Bệnh Trĩ Sau Sinh: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Điều Trị

Cập nhật lúc 11:19 - 26/02/2025

Đánh giá bài viết

Bệnh trĩ sau sinh là một vấn đề phổ biến mà nhiều sản phụ gặp phải, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và cuộc sống hàng ngày. Đây là tình trạng mà các mạch máu tại khu vực hậu môn bị sưng lên do sự thay đổi của cơ thể trong suốt quá trình mang thai và sinh nở. Mặc dù không phải là bệnh nguy hiểm, nhưng bệnh trĩ sau sinh có thể gây ra nhiều phiền toái, đau đớn và khó chịu. Điều quan trọng là nhận diện và điều trị kịp thời để tránh các biến chứng lâu dài.

Định nghĩa bệnh trĩ sau sinh

Bệnh trĩ sau sinh là một tình trạng phổ biến mà nhiều phụ nữ gặp phải trong giai đoạn sau khi sinh con. Bệnh này xảy ra khi các mạch máu ở khu vực hậu môn bị giãn nở và sưng phồng do các yếu tố như thay đổi nội tiết tố, sức ép từ thai nhi lên vùng xương chậu, hoặc do việc rặn mạnh trong khi sinh. Sự thay đổi này có thể dẫn đến hiện tượng trĩ nội hoặc trĩ ngoại, làm xuất hiện các khối u mềm trong hoặc ngoài hậu môn. Mặc dù bệnh trĩ sau sinh không phải là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của sản phụ.

Triệu chứng bệnh trĩ sau sinh

Khi mắc bệnh trĩ sau sinh, sản phụ sẽ cảm nhận những triệu chứng điển hình sau:

Đau rát hoặc ngứa ở khu vực hậu môn: Một trong những dấu hiệu đầu tiên của bệnh trĩ là cảm giác đau rát hoặc ngứa ngáy quanh hậu môn, đặc biệt là khi đi đại tiện.
Sưng hoặc xuất hiện khối u gần hậu môn: Các khối u nhỏ, mềm có thể xuất hiện quanh hậu môn, có thể là trĩ nội (bên trong hậu môn) hoặc trĩ ngoại (bên ngoài hậu môn).
Chảy máu khi đi vệ sinh: Sản phụ có thể nhận thấy có máu tươi trên giấy vệ sinh hoặc trong phân khi đi đại tiện. Đây là một dấu hiệu phổ biến của bệnh trĩ, đặc biệt nếu có vết nứt trong niêm mạc hậu môn.
Khó chịu khi ngồi lâu hoặc đứng lâu: Những người bị trĩ sau sinh thường cảm thấy khó chịu khi phải ngồi hoặc đứng lâu do áp lực lên vùng hậu môn.
Cảm giác đầy hoặc căng thẳng trong hậu môn: Bệnh nhân có thể cảm thấy khu vực hậu môn luôn bị căng, đầy, dù không có nhu cầu đi vệ sinh.

Những triệu chứng này có thể dao động từ nhẹ đến nặng, tùy thuộc vào mức độ của bệnh và cách thức chăm sóc sau sinh.

Nguyên nhân gây bệnh trĩ sau sinh

Bệnh trĩ sau sinh có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, chủ yếu liên quan đến sự thay đổi của cơ thể trong quá trình mang thai và sinh nở. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh trĩ sau sinh:

Tăng áp lực lên khu vực hậu môn: Trong suốt quá trình mang thai, sự phát triển của thai nhi tạo áp lực lớn lên vùng xương chậu và hậu môn, khiến các mạch máu dễ bị giãn nở.
Rặn mạnh khi sinh: Việc phải rặn mạnh trong quá trình sinh con có thể làm tăng áp lực lên các mạch máu tại khu vực hậu môn, dễ dẫn đến việc hình thành các búi trĩ.
Hormonal thay đổi: Sự thay đổi nội tiết tố trong cơ thể sau khi sinh có thể làm suy yếu các thành mạch máu và làm chúng dễ dàng sưng lên, gây ra trĩ.
Táo bón trong giai đoạn hậu sản: Nhiều phụ nữ sau sinh gặp phải tình trạng táo bón, việc phải rặn mạnh khi đi đại tiện có thể làm tình trạng trĩ trở nên nghiêm trọng hơn.
Thừa cân hoặc béo phì: Tăng cân trong quá trình mang thai và không giảm cân sau sinh có thể làm gia tăng áp lực lên vùng hậu môn, là yếu tố nguy cơ của bệnh trĩ.

