Trĩ Chảy Máu: Nguyên Nhân, Biểu Hiện và Phương Pháp Điều Trị

Trĩ chảy máu là một triệu chứng phổ biến và khá khó chịu, thường xuất hiện khi các tĩnh mạch trong hậu môn bị căng giãn và tổn thương, dẫn đến tình trạng xuất huyết. Đây là một dấu hiệu cảnh báo sức khỏe của hệ tiêu hóa và có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh nếu không được điều trị kịp thời. Tình trạng này thường xảy ra sau khi đi vệ sinh, với máu xuất hiện trong phân hoặc trên giấy vệ sinh, đôi khi kèm theo cảm giác đau đớn và khó chịu. Việc nhận diện sớm các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh có thể giúp giảm thiểu các biến chứng và điều trị hiệu quả hơn.

Định nghĩa trĩ chảy máu

Trĩ chảy máu là hiện tượng khi các tĩnh mạch trong khu vực hậu môn bị căng giãn và vỡ, gây ra hiện tượng xuất huyết. Tình trạng này có thể xuất hiện dưới dạng máu tươi chảy ra ngoài khi người bệnh đi vệ sinh, hoặc có thể chỉ là vết máu nhỏ dính trên giấy vệ sinh. Mặc dù trĩ chảy máu là một vấn đề sức khỏe phổ biến, nhưng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, nó có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Nguyên nhân gây trĩ chảy máu

Tình trạng này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ các yếu tố sinh lý bình thường cho đến các bệnh lý nghiêm trọng. Phân loại nguyên nhân thành hai nhóm chính: nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Táo bón mãn tính: Táo bón kéo dài khiến người bệnh phải rặn mạnh khi đi vệ sinh, làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch trong khu vực hậu môn, từ đó gây ra trĩ và dẫn đến chảy máu.
• Viêm đại tràng: Viêm đại tràng mãn tính có thể làm tổn thương niêm mạc ruột, gây ra chảy máu, đôi khi máu có thể đi ra ngoài kèm theo phân.
• Bệnh Crohn: Đây là một bệnh viêm đường ruột kéo dài có thể gây ra sự tổn thương của các tĩnh mạch hậu môn, làm tăng khả năng xuất huyết trong quá trình đi vệ sinh.
• Ung thư đại trực tràng: Trĩ chảy máu có thể là một trong những dấu hiệu sớm của ung thư đại trực tràng. Máu có thể xuất hiện trong phân hoặc trên giấy vệ sinh, đặc biệt nếu có dấu hiệu thay đổi trong thói quen đi vệ sinh.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Mang thai: Trong giai đoạn mang thai, cơ thể của phụ nữ phải chịu áp lực lớn từ sự phát triển của thai nhi, làm gia tăng áp lực lên các tĩnh mạch trong vùng hậu môn. Điều này dễ dàng dẫn đến tình trạng trĩ, đặc biệt là trong giai đoạn cuối thai kỳ.
• Lối sống ít vận động: Việc ngồi lâu hoặc thiếu hoạt động thể chất có thể làm suy yếu cơ bụng và làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn. Người ít vận động dễ bị trĩ và dễ dàng gặp phải tình trạng chảy máu khi đi vệ sinh.
• Chế độ ăn thiếu chất xơ: Chế độ ăn nghèo chất xơ dễ dẫn đến táo bón, khiến người bệnh phải rặn mạnh khi đi vệ sinh. Điều này làm gia tăng nguy cơ hình thành và chảy máu trĩ.
• Căng thẳng và stress: Tình trạng căng thẳng kéo dài cũng có thể tác động tiêu cực đến hệ tiêu hóa, gây táo bón và làm trầm trọng thêm tình trạng trĩ, dẫn đến việc chảy máu.

