Trĩ ngoại: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Cập nhật lúc 15:45 - 26/02/2025

Đánh giá bài viết

Trĩ ngoại là một bệnh lý phổ biến liên quan đến sự giãn nở quá mức của các tĩnh mạch ở vùng hậu môn. Khi mắc phải tình trạng này, người bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như đau đớn, ngứa ngáy, chảy máu khi đi vệ sinh, và cảm giác khó chịu khi ngồi lâu. Mặc dù bệnh này không gây nguy hiểm đến tính mạng, nhưng nếu không được điều trị kịp thời, nó có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Việc nhận diện và hiểu rõ về trĩ ngoại sẽ giúp người bệnh có thể tìm ra phương pháp điều trị phù hợp, từ đó giảm thiểu các biến chứng không mong muốn.

Định nghĩa Trĩ ngoại

Trĩ ngoại là tình trạng tĩnh mạch ở vùng hậu môn bị giãn nở và nổi lên do sự ứ đọng máu, hình thành các búi trĩ. Đặc điểm của bệnh là các búi trĩ xuất hiện ngoài hậu môn, có thể nhìn thấy hoặc cảm nhận được khi sờ vào. Bệnh lý này thường gây ra cảm giác khó chịu, đau đớn, và có thể chảy máu trong quá trình đi vệ sinh. Trĩ ngoại xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau như táo bón mãn tính, ngồi lâu, thai kỳ, hoặc các yếu tố di truyền.

Triệu chứng Trĩ ngoại

Khi mắc bệnh trĩ ngoại, người bệnh sẽ cảm nhận được các triệu chứng sau:

Đau nhức ở vùng hậu môn: Triệu chứng này thường xuất hiện khi có sự căng thẳng khi đi vệ sinh hoặc khi ngồi lâu.
Chảy máu: Người bệnh có thể thấy máu dính vào giấy vệ sinh hoặc trong bồn cầu sau khi đi vệ sinh.
Ngứa ngáy hoặc khó chịu: Khu vực quanh hậu môn có thể cảm thấy ngứa ngáy do viêm nhiễm hoặc sự kích thích từ phân.
Sưng tấy quanh hậu môn: Các búi trĩ có thể gây sưng và cảm giác cộm khó chịu.
Lộ búi trĩ: Trong trường hợp nghiêm trọng, các búi trĩ có thể lòi ra ngoài hậu môn và không thể tự co lại vào trong.

Bệnh trĩ ngoại thường tiến triển chậm và có thể gây ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây ra Trĩ ngoại

Trĩ ngoại xuất hiện do nhiều yếu tố gây ra sự giãn nở của các tĩnh mạch ở vùng hậu môn. Một số nguyên nhân chính bao gồm:

Táo bón mãn tính: Khi phải rặn mạnh trong quá trình đi vệ sinh, áp lực lên vùng hậu môn tăng cao, dễ gây ra giãn nở các tĩnh mạch.
Ngồi lâu: Người có thói quen ngồi lâu, đặc biệt là trong công việc hoặc khi sử dụng thiết bị điện tử, dễ dẫn đến tình trạng ứ máu tại khu vực hậu môn.
Mang thai: Tử cung mở rộng trong thai kỳ có thể gây áp lực lên các tĩnh mạch, dẫn đến sự giãn nở và hình thành trĩ ngoại.
Thừa cân, béo phì: Khi cơ thể dư thừa mỡ, áp lực lên vùng bụng và hậu môn cũng tăng cao, làm tăng nguy cơ mắc trĩ.
Di truyền: Người có gia đình có tiền sử mắc bệnh trĩ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
Lối sống thiếu vận động: Những người ít vận động hoặc có thói quen làm việc nặng nhọc trong thời gian dài dễ gặp phải bệnh lý này.

