Viêm Hang Vị Trào Ngược Thực Quản: Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Phương Pháp Điều Trị

Viêm hang vị trào ngược thực quản là một tình trạng bệnh lý phổ biến, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu cho người bệnh. Khi dạ dày sản sinh quá nhiều axit và trào ngược lên thực quản, nó có thể dẫn đến viêm nhiễm, đau rát vùng thượng vị và ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa. Tình trạng này không chỉ làm giảm chất lượng cuộc sống mà còn có thể dẫn đến những biến chứng nguy hiểm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.

Định nghĩa về viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản là một bệnh lý tiêu hóa, trong đó axit dạ dày trào ngược lên thực quản, gây tổn thương và viêm nhiễm tại khu vực này. Bình thường, cơ vòng giữa thực quản và dạ dày có nhiệm vụ ngăn không cho axit trào ngược lên trên. Tuy nhiên, khi cơ vòng này suy yếu hoặc giãn rộng, axit có thể trào ngược lên, gây ra tình trạng viêm loét ở thực quản, đặc biệt là tại vùng hang vị. Bệnh lý này không chỉ gây khó chịu mà còn có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị đúng cách.

Triệu chứng của viêm hang vị trào ngược thực quản

Tình trạng viêm hang vị trào ngược thực quản thường xuất hiện các triệu chứng điển hình sau đây:

• Đau tức ngực: Người bệnh thường cảm thấy đau rát vùng ngực, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm xuống. Đau có thể kéo dài và khiến người bệnh khó chịu.
• Ợ chua, ợ nóng: Cảm giác axit trong dạ dày trào lên miệng gây ợ chua, ợ nóng, khiến người bệnh cảm thấy khó chịu và mất tự tin khi giao tiếp.
• Khó nuốt: Cảm giác vướng víu, đau rát hoặc như có vật cản ở cổ khi nuốt thức ăn hoặc uống nước.
• Ho khan: Viêm thực quản có thể kích thích dây thần kinh và gây ho khan, đặc biệt vào ban đêm, làm người bệnh cảm thấy mệt mỏi.
• Buồn nôn và nôn: Một số trường hợp người bệnh có thể cảm thấy buồn nôn sau khi ăn, thậm chí nôn mửa do lượng axit dư thừa trong dạ dày.
• Khàn giọng: Viêm hang vị trào ngược thực quản có thể ảnh hưởng đến thanh quản, gây khàn giọng hoặc mất giọng tạm thời.

Nếu không được điều trị kịp thời, các triệu chứng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Nguyên nhân gây viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, làm tăng nguy cơ trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản. Dưới đây là một số nguyên nhân chủ yếu gây bệnh:

• Suy yếu cơ vòng thực quản dưới: Cơ vòng này có nhiệm vụ ngăn chặn axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Khi cơ này suy yếu, axit dễ dàng trào lên gây viêm.
• Tăng sản xuất axit dạ dày: Sự gia tăng sản xuất axit có thể khiến dạ dày luôn trong trạng thái “quá tải”, tạo điều kiện cho axit trào ngược lên thực quản.
• Thừa cân, béo phì: Người thừa cân, béo phì có nguy cơ cao bị viêm hang vị trào ngược thực quản do áp lực từ bụng tác động lên cơ vòng thực quản.
• Chế độ ăn uống không khoa học: Thực phẩm cay, chua, nhiều dầu mỡ, hoặc uống rượu bia có thể kích thích dạ dày sản sinh quá nhiều axit, làm tăng nguy cơ trào ngược.
• Hút thuốc lá: Nicotine trong thuốc lá làm giãn cơ vòng thực quản, khiến axit dễ dàng trào lên.
• Mang thai: Thay đổi hormone và áp lực từ tử cung lên dạ dày có thể làm gia tăng nguy cơ trào ngược axit.
• Dùng thuốc: Một số loại thuốc như thuốc giảm đau, thuốc chống trầm cảm, và thuốc giãn cơ có thể gây giãn cơ vòng thực quản và làm tăng khả năng trào ngược axit.

