Y TẾ THÁI NGUYÊN
Bách hợp vốn là một loại hoa có màu trắng tinh khôi được rất nhiều người thường mua về để trang trí trong nhà, trồng làm cây cảnh. Thế nhưng ít ai biết rằng củ bách hợp còn được dùng làm thuốc và là một loại dược liệu quý hiếm trong nhiều bài thuốc Đông y từ xưa đến nay. Và để hiểu hơn về dược liệu này cũng như công dụng chính và những bài thuốc chữa bệnh nổi tiếng, mời bạn đọc những thông tin trong bài viết dưới đây.
Thông tin chung về củ bách hợp
Cây bách hợp là gì thì đây là một loại hoa cho củ thuộc họ Hành Tỏi. Loại cây này có tên khoa học là Bulbus Lily – Lilium Browii F.F. Br. var. Colchesteri Wils. Trong dân gian, người ta vẫn gọi cây bách hợp là cây tỏi rừng. Thảo dược có vị đắng, tính hàn nên dùng nhiều cho cho việc chữa các chứng ho, điều trị an thần, mất ngủ và nhiệt trong cơ thể,…
Đặc điểm thực vật của củ bách hợp
Củ hoa bách hợp khá giống với củ hành tây nên bạn dễ dàng nhận biết trong cuộc sống hằng ngày. Ngoài ra đặc điểm thực vật của cây bách hợp nói chung phải kể đến như:
- Cây bách hợp là giống cây thân thảo, thường sống nhiều ở những vùng núi cao. Từ khi cây lớn đến lúc trưởng thành cũng chỉ cao từ 50 – 80cm, một vài cây cũng chỉ đạt khoảng m là cao nhất. Cây bách hợp hoàn toàn có thể sống và phát triển lâu năm khi điều kiện sống thích hợp với sự phát triển của loài hoa này.
- Hoa của cây bách hợp có màu trắng tinh khôi, thanh thoát và kiêu sa, hình dáng hơi giống hoa loa kèn nên dễ bị lẫn.
- Phần thân hoa có lá mọc so le, đầu nhọn hình lưỡi mác, gốc lá thường to hơn và thuôn nhỏ khi đến ngọn.
- Ít người biết đến củ bách hợp do chúng thường nằm sâu xuống lòng đất và khi hoa tàn củ mới to còn những thời điểm khác củ hoa cần giống như rễ cây. Củ hoa màu trắng ngà, có nhiều lớp bao bọc giống như củ hành tây. Tách từng lớp này ra để có thể làm thành dược liệu.
Phân bố
Cây bách hợp cũng như củ hoa thích sống ở những nơi có điều kiện ánh sáng tốt, nhẹ, khí hậu ẩm ướt, mát mẻ, nhiệt độ trung bình trừ 13 – 20 độ C. Chính vì vậy mà chúng thường mọc nhiều ở những nơi là vùng núi cao, ven bờ ruộng, ven sông hoặc những trang trại trồng hoa, trồng dược liệu chuyên canh để thu hái. Những tỉnh thành trồng nhiều nhất chính là Lạng Sơn, Quảng Ninh, Lai Châu, Sơn La, Hà Giang,…
Thành phần hóa học
Trong củ hoa bách hợp có rất nhiều thành phần tốt cho sức khỏe an toàn và có tác dụng chữa bệnh tốt. Cụ thể như chất xơ tốt cho hệ tiêu hóa, vitamin C tăng cường sức đề kháng, ngăn ngừa lão hóa da,…, 30% là tinh bột cần thiết cho năng lượng trong cơ thể, 0,1% là chất béo an toàn và 4% là protit giúp chắc khỏe xương, hệ cơ. Với những thành phần này đủ để thấy hiệu quả mang lại của củ bách hợp khi sử dụng.
Thu hái – sơ chế – bảo quản
Cây bách hợp để trồng và thu hoạch được cần ít nhất là 1 năm. Thông thường hoa của cây bách hợp sẽ ra vào tháng 7 và tháng 8 khi thời tiết bắt đầu mát mẻ hơn. Việc cắt hoa sẽ giúp cho củ phát triển nhanh và mạnh mẽ hơn, chất dinh dưỡng nhiều hơn.