Biểu hiện của trĩ chảy máu

Trĩ chảy máu có thể có những dấu hiệu và triệu chứng khá dễ nhận diện. Tuy nhiên, không phải lúc nào các triệu chứng cũng rõ ràng, đặc biệt ở giai đoạn đầu của bệnh. Dưới đây là một số biểu hiện thường gặp khi mắc phải tình trạng này:

• Máu trong phân hoặc trên giấy vệ sinh: Đây là triệu chứng dễ nhận thấy nhất. Máu có thể xuất hiện dưới dạng máu đỏ tươi hoặc máu nâu, có thể dính trên phân hoặc chỉ có trên giấy vệ sinh.
• Đau hoặc ngứa vùng hậu môn: Người bệnh có thể cảm thấy khó chịu hoặc ngứa ngáy quanh khu vực hậu môn do viêm nhiễm hoặc sưng tấy các tĩnh mạch.
• Cảm giác nặng, đầy hoặc tắc nghẽn ở hậu môn: Các tĩnh mạch bị phình to có thể khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, đôi khi có cảm giác như có vật gì đó cản trở trong vùng hậu môn.
• Sưng tấy quanh hậu môn: Đây là dấu hiệu của các búi trĩ sưng lên. Sự sưng này có thể gây đau đớn và khiến việc đi vệ sinh trở nên khó khăn.
• Điều trị không hiệu quả: Một số người có thể cảm thấy tình trạng trĩ không được cải thiện dù đã áp dụng một số biện pháp như uống thuốc hay thay đổi chế độ ăn uống.

Biến chứng của trĩ chảy máu

Nếu không được điều trị kịp thời, trĩ chảy máu có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm. Các biến chứng này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

• Thiếu máu do mất máu kéo dài: Trĩ chảy máu thường xuyên có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu, đặc biệt là khi lượng máu mất đi là đáng kể. Tình trạng thiếu máu có thể gây mệt mỏi, yếu sức và giảm khả năng tập trung.
• Nhiễm trùng: Các búi trĩ có thể bị viêm nhiễm nếu không được vệ sinh đúng cách, dẫn đến tình trạng viêm nhiễm và sưng tấy. Điều này có thể gây đau đớn và khó chịu nghiêm trọng.
• Tắc mạch trĩ: Khi các búi trĩ bị tắc nghẽn, máu không thể lưu thông bình thường, có thể gây ra hiện tượng đau đớn và sưng tấy nghiêm trọng. Nếu không điều trị, tắc mạch trĩ có thể gây hoại tử và phải phẫu thuật.
• Thủng hoặc rách hậu môn: Trong trường hợp nặng, khi các búi trĩ quá lớn hoặc bị tổn thương, có thể dẫn đến thủng hoặc rách hậu môn, gây đau đớn và làm tăng nguy cơ nhiễm trùng.
• Rối loạn tiêu hóa: Tình trạng táo bón mãn tính do trĩ chảy máu có thể làm gián đoạn quá trình tiêu hóa, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc đi vệ sinh và làm tăng nguy cơ mắc các bệnh tiêu hóa khác.

Đối tượng có nguy cơ cao

Trĩ chảy máu có thể gặp ở mọi đối tượng, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn do các yếu tố tác động từ lối sống, công việc hoặc bệnh lý. Dưới đây là những đối tượng dễ mắc phải tình trạng này:

• Người thường xuyên táo bón: Táo bón kéo dài buộc người bệnh phải rặn mạnh khi đi vệ sinh, tạo áp lực lớn lên các tĩnh mạch hậu môn, từ đó dễ gây ra trĩ chảy máu.
• Phụ nữ mang thai: Trong suốt quá trình mang thai, trọng lượng của thai nhi gây áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn, làm tăng nguy cơ bị trĩ. Thêm vào đó, sự thay đổi hormone trong cơ thể cũng góp phần làm suy yếu các tĩnh mạch.
• Người ít vận động: Ngồi lâu hoặc không vận động thể chất thường xuyên sẽ làm giảm lưu thông máu và gia tăng áp lực lên vùng hậu môn, dễ dàng dẫn đến sự phát triển của trĩ.
• Người thừa cân hoặc béo phì: Trọng lượng cơ thể dư thừa gây áp lực lên vùng chậu và hậu môn, dễ tạo điều kiện cho các búi trĩ hình thành và gây chảy máu.
• Người có thói quen ăn uống không khoa học: Chế độ ăn thiếu chất xơ khiến người bệnh dễ bị táo bón, từ đó tạo ra áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn, là nguyên nhân phổ biến dẫn đến trĩ chảy máu.
• Người có tiền sử gia đình mắc bệnh trĩ: Các nghiên cứu chỉ ra rằng người có người thân bị trĩ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn, đặc biệt khi các yếu tố di truyền ảnh hưởng đến cấu trúc tĩnh mạch.
• Người lớn tuổi: Khi tuổi tác tăng lên, các tĩnh mạch và cơ vòng hậu môn có xu hướng suy yếu, dễ dàng dẫn đến sự phát triển của trĩ và tình trạng chảy máu.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù trĩ chảy máu không phải lúc nào cũng là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng, nhưng khi triệu chứng này xuất hiện hoặc kéo dài, người bệnh cần đến gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời. Dưới đây là một số trường hợp khi bạn cần tìm kiếm sự tư vấn từ bác sĩ:

• Máu chảy kéo dài: Nếu tình trạng chảy máu kéo dài nhiều ngày hoặc tái diễn thường xuyên, đó có thể là dấu hiệu cho thấy tình trạng trĩ đang tiến triển nặng, cần được điều trị ngay.
• Máu có lẫn mủ hoặc xuất hiện cục máu đông: Nếu máu chảy kèm theo mủ, có mùi hôi hoặc có cục máu đông, đây có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc tắc mạch trĩ, tình trạng này yêu cầu can thiệp y tế ngay lập tức.
• Đau đớn kéo dài: Nếu người bệnh cảm thấy đau đớn không dứt hoặc có cảm giác sưng tấy quá mức ở vùng hậu môn, đây là lúc bạn nên thăm khám bác sĩ để nhận định mức độ nghiêm trọng của bệnh.
• Khó khăn trong việc đi vệ sinh: Nếu việc đi vệ sinh trở nên khó khăn hoặc bạn cảm thấy có cảm giác tắc nghẽn trong hậu môn khi đi đại tiện, đây có thể là dấu hiệu cho thấy bệnh trĩ đã tiến triển đến mức độ nặng.
• Chảy máu không liên quan đến việc đi vệ sinh: Nếu máu xuất hiện mà không có liên quan đến việc đi vệ sinh, có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng hơn và cần được bác sĩ kiểm tra ngay lập tức.
• Tình trạng bất thường kéo dài: Mọi dấu hiệu bất thường kéo dài không có sự cải thiện dù đã thay đổi chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt cần được thăm khám bác sĩ để đảm bảo không có vấn đề khác nghiêm trọng.

Chẩn đoán trĩ chảy máu

Chẩn đoán trĩ chảy máu thường được thực hiện thông qua các bước kiểm tra cơ bản kết hợp với các xét nghiệm cận lâm sàng để xác định mức độ bệnh và loại trĩ. Quá trình chẩn đoán bao gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra vùng hậu môn để xác định xem có dấu hiệu sưng tấy, đau hay búi trĩ không. Đây là bước đầu tiên để chẩn đoán bệnh.
• Nội soi trực tràng: Để kiểm tra tình trạng các tĩnh mạch trong vùng hậu môn, bác sĩ có thể chỉ định nội soi trực tràng. Phương pháp này giúp xác định mức độ của trĩ và phát hiện các tổn thương khác nếu có.
• Xét nghiệm máu: Nếu tình trạng trĩ chảy máu gây ra thiếu máu, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm máu để kiểm tra lượng huyết sắc tố và đánh giá mức độ thiếu máu của người bệnh.
• Chẩn đoán phân biệt: Vì trĩ chảy máu có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như ung thư đại trực tràng hay bệnh lý đường tiêu hóa, bác sĩ sẽ tiến hành các xét nghiệm và thủ tục cần thiết để loại trừ những nguyên nhân này.
• Chụp X-quang: Trong một số trường hợp, nếu bác sĩ nghi ngờ có bất kỳ bệnh lý tiềm ẩn nào khác, có thể yêu cầu chụp X-quang hoặc các phương pháp hình ảnh khác để kiểm tra các cơ quan nội tạng.