Đối tượng dễ mắc viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh hơn. Các nhóm người sau đây dễ dàng bị ảnh hưởng bởi bệnh lý này:

• Người béo phì hoặc thừa cân: Áp lực từ cơ thể lớn lên dạ dày có thể khiến axit dễ dàng trào ngược lên thực quản.
• Người hút thuốc: Hút thuốc làm suy yếu cơ vòng thực quản dưới, khiến dạ dày dễ dàng trào ngược axit.
• Người có chế độ ăn không hợp lý: Những người tiêu thụ thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, hoặc đồ uống có cồn có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Phụ nữ mang thai: Sự thay đổi hormone và áp lực từ tử cung có thể gây ra tình trạng trào ngược axit, đặc biệt trong các tháng cuối thai kỳ.
• Người cao tuổi: Với tuổi tác, chức năng của cơ vòng thực quản có thể suy yếu, làm tăng nguy cơ mắc viêm hang vị trào ngược thực quản.
• Người có tiền sử bệnh lý dạ dày: Những người đã từng mắc các bệnh lý dạ dày như loét dạ dày, viêm dạ dày hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có nguy cơ cao mắc bệnh này.

Biến chứng của viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe người bệnh. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến mà người mắc bệnh này có thể gặp phải:

• Viêm loét thực quản: Tình trạng viêm kéo dài có thể dẫn đến loét thực quản, gây đau đớn và khó khăn khi nuốt.
• Hẹp thực quản: Viêm mãn tính có thể làm xơ hóa, hẹp lại thực quản, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn hoặc chất lỏng.
• Chảy máu thực quản: Viêm và loét kéo dài có thể làm tổn thương mạch máu trong thực quản, gây chảy máu, có thể dẫn đến tình trạng thiếu máu nghiêm trọng.
• Barrett thực quản: Đây là một tình trạng tế bào thực quản thay đổi do tiếp xúc lâu dài với axit dạ dày, có thể dẫn đến ung thư thực quản.
• Suy hô hấp: Trào ngược axit có thể khiến axit vào phổi khi ho hoặc nôn, gây viêm phổi hoặc các vấn đề hô hấp khác.
• Viêm thanh quản: Viêm thực quản có thể lan rộng và gây viêm thanh quản, khiến người bệnh bị khàn giọng, ho khan hoặc mất giọng tạm thời.

Chẩn đoán viêm hang vị trào ngược thực quản

Chẩn đoán viêm hang vị trào ngược thực quản thường được thực hiện qua các bước kiểm tra y tế và xét nghiệm cụ thể. Việc chẩn đoán đúng giúp xác định mức độ bệnh và phương pháp điều trị phù hợp. Các phương pháp chẩn đoán thường được áp dụng gồm:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ thu thập thông tin về triệu chứng và tiền sử bệnh của bệnh nhân, đồng thời tiến hành kiểm tra thể chất để xác định các dấu hiệu lâm sàng.
• Nội soi thực quản dạ dày (Endoscopy): Là phương pháp phổ biến để quan sát trực tiếp thực quản và dạ dày, giúp phát hiện viêm, loét hoặc tổn thương do trào ngược axit.
• Đo pH thực quản: Đo nồng độ axit trong thực quản trong vòng 24 giờ để xác định mức độ trào ngược của axit dạ dày.
• Chụp X-quang dạ dày thực quản: Sử dụng chất cản quang để chụp X-quang thực quản, giúp phát hiện các vấn đề cấu trúc như hẹp thực quản hoặc loét.
• Siêu âm dạ dày: Đôi khi bác sĩ có thể yêu cầu siêu âm để kiểm tra tình trạng dạ dày và các cơ quan xung quanh nhằm loại trừ các bệnh lý khác.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm hang vị trào ngược thực quản

Viêm hang vị trào ngược thực quản có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu. Tuy nhiên, không phải lúc nào người bệnh cũng cần đến bác sĩ ngay lập tức. Dưới đây là những trường hợp bạn nên gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Triệu chứng không cải thiện sau khi dùng thuốc: Nếu bạn đã sử dụng thuốc điều trị trào ngược mà triệu chứng không thuyên giảm hoặc tái phát, bạn cần gặp bác sĩ để xem xét phương pháp điều trị khác.
• Đau ngực kéo dài: Nếu bạn cảm thấy đau ngực dữ dội, đặc biệt là sau khi ăn hoặc khi nằm, cần đi khám ngay để loại trừ các bệnh lý nghiêm trọng như nhồi máu cơ tim.
• Khó nuốt hoặc cảm giác vướng víu: Nếu bạn gặp khó khăn khi nuốt thức ăn hoặc nước, đặc biệt là cảm giác có vật cản trong cổ họng, bạn cần đến bác sĩ để kiểm tra thực quản.
• Ho hoặc khàn giọng kéo dài: Nếu bạn bị ho hoặc khàn giọng kéo dài mà không rõ nguyên nhân, có thể bệnh lý này đã ảnh hưởng đến thanh quản và cần điều trị.
• Nôn hoặc buồn nôn kéo dài: Nếu tình trạng buồn nôn hoặc nôn mửa diễn ra thường xuyên, có thể bệnh đã tiến triển và cần được điều trị ngay.
• Chảy máu trong khi nuốt hoặc nôn mửa: Nếu bạn thấy có máu trong phân, nôn mửa, hoặc cảm thấy đau và khó nuốt, đây là dấu hiệu nghiêm trọng cần gặp bác sĩ ngay.