Củ hoa khi thu hoạch đem rửa thật sạch để ráo nước rồi bóc tách từng lớp ở củ ra ngoài, thái nhỏ và đem phơi ở bóng râm mát, gió lớn nhưng tránh ánh nắng trực tiếp. Sau khi hong khô thì đem đi bào chế bằng hai cách sau:
- Cắt lát: Cắt các miếng thành từng phần nhỏ hơn bằng một đốt ngón tay.
- Tán bột mịn: Củ được đem phơi khô cong rồi tán thành bột hạt mịn.
Dù là củ bách hợp được điều chế bằng cách nào thì việc bảo quản cũng rất quan trọng. Bạn nên cất ở những nơi thoáng mát, trong túi bóng kín tránh những nơi ẩm ướt.
Công dụng của củ hoa bách hợp mang lại cho người dùng
Củ bách hợp từ lâu đã được sử dụng trong những bài thuốc Đông y chữa được nhiều loại bệnh khác nhau. Ngay cả khi y học hiện đại phát triển như hiện nay thì nhiều công trình nghiên cứu cũng đã chứng minh những hiệu quả của cây bách hợp mang lại cho người dùng. Cụ thể tác dụng của thuốc bách hợp theo góc nhìn Đông và Tây y như sau:
Tác dụng theo Đông y
Trong các sách y học cổ truyền ghi chép lại, củ hoa bách hợp có vị đắng, ngọt, tính hàn có thể giúp nhuận phế, trừ ho, an thần hiệu quả. Nhờ đó, thảo dược có thể được dùng làm thuốc trị những chứng bệnh về đường hô hấp, suy nhược thần kinh, mụn nhọt, gan thận,… Cụ thể dân gian dùng củ hoa bách hợp để:
- Giảm ho, long đờm, chữa viêm phế quản cấp tính, ho khan, ho có đờm.
- Thanh tâm, lợi tiểu, điều hòa các triệu chứng rối loạn kinh nguyệt, tim đập nhanh, huyết áp không ổn định.
- Thảo dược giúp an thần, dễ ngủ, giảm áp lực, stress.
Tác dụng theo Tây y
Một vài nghiên cứu khoa học đã chứng minh trong củ bách hợp chứa nhiều thành phần thiên nhiên quan trọng rất tốt cho sức khỏe. Chính vì thế được dùng làm thành phần trong một số những loại thuốc tân dược để điều trị các loại bệnh như:
- Điều trị chứng ho gió, ho khan, ho có đờm, ho lâu ngày không hết ngay khi uống kháng sinh, Tây y trong thời gian dài.
- Điều trị chứng ho lao phổi, viêm phế quản,…
- Cải thiện giấc ngủ, ngon ngon hơn, ngủ sâu giấc và hạn chế thức giấc khi ngủ.
- Ngoài những tác dụng chữa bệnh ác tinh chất bên trong củ hoa bách hợp còn được lấy ra để điều chế thành thuốc chữa những bệnh liên quan đến hệ miễn dịch.
Một số bài thuốc quý, nổi tiếng từ củ bách hợp
Củ bách hợp được dùng làm thành phần trong một số những bài thuốc Đông y có tác dụng tuyệt vời được áp dụng rất nhiều. Dưới đây là chi tiết các bài thuốc cũng như cách sử dụng an toàn cho mọi đối tượng:
Bài thuốc nhuận phổi, giảm ho hiệu quả
Như đã nói củ hoa bách hợp được áp dụng rất nhiều trong việc chữa những chứng bệnh thiên về đường hô hấp như viêm phổi, giảm chứng ho,… Một số bài thuốc nổi tiếng được áp dụng như sau:
Bài 1: Bách hoa cao
Bài thuốc chuyên dùng để chữa chứng ho máu, ho có đờm kèm theo triệu chứng đau tức ngực, rát đau cổ họng. Cách thực hiện:
- Chuẩn bị củ bách hợp cùng khoản đồng hoa liều lượng 8 – 12g.
- Tán mịn hai thảo dược trên trộn cùng mật và vê thành từng viên nhỏ. Mỗi ngày uống khoảng 3 lần mỗi lần 2 – 3 viên. Bạn có thể uống cùng nước lọc hoặc uống cùng nước gừng pha loãng để có hiệu quả hơn.
- Kiên trì sử dụng trong 3 – 5 ngày sẽ thấy có hiệu quả nhất định.