Đối tượng dễ mắc Trĩ ngoại

Mặc dù bất kỳ ai cũng có thể bị trĩ ngoại, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

Người trung niên và người cao tuổi: Càng lớn tuổi, khả năng đàn hồi của các tĩnh mạch giảm đi, khiến họ dễ mắc bệnh trĩ.
Phụ nữ mang thai: Các bà bầu thường gặp phải trĩ ngoại do sự thay đổi hormone và áp lực từ thai nhi lên các tĩnh mạch vùng chậu.
Nhân viên văn phòng: Người làm công việc ngồi lâu như nhân viên văn phòng, lái xe lâu giờ hoặc các công việc ít vận động dễ mắc phải tình trạng này.
Người béo phì: Mỡ thừa tích tụ tại vùng bụng và hậu môn làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch.
Những người có thói quen ăn uống không khoa học: Dùng nhiều thực phẩm cay, nóng hoặc không đủ chất xơ có thể gây táo bón và góp phần hình thành trĩ.

Biến chứng của Trĩ ngoại

Nếu không được điều trị kịp thời, trĩ ngoại có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Các biến chứng phổ biến của bệnh này bao gồm:

Nhiễm trùng: Các búi trĩ có thể bị vỡ, gây viêm nhiễm và có thể dẫn đến nhiễm trùng vùng hậu môn.
Hình thành cục máu đông: Trường hợp nặng, các tĩnh mạch giãn nở có thể tạo thành cục máu đông gây đau đớn dữ dội và khó khăn trong việc điều trị.
Chảy máu nhiều: Khi các búi trĩ bị tổn thương, tình trạng chảy máu có thể kéo dài và nghiêm trọng, làm tăng nguy cơ thiếu máu.
Hẹp hậu môn: Nếu búi trĩ lớn và không được điều trị, chúng có thể gây cản trở, dẫn đến hẹp hậu môn và khó khăn khi đi vệ sinh.
Sa búi trĩ: Trong trường hợp nặng, các búi trĩ có thể sa ra ngoài và không thể tự co lại, gây cảm giác khó chịu và ảnh hưởng đến sinh hoạt hàng ngày.

Chẩn đoán Trĩ ngoại

Chẩn đoán trĩ ngoại chủ yếu dựa vào việc khám lâm sàng và một số phương pháp kiểm tra để xác định mức độ bệnh. Quá trình chẩn đoán có thể bao gồm:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra trực tiếp vùng hậu môn để phát hiện các dấu hiệu của búi trĩ, tình trạng viêm nhiễm hoặc chảy máu.
Nội soi hậu môn: Nếu cần thiết, bác sĩ có thể sử dụng nội soi hậu môn để quan sát trực tiếp và xác định mức độ tổn thương của các tĩnh mạch.
Siêu âm vùng hậu môn: Trong một số trường hợp, siêu âm có thể được sử dụng để kiểm tra tình trạng các tĩnh mạch và xác định mức độ trĩ.
Xét nghiệm máu: Nếu bệnh nhân có dấu hiệu chảy máu nhiều, xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện tình trạng thiếu máu do mất máu kéo dài.

Khi nào cần gặp bác sĩ về Trĩ ngoại

Nếu bạn gặp phải một số triệu chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài, việc gặp bác sĩ là rất quan trọng để được chẩn đoán và điều trị kịp thời. Các trường hợp cần gặp bác sĩ bao gồm:

Chảy máu kéo dài hoặc nhiều: Nếu bạn thấy máu chảy liên tục hoặc nhiều khi đi vệ sinh, đây có thể là dấu hiệu của một biến chứng nghiêm trọng cần được kiểm tra ngay.
Đau dữ dội: Nếu bạn cảm thấy đau đớn, đặc biệt là khi ngồi lâu hoặc khi đi vệ sinh, điều này có thể cho thấy bệnh đã phát triển nặng hơn.
Búi trĩ không tự co lại: Nếu búi trĩ đã lòi ra ngoài và không thể tự co lại vào trong, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để có hướng xử lý thích hợp.
Có dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu vùng hậu môn bị sưng tấy, nóng rát hoặc có mủ, đây là dấu hiệu của nhiễm trùng cần được điều trị ngay lập tức.
Khó khăn khi đi vệ sinh: Nếu bạn cảm thấy cản trở trong quá trình đi vệ sinh, hoặc có cảm giác hậu môn bị chặn, hãy đến bác sĩ để kiểm tra.

