Viêm Da Dị Ứng Ở Trẻ Sơ Sinh: Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Tìm hiểu viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh là gì? Phân loại cụ thể

Viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh là một tình trạng viêm da mạn tính, thường gặp ở trẻ nhỏ trong 3 - 6 tháng đầu đời. Bệnh còn được gọi là chàm sữa, gây ra các triệu chứng như khô da, ngứa ngáy, đỏ da và nổi mụn nước. 

Vị trí thường xuất hiện:

• Trẻ sơ sinh (dưới 2 tuổi): Thường xuất hiện ở mặt (má, trán, cằm), da đầu, cổ, khuỷu tay, đầu gối.
• Trẻ lớn hơn (trên 2 tuổi): Thường xuất hiện ở các nếp gấp như khuỷu tay, khoeo chân, cổ tay, cổ chân.

Bệnh được phân loại như sau:

• Viêm da dị ứng cấp tính: Các triệu chứng bùng phát nhanh chóng, da bị đỏ, ngứa và xuất hiện mụn nước. Thường liên quan đến tiếp xúc với tác nhân gây dị ứng hoặc kích ứng.
• Viêm da dị ứng mãn tính: Tình trạng viêm da kéo dài, tái phát thường xuyên, da dày và thô ráp, có thể gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của trẻ.

Triệu chứng viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh thường gặp

Các triệu chứng của viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh có thể biểu hiện qua những dấu hiệu sau:

Triệu chứng trên da:

• Khô da: Da bé thường xuyên bị khô, sần sùi, thậm chí bong tróc, đặc biệt là ở vùng má, trán, cằm.
• Ngứa: Bé thường xuyên gãi, cọ xát vùng da bị bệnh, khiến da bị tổn thương và dễ nhiễm trùng
• Đỏ da: Vùng da bị bệnh thường ửng đỏ, có thể lan rộng hoặc tập trung thành từng mảng.
• Nứt nẻ: Da bị khô và ngứa có thể dẫn đến nứt nẻ, chảy máu, đặc biệt là ở các nếp gấp như khuỷu tay, đầu gối.
• Mụn nước: Trên vùng da bị viêm có thể xuất hiện các mụn nước nhỏ li ti, chứa dịch trong. Khi các mụn nước này vỡ ra, chúng có thể rỉ dịch và đóng vảy.
• Vảy: Da bị tổn thương bong tróc và hình thành các vảy màu vàng hoặc nâu.
• Da dày, sần sùi: Do gãi nhiều và viêm nhiễm kéo dài, da ở vùng bị bệnh trở nên dày và sần sùi hơn bình thường.

Các triệu chứng khác:

• Khó ngủ: Do ngứa ngáy, bé khó đi vào giấc ngủ hoặc ngủ không ngon giấc.
• Quấy khóc: Ngứa ngáy và khó chịu khiến bé quấy khóc nhiều hơn bình thường.

Nguyên nhân dẫn đến viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh

Nguyên nhân gây viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh có thể bao gồm nhiều yếu tố, trong đó có:

• Di truyền: Trẻ có nguy cơ cao mắc viêm da dị ứng nếu trong gia đình có tiền sử các bệnh liên quan đến dị ứng như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc viêm da dị ứng.
• Cơ địa dị ứng: Da của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm và dễ phản ứng với các yếu tố bên ngoài như thời tiết khô lạnh, bụi bẩn, phấn hoa hoặc các chất gây dị ứng khác.
• Yếu tố môi trường: Môi trường sống như thời tiết khô hanh, ô nhiễm, tiếp xúc với hóa chất từ xà phòng, bột giặt hoặc chất tẩy rửa cũng có thể gây kích ứng da trẻ.
• Thực phẩm: Một số trẻ có thể bị dị ứng với các loại thực phẩm, đặc biệt là khi bắt đầu ăn dặm hoặc trong thời gian bú mẹ, do mẹ ăn phải thực phẩm dễ gây dị ứng (như sữa bò, trứng, hải sản).
• Sức đề kháng yếu: Hệ miễn dịch của trẻ sơ sinh chưa phát triển hoàn thiện, khiến da dễ bị kích ứng hơn khi tiếp xúc với các tác nhân gây dị ứng.

