của sự tổn thương trong khớp. Khi hiện tượng này xuất hiện, hãy đến bác sĩ để kiểm tra.
• Sưng hoặc viêm ở vùng thái dương: Sưng đau quanh khớp thái dương hàm, đặc biệt nếu kèm theo đỏ hoặc ấm, có thể chỉ ra sự viêm nhiễm. Đây là tình trạng cần được điều trị ngay lập tức để ngăn ngừa các biến chứng.
• Đau lan sang các vùng khác: Nếu cơn đau không chỉ khu trú ở khớp mà còn lan xuống cổ, vai hoặc tai, đây là dấu hiệu cảnh báo cần thăm khám chuyên khoa để kiểm tra chính xác.

Phòng ngừa viêm khớp thái dương hàm

Viêm khớp thái dương hàm có thể gây ra nhiều phiền toái trong cuộc sống, nhưng những biện pháp phòng ngừa dưới đây có thể giúp bạn giảm nguy cơ mắc bệnh:

• Giảm căng thẳng và stress: Căng thẳng có thể dẫn đến các thói quen nghiến răng hoặc siết chặt hàm, làm tăng áp lực lên khớp thái dương hàm. Các phương pháp thư giãn như yoga, thiền hoặc tập thể dục thường xuyên có thể giúp giảm căng thẳng.
• Tránh nghiến răng và siết chặt hàm: Nếu bạn có thói quen nghiến răng khi ngủ, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để sử dụng nẹp hàm, giúp bảo vệ khớp khỏi áp lực quá lớn.
• Điều chỉnh thói quen ăn uống: Tránh ăn các thực phẩm quá cứng hoặc dai, vì chúng có thể tạo áp lực lên khớp hàm. Thực phẩm mềm, dễ nhai sẽ giúp giảm thiểu căng thẳng cho khớp.
• Bảo vệ khớp hàm sau chấn thương: Nếu bạn tham gia các hoạt động thể thao có nguy cơ bị va đập, hãy sử dụng bảo vệ miệng để tránh các chấn thương không đáng có ở vùng mặt và hàm.
• Điều trị sớm các bệnh lý răng miệng: Các vấn đề về răng miệng như lệch lạc khớp cắn hay mòn men răng có thể góp phần làm tăng nguy cơ viêm khớp thái dương hàm. Điều trị sớm các vấn đề này sẽ giúp bảo vệ sức khỏe của khớp.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Việc thăm khám định kỳ để kiểm tra tình trạng răng miệng và khớp thái dương hàm có thể giúp phát hiện sớm các dấu hiệu viêm hoặc rối loạn, từ đó có phương án điều trị và phòng ngừa hiệu quả.

Chăm sóc và phòng ngừa đúng cách sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe khớp thái dương hàm, tránh được những triệu chứng đau đớn và khó chịu do viêm gây ra.

Phương pháp điều trị viêm khớp thái dương hàm

Việc điều trị viêm khớp thái dương hàm cần được thực hiện theo một kế hoạch toàn diện, kết hợp giữa các phương pháp điều trị nội khoa và vật lý trị liệu. Mục tiêu của điều trị là giảm đau, giảm viêm và cải thiện chức năng khớp để người bệnh có thể sinh hoạt bình thường trở lại.

Điều trị bằng thuốc giảm đau và chống viêm

Khi viêm khớp thái dương hàm gây đau đớn và khó chịu, các loại thuốc giảm đau và chống viêm thường được sử dụng để làm giảm triệu chứng.

• Thuốc giảm đau không kê đơn: Các thuốc giảm đau như Paracetamol có thể giúp giảm đau nhẹ đến vừa phải, thích hợp cho các trường hợp viêm khớp thái dương hàm cấp tính không quá nghiêm trọng.
• Thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs): Đối với các trường hợp viêm có sưng và đau nghiêm trọng hơn, các NSAIDs như Ibuprofen hoặc Diclofenac sẽ giúp giảm viêm và làm dịu cơn đau hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng lâu dài cần có sự theo dõi của bác sĩ vì những tác dụng phụ như loét dạ dày.
• Thuốc giảm đau mạnh hơn: Nếu đau không thuyên giảm với các thuốc trên, bác sĩ có thể chỉ định Tramadol hoặc Codein, là các thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid, dùng trong trường hợp viêm khớp thái dương hàm mãn tính hoặc đau cấp tính dữ dội.

Vật lý trị liệu và các phương pháp hỗ trợ

Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc phục hồi chức năng và giảm thiểu đau đớn cho bệnh nhân bị viêm khớp thái dương hàm.

• Chườm nóng và lạnh: Việc áp dụng nhiệt nóng hoặc lạnh lên vùng bị viêm có thể giúp giảm sưng và thư giãn cơ hàm, từ đó giảm bớt cơn đau. Chườm lạnh đặc biệt hữu ích trong giai đoạn cấp tính, trong khi chườm nóng giúp thư giãn cơ sau khi cơn đau đã dịu bớt.
• Các bài tập vận động: Các bài tập cử động nhẹ nhàng giúp cải thiện sự linh hoạt của khớp, giảm thiểu tình trạng cứng khớp và tăng cường sức mạnh cơ quanh khớp. Bệnh nhân có thể tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia vật lý trị liệu để thực hiện đúng các bài tập này.
• Massage và xoa bóp: Các phương pháp massage nhẹ nhàng khu vực quanh khớp thái dương hàm có thể giúp giảm căng thẳng, thư giãn các cơ và tăng cường tuần hoàn máu, giúp giảm đau.

Điều trị bằng thuốc giãn cơ và thuốc chống trầm cảm

Trong một số trường hợp viêm khớp thái dương hàm, các vấn đề căng cơ hoặc rối loạn tâm lý có thể góp phần vào triệu chứng. Khi đó, thuốc giãn cơ hoặc thuốc chống trầm cảm có thể được sử dụng.

• Thuốc giãn cơ: Các thuốc như Cyclobenzaprine hoặc Methocarbamol giúp giảm căng cơ và thư giãn các cơ quanh khớp, từ đó giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động của khớp.
• Thuốc chống trầm cảm: Các loại thuốc như Amitriptyline có thể được bác sĩ chỉ định trong trường hợp bệnh nhân gặp phải căng thẳng, lo âu hoặc đau mạn tính, bởi chúng không chỉ giúp điều chỉnh tình trạng tâm lý mà còn có tác dụng giảm đau hiệu quả.

Phẫu thuật và các phương pháp can thiệp

Trong trường hợp viêm khớp thái dương hàm nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị không thể cải thiện tình trạng, phẫu thuật có thể được cân nhắc.

• Nẹp hàm hoặc chỉnh hình khớp: Đối với những bệnh nhân bị lệch lạc khớp cắn hoặc khớp thái dương hàm không hoạt động bình thường, bác sĩ có thể đề xuất sử dụng nẹp hàm để điều chỉnh cấu trúc hàm và cải thiện chức năng.
• Phẫu thuật thay khớp: Trong những trường hợp hiếm hoi, khi các biện pháp điều trị không hiệu quả, phẫu thuật thay khớp thái dương hàm có thể là lựa chọn cuối cùng để cải thiện chức năng khớp và giảm đau lâu dài.

Phương pháp điều trị viêm khớp thái dương hàm phụ thuộc vào mức độ và nguyên nhân của bệnh, vì vậy, việc thăm khám bác sĩ chuyên khoa là rất quan trọng để có kế hoạch điều trị phù hợp.

Nguồn: Soytethainguyen