Cách phòng ngừa trĩ chảy máu

Phòng ngừa trĩ chảy máu chủ yếu dựa vào việc thay đổi lối sống và thói quen sinh hoạt hàng ngày. Dưới đây là một số biện pháp giúp giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này:

• Ăn nhiều chất xơ: Chế độ ăn giàu chất xơ từ rau củ, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt giúp giảm nguy cơ táo bón, từ đó giảm thiểu khả năng hình thành trĩ và tình trạng chảy máu.
• Uống đủ nước: Cung cấp đủ nước cho cơ thể giúp duy trì độ ẩm cho phân, ngăn ngừa táo bón và giảm áp lực lên vùng hậu môn khi đi vệ sinh.
• Vận động thường xuyên: Tập thể dục đều đặn giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm áp lực lên các tĩnh mạch hậu môn và ngăn ngừa tình trạng trĩ.
• Không ngồi quá lâu: Tránh ngồi lâu trong thời gian dài, đặc biệt là khi đi vệ sinh. Việc ngồi lâu có thể tạo ra áp lực lên vùng hậu môn, tăng nguy cơ mắc trĩ.
• Đi vệ sinh đúng cách: Không nên rặn mạnh khi đi vệ sinh vì sẽ tạo ra áp lực mạnh lên các tĩnh mạch vùng hậu môn. Nên đi vệ sinh ngay khi có nhu cầu và tránh nhịn tiểu hoặc đại tiện.
• Sử dụng thuốc nhuận tràng khi cần thiết: Nếu bị táo bón, sử dụng thuốc nhuận tràng đúng cách có thể giúp làm mềm phân và giảm bớt áp lực khi đi vệ sinh.
• Giảm cân nếu thừa cân: Giảm cân sẽ giúp giảm áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn, giúp phòng ngừa trĩ và các triệu chứng liên quan đến bệnh này.

Phương pháp điều trị trĩ chảy máu

Điều trị trĩ chảy máu phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Có thể áp dụng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm điều trị bằng thuốc, phương pháp không dùng thuốc và các phương pháp y học cổ truyền. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến mà người bệnh có thể tham khảo.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến để kiểm soát triệu chứng của trĩ chảy máu, đặc biệt là trong các trường hợp trĩ nhẹ và trung bình. Các loại thuốc điều trị trĩ có thể giúp làm giảm viêm, đau và ngừng chảy máu. Một số loại thuốc phổ biến bao gồm:

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc như Ibuprofen và Paracetamol có tác dụng giảm đau và làm giảm tình trạng viêm tạm thời. Chúng giúp giảm cảm giác khó chịu và đau đớn khi có trĩ chảy máu.
• Thuốc làm săn se (hemostatics): Một số thuốc có tác dụng làm săn se các mạch máu, giúp giảm chảy máu từ các búi trĩ. Các thuốc như Troxerutin hoặc Hesperidin được sử dụng phổ biến để điều trị trĩ, giúp bảo vệ thành mạch và giảm chảy máu.
• Thuốc bôi tại chỗ: Các loại kem hoặc thuốc mỡ bôi ngoài da như Proctosedyl, Anusol hoặc Preparation H có thể được dùng để làm dịu cơn đau, giảm viêm và hỗ trợ làm se vết thương do trĩ gây ra. Các thuốc này thường chứa các thành phần như hydrocortisone, giúp giảm sưng và ngứa quanh vùng hậu môn.
• Thuốc nhuận tràng: Để giảm tình trạng táo bón, các thuốc nhuận tràng như Lactulose hoặc Docusate sodium giúp làm mềm phân, giảm bớt áp lực lên các tĩnh mạch trong hậu môn khi đi vệ sinh, từ đó ngăn ngừa trĩ chảy máu tái phát.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, điều trị không dùng thuốc cũng đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát triệu chứng trĩ chảy máu. Những biện pháp này giúp cải thiện tình trạng bệnh mà không cần can thiệp bằng thuốc, giúp hỗ trợ quá trình điều trị một cách hiệu quả.