Biến chứng của viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh

Viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh nếu không được điều trị và kiểm soát đúng cách có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, bao gồm:

• Nhiễm trùng da: Da bị tổn thương do trẻ gãi nhiều tạo điều kiện cho vi khuẩn, virus hoặc nấm xâm nhập, gây nhiễm trùng. Biểu hiện của nhiễm trùng da có thể là sưng đỏ, mụn mủ và chảy dịch.
• Sẹo và tổn thương da: Việc gãi liên tục ở những vùng da viêm có thể gây tổn thương lâu dài, làm da dày lên, sạm màu hoặc để lại sẹo, ảnh hưởng đến thẩm mỹ và sức khỏe da sau này.
• Ảnh hưởng đến giấc ngủ và sinh hoạt: Ngứa ngáy liên tục khiến trẻ khó chịu, quấy khóc và mất ngủ, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của trẻ cũng như gia đình.
• Tăng nguy cơ mắc các bệnh dị ứng khác: Trẻ bị viêm da dị ứng thường có nguy cơ cao phát triển các bệnh dị ứng khác trong tương lai, như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc viêm kết mạc dị ứng. 

Phương pháp chẩn đoán

Việc chẩn đoán viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh chủ yếu dựa vào việc khám lâm sàng kết hợp với hỏi bệnh sử như sau:

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra tình trạng da của trẻ thông qua quan sát trực tiếp các vùng da bị viêm, khô, phát ban, mẩn đỏ,...
• Tiền sử gia đình: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử dị ứng của gia đình và của bé, bao gồm các bệnh như hen suyễn, viêm mũi dị ứng hoặc các bệnh lý dị ứng khác. 

Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định một số xét nghiệm bổ sung để loại trừ các bệnh lý da liễu khác hoặc xác định các yếu tố dị ứng, bao gồm:

• Test dị ứng: Để xác định các chất gây dị ứng ở trẻ, chẳng hạn như dị ứng thức ăn, bụi bẩn, phấn hoa.
• Xét nghiệm vi sinh: Nếu nghi ngờ nhiễm trùng da, bác sĩ có thể lấy mẫu da để xét nghiệm tìm vi khuẩn, virus hoặc nấm.
• Sinh thiết da: Trong một số ít trường hợp, bác sĩ có thể chỉ định sinh thiết da để phân tích dưới kính hiển vi, giúp chẩn đoán chính xác hơn.

Phòng tránh viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh

Cha mẹ có thể áp dụng các biện pháp sau để giảm nguy cơ bé bị viêm da dị ứng:

• Dưỡng ẩm hàng ngày: Thoa kem dưỡng ẩm không hương liệu 2 - 3 lần mỗi ngày, đặc biệt sau khi tắm, để giữ ẩm cho da.
• Tắm đúng cách: Tắm nước ấm khoảng 5 -10 phút với sữa tắm dịu nhẹ, không chứa hóa chất hoặc hương liệu.
• Chọn quần áo mềm: Dùng vải cotton thoáng mát, tránh len hoặc sợi tổng hợp. Giặt quần áo bằng sản phẩm không có hóa chất mạnh.
• Giữ môi trường sạch sẽ: Dọn dẹp thường xuyên, hạn chế bụi, lông thú và giữ độ ẩm thích hợp bằng máy tạo độ ẩm.
• Kiểm soát thực phẩm: Nếu bú mẹ, mẹ nên hạn chế thực phẩm dễ gây dị ứng. Khi ăn dặm, tìm hiểu và lựa chọn kỹ lượng thực phẩm cho bé.
• Tránh các tác nhân gây kích ứng: Tránh hóa chất mạnh và thay quần áo ngay khi bị ướt.
• Theo dõi và khám định kỳ: Nếu da trẻ có dấu hiệu viêm, nên thăm khám sớm để điều trị kịp thời.