Đối tượng dễ mắc bệnh trĩ sau sinh

Bệnh trĩ sau sinh có thể gặp phải ở nhiều đối tượng, tuy nhiên, những người sau đây có nguy cơ cao hơn:

Phụ nữ vừa sinh con: Đây là nhóm đối tượng chính dễ mắc bệnh trĩ sau sinh, đặc biệt là những phụ nữ phải rặn mạnh trong quá trình sinh hoặc có thai kỳ kéo dài.
Phụ nữ có tiền sử táo bón: Những phụ nữ có thói quen táo bón trước khi mang thai hoặc trong suốt thai kỳ có nguy cơ cao gặp phải bệnh trĩ sau sinh.
Phụ nữ mang thai đôi hoặc đa thai: Những phụ nữ mang thai đôi hoặc đa thai có thể chịu đựng áp lực lớn hơn từ thai nhi lên vùng xương chậu, làm tăng khả năng mắc bệnh trĩ.
Phụ nữ bị thừa cân hoặc béo phì: Những người có trọng lượng cơ thể quá mức cũng có nguy cơ mắc bệnh trĩ sau sinh do áp lực lên vùng hậu môn.
Phụ nữ không vận động nhiều: Thiếu hoạt động thể chất trong suốt thai kỳ hoặc sau sinh có thể khiến lưu thông máu kém, góp phần vào sự hình thành trĩ.

Những đối tượng này cần chú ý hơn đến việc phòng ngừa và điều trị bệnh trĩ sau sinh để tránh các biến chứng có thể xảy ra.

Biến chứng bệnh trĩ sau sinh

Mặc dù bệnh trĩ sau sinh không phải là một bệnh lý nguy hiểm, nhưng nếu không được điều trị đúng cách, nó có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biến chứng có thể xảy ra khi bệnh trĩ không được kiểm soát:

Đau đớn và khó chịu kéo dài: Bệnh trĩ nếu không điều trị sẽ gây ra tình trạng đau rát, ngứa ngáy, ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày của sản phụ, đặc biệt là khi ngồi lâu hoặc khi đi vệ sinh.
Chảy máu nhiều: Trong trường hợp búi trĩ bị nứt hoặc vỡ, có thể dẫn đến tình trạng chảy máu nhiều, gây thiếu máu và mệt mỏi cho người bệnh.
Nhiễm trùng: Khi các búi trĩ bị viêm nhiễm hoặc vỡ, sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn xâm nhập, dẫn đến nhiễm trùng tại khu vực hậu môn.
Tạo hình trĩ ngoại: Trĩ ngoại nếu không được điều trị có thể tạo thành những khối u cứng và đau đớn, cần phải can thiệp y tế để loại bỏ.
Thuyên giảm khả năng đại tiện: Nếu bệnh nặng, việc đi đại tiện có thể trở nên khó khăn, gây tắc nghẽn hoặc bít tắc hoàn toàn, làm giảm chất lượng cuộc sống của sản phụ.

Chẩn đoán bệnh trĩ sau sinh

Chẩn đoán bệnh trĩ sau sinh thường khá đơn giản và có thể được thực hiện thông qua một số phương pháp khám lâm sàng cơ bản. Dưới đây là các bước chẩn đoán mà bác sĩ có thể sử dụng:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra khu vực hậu môn để xác định xem có búi trĩ hay dấu hiệu viêm nhiễm nào không. Việc kiểm tra này sẽ giúp phát hiện trĩ nội hoặc trĩ ngoại.
Khám nội soi hậu môn: Nếu cần thiết, bác sĩ có thể yêu cầu thực hiện nội soi hậu môn để kiểm tra rõ hơn về tình trạng của các mạch máu và các búi trĩ bên trong hậu môn.
Xét nghiệm máu: Nếu bệnh nhân có dấu hiệu chảy máu hoặc thiếu máu, bác sĩ có thể chỉ định xét nghiệm máu để kiểm tra mức độ ảnh hưởng của bệnh đến sức khỏe tổng thể.
Siêu âm: Trong một số trường hợp, siêu âm vùng hậu môn có thể được thực hiện để kiểm tra tình trạng các mạch máu và phát hiện những biến chứng có thể xảy ra.

Việc chẩn đoán sớm và chính xác sẽ giúp quá trình điều trị bệnh trĩ sau sinh trở nên hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro và biến chứng cho sản phụ.