• Tăng cường chế độ ăn uống: Ăn nhiều chất xơ từ rau củ quả, ngũ cốc nguyên hạt và uống đủ nước hàng ngày giúp làm mềm phân và ngăn ngừa táo bón, một trong những nguyên nhân chính gây ra trĩ. Việc bổ sung đủ chất xơ sẽ giúp giảm bớt áp lực lên các tĩnh mạch vùng hậu môn khi đi vệ sinh.
• Vận động đều đặn: Tập thể dục giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm áp lực lên vùng hậu môn và hạn chế tình trạng trĩ. Các bài tập nhẹ nhàng như đi bộ, yoga hoặc bơi lội rất hữu ích cho việc phòng ngừa và điều trị trĩ chảy máu.
• Không ngồi lâu hoặc đứng lâu: Cần hạn chế thời gian ngồi hoặc đứng lâu, đặc biệt là khi làm việc hoặc khi đi vệ sinh. Việc ngồi lâu sẽ làm tăng áp lực lên các tĩnh mạch, làm trầm trọng thêm tình trạng trĩ.
• Sử dụng nước ấm: Ngâm hậu môn trong nước ấm giúp làm giảm sưng tấy, giảm đau và thư giãn các cơ vòng hậu môn. Điều này có thể giúp làm giảm cảm giác đau đớn và khó chịu khi có trĩ chảy máu.
• Vệ sinh đúng cách: Sau khi đi vệ sinh, việc vệ sinh khu vực hậu môn sạch sẽ bằng nước ấm và khăn mềm giúp tránh gây kích ứng hoặc nhiễm trùng, đồng thời giảm thiểu tình trạng viêm nhiễm do trĩ gây ra.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có những phương pháp điều trị trĩ chảy máu hiệu quả, giúp cải thiện sức khỏe và giảm thiểu triệu chứng của bệnh. Các bài thuốc thảo dược từ Đông y thường tập trung vào việc điều hòa khí huyết, thanh nhiệt, giải độc và tăng cường sức khỏe của hệ tiêu hóa.

• Bài thuốc từ cây hương nhu: Cây hương nhu có tác dụng kháng viêm, giảm đau và kích thích tuần hoàn máu. Sử dụng nước sắc từ cây hương nhu có thể giúp giảm viêm và giảm đau đớn do trĩ gây ra.
• Bài thuốc từ lá trầu không: Lá trầu không có tác dụng làm se vết thương và giảm viêm. Người bệnh có thể sử dụng lá trầu không đun nước để ngâm hoặc rửa hậu môn để làm dịu cơn đau và ngừng chảy máu.
• Bài thuốc từ quả đu đủ: Đu đủ có tính mát, giúp thanh nhiệt giải độc và làm mềm phân. Sử dụng đu đủ trong chế độ ăn uống hàng ngày có thể giúp ngăn ngừa táo bón, một trong những nguyên nhân dẫn đến trĩ chảy máu.
• Bài thuốc từ hoa hòe: Hoa hòe có tác dụng làm bền thành mạch, giúp giảm viêm và ngừng chảy máu. Các bài thuốc từ hoa hòe có thể sử dụng để điều trị trĩ, hỗ trợ làm giảm triệu chứng sưng tấy và đau đớn.

Kết hợp các phương pháp Đông y với lối sống lành mạnh, chế độ ăn uống hợp lý và vệ sinh đúng cách sẽ giúp điều trị trĩ chảy máu một cách hiệu quả, đồng thời giảm thiểu nguy cơ tái phát. Khi kết hợp giữa các phương pháp hiện đại và cổ truyền, người bệnh có thể kiểm soát tốt tình trạng này, đồng thời giảm thiểu biến chứng nghiêm trọng.

Nguồn: Soytethainguyen