Phòng ngừa Trĩ ngoại

Để giảm nguy cơ mắc trĩ ngoại, bạn có thể áp dụng một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả. Những phương pháp này giúp hạn chế các yếu tố nguy cơ và duy trì sức khỏe vùng hậu môn:

Ăn nhiều thực phẩm giàu chất xơ: Một chế độ ăn giàu chất xơ giúp cải thiện tiêu hóa và ngăn ngừa táo bón, yếu tố chính dẫn đến trĩ ngoại.
Uống đủ nước: Cung cấp đủ nước cho cơ thể giúp làm mềm phân, giảm nguy cơ táo bón và tránh việc phải rặn mạnh khi đi vệ sinh.
Tập thể dục đều đặn: Vận động giúp tăng cường tuần hoàn máu và giảm áp lực lên vùng hậu môn, ngăn ngừa việc giãn nở các tĩnh mạch.
Tránh ngồi lâu: Nếu công việc yêu cầu bạn ngồi lâu, hãy đứng dậy và di chuyển mỗi giờ một lần để giảm áp lực lên hậu môn.
Đi vệ sinh đúng cách: Tránh rặn quá mạnh và chỉ đi vệ sinh khi có nhu cầu thực sự. Việc này giúp tránh tình trạng căng thẳng quá mức tại vùng hậu môn.
Kiểm soát cân nặng: Duy trì trọng lượng cơ thể hợp lý sẽ giảm bớt áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn.

Phương pháp điều trị Trĩ ngoại

Có nhiều phương pháp điều trị khác nhau để giảm triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng của trĩ ngoại. Tùy vào mức độ bệnh và tình trạng của người bệnh, bác sĩ sẽ đưa ra phương án điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là một trong những phương pháp phổ biến để giảm nhẹ triệu chứng của trĩ ngoại, đặc biệt là trong giai đoạn nhẹ. Các loại thuốc này giúp giảm đau, chống viêm và ngăn ngừa chảy máu. Một số loại thuốc Tây y được sử dụng để điều trị trĩ ngoại bao gồm:

Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các loại thuốc như ibuprofen hoặc paracetamol có thể được sử dụng để giảm đau và viêm trong trường hợp trĩ ngoại nhẹ đến trung bình.
Thuốc bôi tại chỗ: Các loại kem hoặc mỡ bôi trực tiếp lên vùng hậu môn, như Proctozone hoặc Anusol, có tác dụng làm giảm ngứa ngáy, sưng tấy và khó chịu tại vùng bị trĩ.
Thuốc làm co mạch: Một số loại thuốc giúp làm co mạch như Daflon hoặc Detralex có tác dụng làm tăng cường độ bền của tĩnh mạch, giảm nguy cơ giãn tĩnh mạch và sưng búi trĩ.
Thuốc nhuận tràng: Trong trường hợp táo bón là nguyên nhân chính gây ra trĩ, các thuốc nhuận tràng như Duphalac hoặc Lactulose có thể được sử dụng để làm mềm phân, giúp giảm áp lực lên hậu môn khi đi vệ sinh.

Những loại thuốc này có thể giúp giảm đau và kiểm soát các triệu chứng trong thời gian ngắn, tuy nhiên, trong trường hợp bệnh nặng hoặc tái phát nhiều lần, phẫu thuật có thể cần thiết.