Khi nào cần gặp bác sĩ về bệnh trĩ sau sinh

Mặc dù bệnh trĩ sau sinh có thể tự cải thiện với sự chăm sóc tại nhà, nhưng trong một số trường hợp, sản phụ cần phải tham khảo ý kiến bác sĩ để được điều trị đúng cách. Dưới đây là các dấu hiệu khi bạn cần gặp bác sĩ:

Chảy máu không ngừng: Nếu có chảy máu kéo dài hoặc lượng máu lớn khi đi đại tiện, cần thăm khám ngay để xác định nguyên nhân và tránh nguy cơ thiếu máu.
Đau đớn nghiêm trọng: Khi cơn đau không giảm, thậm chí tăng lên, đặc biệt là khi đi vệ sinh, việc thăm khám bác sĩ là rất cần thiết để điều trị kịp thời.
Trĩ không thuyên giảm: Nếu tình trạng trĩ sau sinh không cải thiện sau khi áp dụng các biện pháp tự chăm sóc, hoặc nếu có dấu hiệu của trĩ ngoại phát triển thành u cứng, bác sĩ sẽ đưa ra hướng điều trị thích hợp.
Búi trĩ bị thắt chặt hoặc vỡ: Nếu các búi trĩ trở nên thắt chặt, sưng tấy, hoặc bị vỡ, dẫn đến nhiễm trùng, việc điều trị y tế là cấp bách để ngăn ngừa biến chứng.
Khó đi đại tiện: Nếu bạn gặp khó khăn khi đi đại tiện hoặc cảm thấy có sự tắc nghẽn, không thể đi vệ sinh bình thường, đây có thể là dấu hiệu của tình trạng nghiêm trọng cần được bác sĩ xem xét.

Phòng ngừa bệnh trĩ sau sinh

Mặc dù không thể hoàn toàn loại bỏ nguy cơ mắc bệnh trĩ sau sinh, nhưng các biện pháp phòng ngừa dưới đây có thể giúp giảm thiểu nguy cơ và làm giảm triệu chứng của bệnh:

Uống đủ nước: Duy trì một lượng nước đủ trong cơ thể sẽ giúp làm mềm phân, ngăn ngừa táo bón, từ đó giảm áp lực lên khu vực hậu môn.
Ăn nhiều chất xơ: Tăng cường chế độ ăn giàu chất xơ từ rau xanh, trái cây và ngũ cốc giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh, tránh táo bón.
Vận động nhẹ nhàng: Sau khi sinh, thực hiện các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga sẽ giúp cải thiện lưu thông máu và giảm áp lực lên khu vực hậu môn.
Tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh: Cố gắng không rặn mạnh khi đi đại tiện, đặc biệt trong giai đoạn hậu sản. Sử dụng chế độ ăn uống hợp lý để tránh táo bón.
Giảm cân sau sinh: Kiểm soát cân nặng sau khi sinh sẽ giảm thiểu áp lực lên các mạch máu ở vùng hậu môn và giúp phòng ngừa bệnh trĩ.
Thực hiện các biện pháp vệ sinh đúng cách: Sau khi đi vệ sinh, nên vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ bằng nước ấm và tránh dùng giấy vệ sinh thô ráp để hạn chế kích ứng.

Việc duy trì các thói quen lành mạnh và chú ý đến cơ thể sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh trĩ sau sinh, giúp phục hồi sức khỏe nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Phương pháp điều trị bệnh trĩ sau sinh

Việc điều trị bệnh trĩ sau sinh cần phải được thực hiện kịp thời để giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị bệnh trĩ sau sinh phổ biến hiện nay.

Điều trị bằng thuốc

Khi bệnh trĩ sau sinh ở mức độ nhẹ hoặc trung bình, các bác sĩ thường sẽ chỉ định điều trị bằng thuốc để giảm đau, kháng viêm và làm co các búi trĩ. Một số loại thuốc Tây y thường được sử dụng để điều trị bệnh trĩ bao gồm:

Thuốc giảm đau và kháng viêm: Những loại thuốc này giúp giảm thiểu cơn đau và viêm nhiễm ở khu vực hậu môn. Thuốc paracetamol (Panadol) là một trong những lựa chọn phổ biến, có tác dụng giảm đau mà không gây ảnh hưởng đến sức khỏe của sản phụ sau sinh.
Thuốc làm co búi trĩ: Các thuốc có tác dụng làm co các mạch máu, giảm sưng viêm như venotonic có thể được bác sĩ chỉ định. Một số loại thuốc thường được sử dụng là Daflon hoặc Detralex. Đây là những loại thuốc làm tăng sức bền thành mạch, cải thiện tuần hoàn máu và giảm sưng viêm ở khu vực hậu môn.
Thuốc bôi tại chỗ: Các loại thuốc bôi như cream hoặc gel có chứa hydrocortisone giúp giảm viêm, làm dịu vùng da bị kích ứng và giảm đau ngay tại khu vực hậu môn. Thuốc bôi có thể giúp giảm đau tạm thời và làm giảm kích thước của búi trĩ.
Thuốc nhuận tràng: Nếu bệnh nhân có triệu chứng táo bón, bác sĩ có thể chỉ định thuốc nhuận tràng nhẹ như Duphalac hoặc Microlax để làm mềm phân, giúp đi đại tiện dễ dàng hơn và giảm áp lực lên các búi trĩ.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, các phương pháp không dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị và giảm nhẹ triệu chứng bệnh trĩ sau sinh. Những phương pháp này bao gồm:

Chế độ ăn uống hợp lý: Một chế độ ăn giàu chất xơ, bao gồm nhiều rau xanh, trái cây và ngũ cốc, sẽ giúp cải thiện quá trình tiêu hóa và tránh táo bón. Việc uống đủ nước mỗi ngày cũng rất quan trọng trong việc làm mềm phân, giảm áp lực lên hậu môn.
Tập luyện thể dục nhẹ nhàng: Sau khi sinh, phụ nữ cần duy trì các bài tập thể dục nhẹ như đi bộ hoặc yoga để kích thích lưu thông máu và cải thiện hoạt động của hệ tiêu hóa. Những bài tập này sẽ giúp giảm áp lực lên khu vực hậu môn và giúp phục hồi nhanh chóng.
Tắm nước ấm: Việc ngâm hậu môn trong nước ấm sẽ giúp làm giảm sưng và đau đớn do trĩ. Nước ấm giúp thư giãn các cơ bắp vùng hậu môn và giảm thiểu cơn đau.
Sử dụng miếng dán hay băng vệ sinh: Một số loại miếng dán hoặc băng vệ sinh có chứa các chất làm mát, giảm đau, có thể giúp giảm triệu chứng ngứa và đau rát khi đi vệ sinh.
Tránh ngồi lâu hoặc đứng lâu: Để giảm áp lực lên các mạch máu vùng hậu môn, sản phụ nên tránh ngồi hoặc đứng quá lâu trong suốt cả ngày. Thay vào đó, nên thay đổi tư thế thường xuyên và nghỉ ngơi đầy đủ.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có nhiều phương pháp điều trị bệnh trĩ sau sinh hiệu quả, giúp giảm đau, làm co các búi trĩ và tăng cường tuần hoàn máu. Một số phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền được sử dụng bao gồm:

Sử dụng các bài thuốc thảo dược: Các thảo dược như nghệ, đương quy, cây hoàng cầm, hoặc các loại thảo dược có tác dụng chống viêm, tiêu sưng, tăng cường tuần hoàn máu có thể giúp giảm triệu chứng bệnh trĩ sau sinh. Các bài thuốc này thường được sắc uống hoặc chế biến thành các loại thuốc viên để sử dụng.
Châm cứu: Phương pháp châm cứu giúp kích thích các huyệt đạo, giúp tăng cường lưu thông máu, giảm đau và sưng tấy tại vùng hậu môn. Châm cứu có thể giúp thư giãn cơ bắp, làm giảm cảm giác khó chịu do bệnh trĩ.
Xông hơi thảo dược: Một số bài xông hơi từ thảo dược như lá trầu không, lá ngải cứu, lá hẹ có tác dụng làm giảm sưng, giảm đau và tiêu viêm cho vùng hậu môn. Việc xông hơi này có thể giúp sản phụ cảm thấy thư giãn và cải thiện tình trạng bệnh trĩ.
Bài thuốc uống và ngâm: Các bài thuốc ngâm từ thảo dược như lá vông, diếp cá, hoặc lá lốt có tác dụng giảm viêm và làm dịu khu vực hậu môn, đồng thời giúp điều trị các triệu chứng của bệnh trĩ.

Điều trị bệnh trĩ sau sinh cần kiên nhẫn và đúng cách để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Dù là phương pháp điều trị bằng thuốc Tây y, điều trị không dùng thuốc hay y học cổ truyền, việc kết hợp các biện pháp sẽ mang lại hiệu quả tốt nhất. Tùy vào tình trạng cụ thể của mỗi người, việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp là rất quan trọng để kiểm soát và giảm thiểu các triệu chứng bệnh trĩ sau sinh.

Nguồn: Soytethainguyen