Bài 2: Cố kim thang bách hợp
Chuyên dùng để điều trị phế hư sinh, ho có máu, có đờm, ho khan,… Cách thực hiện:
- Chuẩn bị những loại dược liệu dưới đây bạch thược, đương quy, bách hợp, cát cánh, cam thảo khô, cùng sinh địa, thục địa và mạch môn. Tất cả đều dùng tá dược vừa đủ từ 10 – 12g là đủ.
- Cho thảo dược vào ấm sắc cùng 500ml nước. Đến khi cô cạn còn khoảng 200ml thì chắt ra bát để uống. Mỗi thang thề sắc làm 2 lần để uống ngày.
Bài 3: Thuốc bách hợp giảm ho
Bài thuốc này dùng được cho những cơn ho kéo dài ở cả trẻ nhỏ và người lớn. Cách thực hiện:
- Củ bách hợp, ý dĩ, tang bạch bì, thiên môn đông, củ mạch môn và thêm bách lộ tá dược từ 15 – 30g.
- Sắc thuốc cùng 500ml nước, uống ngày 2 – 3 lần để nhanh có hiệu quả.
Bài thuốc trị mất ngủ, phiền muộn
Với những bệnh nhân thường xuyên bị mất ngủ, hay lo âu, phiền muộn, đầu óc căng thẳng mệt mỏi hãy áp dụng bài thuốc đặc biệt từ củ hoa bách hợp này. Cụ thể như sau:
- Những thảo dược cần chuẩn bị là bách hợp, sinh địa, mạch môn, hạt sen, cùng 100gr thịt lợn.
- Cho tất cả các thành phần này vào nồi và ninh nhừ cùng 1 lít nước.
- Khi nào thấy thịt mềm hơn thì cho gia vị vừa ăn và sử dụng ngay khi còn nóng.
- Thường xuyên ăn món này từ 3 – 4 lần/ tuần để thấy những hiệu quả tốt nhất mang lại.
Bài thuốc chữa viêm phổi tử của hoa bách hợp tươi
Những bệnh nhân bị bệnh viêm phổi, lo ngại về những tác dụng phụ mà kháng sinh mang lại thì có thể sử dụng củ hoa bách hợp để chữa bệnh, hiệu quả mang lại cũng rất tốt. Cách thức bào chế của bài thuốc này như sau:
- Củ bách hợp tươi dùng khoảng 30g và nước tinh khiết.
- Củ bách hợp được rửa sạch, tách từng lớp bên ngoài và cho máy xay để xay nhuyễn rồi chắt lấy nước cốt.
- Hòa nước cốt thu được cùng một ít nước ấm khác để uống mỗi ngày.
- Ngoài ra bạn cũng có thể dùng củ để nấu thành súp ăn mỗi ngày.
Bài thuốc trị tim đập nhanh
Tim đập nhanh là tình trạng mà nhiều người có thể gặp phải trong cuộc sống hằng ngày. Và để giảm thiểu tình trạng này, bạn có thể áp dụng bài thuốc dưới đây:
- Dùng củ bách hợp, hoa hòe và cây chi mẫu, mỗi loại tá dược 20g.
- Rửa sạch thảo dược và cho vào ấm cùng 1 lít nước.
- Đun thuốc trên lửa vừa đến khi cô cạn còn lại ½ thì chắt ra bát để uống hằng ngày.
- Bài thuốc cần được kiên trì sử dụng hằng ngày để giảm tình trạng tim đập nhanh, hồi hộp, lo âu rất hiệu quả.
Bài thuốc trị đau tai, điếc tai
Trong dân gian, người ta vẫn sử dụng củ cây hoa bách hợp để chữa chứng đau tai, điếc tai, suy giảm thính lực ở người già rất hiệu quả và có tác dụng nhanh chỉ sau một thời gian ngắn sử dụng.
- Bạn chuẩn bị khoảng 50g củ bách hợp khô.
- Đem thảo dược đi tán thật mịn.
- Mỗi ngày uống 2 lần. Mỗi lần dùng 1 muỗng bột hòa cùng 200ml nước ấm.
- Sau khoảng 1 – 2 tháng bạn sẽ thấy hiệu quả tối đa mang lại.