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Cần đưa trẻ đi gặp bác sĩ khi trẻ có các dấu hiệu sau:

• Nghi ngờ trẻ bị viêm da dị ứng thông qua các triệu chứng mẩn ngứa trên da.
• Triệu chứng không thuyên giảm sau khi áp dụng biện pháp chăm sóc tại nhà.
• Da trẻ có dấu hiệu nhiễm trùng như sưng, đỏ, chảy dịch mủ, có mụn mủ,...
• Trẻ gãi quá nhiều khiến da bị tổn thương, trầy xước hoặc chảy máu.
• Trẻ bị viêm da kèm theo sốt, mệt mỏi, quấy khóc không dứt, ăn uống kém hoặc ngủ không ngon giấc.
• Viêm da dị ứng của trẻ tái phát liên tục và không thể xác định được nguyên nhân gây dị ứng (thực phẩm, môi trường,...).

Phương pháp điều trị bệnh

Các phương pháp điều trị viêm da dị ứng thường được khuyến cáo bao gồm:

Sử dụng thuốc Tây y

Điều trị viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh thường sử dụng các nhóm thuốc nhằm giảm viêm, ngứa và bảo vệ da.

• Kem và thuốc mỡ dưỡng ẩm: Giúp làm ẩm da, giảm khô ngứa và bảo vệ da khỏi các tác nhân kích ứng bên ngoài. Một số sản phẩm phổ biến bao gồm Vaseline, Cetaphil, Eucerin, Aquaphor,...
• Corticosteroid: Kem bôi chứa corticosteroid có tác dụng giảm viêm, ngứa mức độ nặng, bao gồm Hydrocortisone 1% hoặc Betamethasone.
• Thuốc ức chế calcineurin: Bao gồm Tacrolimus, Pimecrolimus có tác dụng giảm viêm, ngứa. Sử dụng cho trường hợp bệnh mức độ trung bình đến nặng hoặc không đáp ứng với corticosteroid.
• Nhóm thuốc kháng sinh: Được chỉ định nếu vùng da bị viêm da dị ứng của trẻ bị nhiễm trùng, phổ biến là Mupirocin.
• Nhóm thuốc kháng nấm: Nếu viêm da dị ứng của trẻ bị bội nhiễm nấm, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng nấm dạng bôi hoặc uống để điều trị tình trạng nhiễm nấm da.

Hướng dẫn chăm sóc trẻ viêm da dị ứng tại nhà

Với những trẻ bị viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh, áp dụng cách chăm sóc tại nhà dưới đây sẽ giúp cải thiện bệnh hiệu quả:

• Tắm rửa: Tắm cho bé bằng nước ấm, không quá nóng, với sữa tắm dịu nhẹ, không chứa xà phòng và hương liệu. Lau khô người bé nhẹ nhàng bằng khăn mềm và thoa kem dưỡng ẩm ngay.
• Dùng dầu tự nhiên: Dầu dừa, dầu ô liu hoặc dầu hạt hướng dương cũng có thể được sử dụng để dưỡng ẩm và làm dịu da khô, giảm ngứa.
• Móng tay: Giữ móng tay của bé ngắn và sạch sẽ để tránh gãi làm tổn thương da. Có thể đeo bao tay cho bé vào ban đêm.
• Kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm: Tránh để bé ở môi trường quá nóng hoặc quá lạnh. Sử dụng máy tạo độ ẩm nếu không khí quá khô nhằm giảm ngứa ngáy, mẩn đỏ.
• Tránh tác nhân gây dị ứng: Giữ môi trường sống của bé sạch sẽ, thoáng mát, tránh bụi bẩn, khói thuốc, lông thú cưng. Nếu nghi ngờ dị ứng thức ăn, mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ về việc điều chỉnh chế độ ăn của bé hoặc của mẹ (trường hợp trẻ bú sữa mẹ).

Viêm da dị ứng ở trẻ sơ sinh là một vấn đề cần được chăm sóc và quản lý kỹ lưỡng. Với việc áp dụng các biện pháp chăm sóc da đúng cách và tránh các yếu tố kích ứng, cha mẹ có thể giúp con giảm triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Đưa trẻ đến gặp bác sĩ khi cần thiết sẽ đảm bảo bé nhận được sự chăm sóc tốt nhất cho làn da nhạy cảm của mình.