Điều trị không dùng thuốc

Điều trị không dùng thuốc là phương pháp hỗ trợ giúp giảm thiểu triệu chứng và phòng ngừa bệnh tái phát. Các phương pháp này tập trung vào thay đổi lối sống và các biện pháp chăm sóc tại nhà, bao gồm:

Thay đổi chế độ ăn uống: Đảm bảo chế độ ăn giàu chất xơ, bao gồm rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt và uống đủ nước sẽ giúp cải thiện hệ tiêu hóa, giảm táo bón và giảm áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn.
Ngâm vùng hậu môn trong nước ấm: Ngâm vùng hậu môn trong nước ấm từ 10 đến 15 phút mỗi ngày giúp làm dịu các triệu chứng ngứa ngáy, đau rát và sưng tấy. Bạn có thể thực hiện việc này ngay sau khi đi vệ sinh.
Tập thể dục: Vận động thường xuyên không chỉ giúp tăng cường tuần hoàn máu mà còn giúp giảm áp lực lên vùng hậu môn, đặc biệt là đối với những người ngồi lâu trong công việc.
Tránh rặn mạnh khi đi vệ sinh: Rặn mạnh có thể làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch, gây giãn nở và làm tình trạng trĩ trở nên nghiêm trọng hơn. Người bệnh nên cố gắng đi vệ sinh đúng giờ và tránh nín thở hoặc rặn mạnh.
Giảm cân: Đối với những người thừa cân, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên các tĩnh mạch và cải thiện tình trạng trĩ.

Những biện pháp này giúp giảm các triệu chứng và ngăn ngừa sự phát triển của bệnh, đặc biệt là khi bệnh còn ở giai đoạn nhẹ.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền có nhiều phương pháp điều trị trĩ ngoại hiệu quả, dựa trên nguyên lý điều hòa khí huyết và loại bỏ các yếu tố gây bệnh từ gốc. Các phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền thường được áp dụng dưới dạng các bài thuốc sắc, thuốc bôi hoặc xoa bóp. Một số phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền bao gồm:

Sử dụng thuốc bắc: Các bài thuốc từ thảo dược như hoa hòe, đương quy, hạt sen, bạch truật… có tác dụng thanh nhiệt, giải độc và hoạt huyết, giúp làm giảm các triệu chứng của trĩ. Những bài thuốc này có thể được sử dụng dưới dạng sắc nước uống hoặc viên thuốc.
Xoa bóp và bấm huyệt: Các phương pháp xoa bóp hoặc bấm huyệt ở các vị trí như huyệt Hậu Khê, Hậu Môn, giúp kích thích tuần hoàn máu và làm giảm đau, sưng tấy. Điều này có tác dụng giảm căng thẳng tại khu vực bị trĩ.
Ngâm thuốc thảo dược: Một số bài thuốc y học cổ truyền dùng để ngâm hậu môn có tác dụng tiêu viêm, giảm sưng và ngứa, chẳng hạn như ngâm nước lá diếp cá, lá chè hoặc cây cỏ mực. Các bài thuốc này thường có tác dụng giảm các triệu chứng ngứa ngáy và viêm nhiễm, giúp bệnh nhân cảm thấy dễ chịu hơn.
Chế độ ăn uống và sinh hoạt: Y học cổ truyền khuyến khích việc ăn các loại thực phẩm có tính mát như mướp đắng, đậu xanh, ngó sen, nhằm thanh nhiệt giải độc, cải thiện tiêu hóa và giảm táo bón – một trong những nguyên nhân chính gây ra bệnh trĩ.

Y học cổ truyền không chỉ giúp giảm nhẹ triệu chứng mà còn giúp tăng cường sức khỏe tổng thể và ngăn ngừa bệnh tái phát.

Trĩ ngoại là một bệnh lý phổ biến nhưng có thể được kiểm soát tốt nếu được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Các phương pháp điều trị từ Tây y, phương pháp không dùng thuốc và các biện pháp y học cổ truyền đều có thể giúp cải thiện tình trạng bệnh và giảm thiểu các triệu chứng khó chịu. Tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, tránh tự điều trị tại nhà, gây ra những biến chứng nguy hiểm.