Bài thuốc dùng củ bách hợp để chữa đau dạ dày cấp và mãn tính
Viêm loét dạ dày là bệnh lý về đường tiêu hóa mà nhiều người thường mắc hiện nay do nhiều nguyên nhân khác nhau. Bệnh ảnh hưởng nhiều đến chất lượng cuộc sống, việc uống kháng sinh nhiều còn gây ra tác dụng phụ và có thể khiến bệnh ngày càng nặng hơn. Do đó, áp dụng bài thuốc hiệu nghiệm từ củ cây bách hợp được nhiều người tin tưởng. Cách thực hiện:
- Chuẩn bị 30g cây bách hợp cùng ô dược và nước tinh khiết.
- Các nguyên liệu cần được rửa sạch rồi cho vào ấm sắc nước cùng 1 lít nước tinh khiết.
- Sắc thuốc trên lửa nhỏ đến khi còn khoảng 500ml thì dừng lại, chắt ra bát và chia thành 2 lần để uống trong ngày.
Bài thuốc chữa mụn nhọt hiệu quả
Do tình trạng thời tiết nóng bức, cộng thêm cơ thể bị nóng trong, không được điều hòa khí huyết dẫn đến tình trạng bị mụn nhọt. Các nốt mụn vừa ảnh hưởng đến vẻ ngoài thẩm mỹ, vừa khiến cho cuộc sống sinh hoạt gặp chút rắc rối. Nếu bạn cũng gặp tình trạng này có thể áp dụng bài thuốc từ củ bách hợp.
- Các thảo dược cần có gồm 12g củ hoa bách hợp, 12g kim ngân hoa và 10g liên kiều.
- Thảo dược được rửa thật sạch rồi cho vào nồi nước sôi để đun lên.
- Đun trong 20 – 30 phút rồi cho thêm chút muối, chắt ra bát để uống.
- Sử dụng trong 3 – 5 ngày sẽ thấy vết mụn xẹp dần và biến mất hoàn toàn trên da.
Bài thuốc trị đại tiện, tiểu tiện ra máu
Những trường hợp đại triện hay bị tiểu tiện ra máu có thể sử dụng cây bách hợp để điều trị và thuyên giảm triệu chứng này. Cách thực hiện:
- Chuẩn bị 20 – 30gr củ hoa bách hợp, cho lên chảo nóng cùng một ít rượu và sao cho thật nóng.
- Khi nào dược liệu khô cong lại thì tán thành bột mịn.
- Khi nào gặp tình trạng này bạn dùng 1 – 2 muỗng bột củ hoa pha cùng 200ml nước ấm. Uống từ 1 – 2 lần trong ngày sẽ thấy có hiệu quả tốt nhất.
Lưu ý khi sử dụng củ bách hợp tươi để chữa bệnh hiệu quả
Không thể phủ nhận những tác dụng mà củ bách hợp mang lại cho người dùng. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng bạn nên lưu ý một số những điều sau:
- Củ hoa bách hợp có tính hàn, cho nên những người bị cảm mạo, sốt phong hàn, tiêu chảy cấp thì không nên sử dụng.
- Cây hoa bách hợp gần giống với cây hoa loa kèn, cho nên bạn phải biết phân biệt để tránh sử dụng nhầm.
- Bạn có thể tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng để chữa bệnh.
- Khi sử dụng thuốc bạn cần kiên trì, bởi hiệu quả thuốc tùy vào cơ địa của từng người mà có hiệu quả nhanh hay chậm.
- Bạn cũng không nên lạm quá nhiều, những trường hợp sử dụng lâu nhưng không mang lại hiệu quả cao nên đi thăm khám bác sĩ và áp dụng phương pháp điều trị khác tốt hơn.
Củ bách hợp mua ở đâu uy tín, chất lượng? Giá bao nhiêu
Hiện nay trên thị trường có nhiều nơi nhận bán và phân phối thảo dược củ bách hợp khô, tươi. Bạn hoàn toàn có thể mua tại những quầy thuốc Đông y hay các phòng khám Y học cổ truyền uy tín, chất lượng cao có giấy tờ cấp phép và nguồn gốc rõ ràng để tránh trường hợp gặp phải sản phẩm không rõ nguồn gốc.
Trên đây là một số những thông tin hữu ích nhất về dược liệu củ bách hợp được nhiều người tin dùng hiện nay. Hy vọng qua đây giúp bạn hiểu hơn về vấn đề này và tin tưởng sử dụng để chăm sóc sức khỏe của bản thân và những người thân xung quanh.
Nguồn: Soytethainguyen