Phòng ngừa viêm hang vị trào ngược thực quản

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa viêm hang vị trào ngược thực quản, nhưng bạn có thể giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc kiểm soát các triệu chứng thông qua một số biện pháp phòng ngừa đơn giản:

• Duy trì cân nặng khỏe mạnh: Thừa cân, béo phì là một yếu tố làm gia tăng nguy cơ trào ngược axit. Duy trì cân nặng hợp lý sẽ giảm áp lực lên dạ dày và thực quản.
• Hạn chế thực phẩm kích thích: Tránh ăn các thực phẩm cay, chua, đồ uống có cồn và cà phê, vì chúng có thể làm tăng sản xuất axit dạ dày và kích thích trào ngược.
• Ăn uống đúng cách: Nên chia nhỏ bữa ăn trong ngày thay vì ăn quá no một lần. Ăn ít, nhai kỹ và tránh ăn muộn để dạ dày không bị quá tải khi đi ngủ.
• Tránh nằm ngay sau khi ăn: Sau khi ăn, bạn nên đợi ít nhất ba giờ trước khi nằm để dạ dày có thời gian tiêu hóa và giảm nguy cơ axit trào ngược.
• Từ bỏ thuốc lá: Hút thuốc làm suy yếu cơ vòng thực quản và tạo điều kiện cho axit trào lên. Ngừng hút thuốc sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh.
• Sử dụng thuốc theo chỉ dẫn: Nếu bác sĩ kê đơn thuốc điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản, hãy dùng đúng liều và theo dõi thường xuyên để điều trị hiệu quả.

Phương pháp điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản

Việc điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản phụ thuộc vào mức độ bệnh và các triệu chứng mà người bệnh gặp phải. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm sử dụng thuốc Tây y, các biện pháp không dùng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp điều trị theo y học cổ truyền. Mỗi phương pháp sẽ có những ưu và nhược điểm riêng, tùy thuộc vào tình trạng cụ thể của bệnh nhân.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc Tây y thường được sử dụng khi các triệu chứng của viêm hang vị trào ngược thực quản không thể cải thiện bằng chế độ ăn uống và thay đổi lối sống. Các loại thuốc thường được bác sĩ kê đơn để kiểm soát triệu chứng và giảm thiểu tác động của axit trào ngược.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Đây là nhóm thuốc chính trong điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản. PPI giúp giảm sản xuất axit trong dạ dày, từ đó giảm nguy cơ axit trào ngược lên thực quản. Một số loại thuốc phổ biến trong nhóm này bao gồm Omeprazole, Pantoprazole, Esomeprazole và Lansoprazole. Những thuốc này có tác dụng mạnh và thường được dùng khi bệnh đã ở giai đoạn nghiêm trọng.
• Thuốc kháng H2: Nhóm thuốc này cũng giúp giảm tiết axit dạ dày, nhưng tác dụng không mạnh mẽ bằng PPI. Một số thuốc điển hình trong nhóm này là Ranitidine, Famotidine và Cimetidine. Thuốc kháng H2 thường được sử dụng trong các trường hợp nhẹ hoặc kết hợp với các thuốc khác để kiểm soát tình trạng trào ngược.
• Thuốc antacid: Là nhóm thuốc giúp trung hòa axit dạ dày, giảm triệu chứng ợ nóng và khó chịu. Các thuốc antacid phổ biến bao gồm Maalox, Tums, và Gaviscon. Mặc dù các thuốc này giúp giảm cơn đau nhanh chóng, nhưng không giải quyết triệt để nguyên nhân gây bệnh.
• Thuốc điều hòa nhu động ruột: Một số loại thuốc có tác dụng điều hòa nhu động ruột, giúp giảm thời gian tồn tại của thức ăn trong dạ dày và giảm nguy cơ trào ngược axit. Một ví dụ điển hình là Domperidone.

Điều trị bằng thuốc Tây y thường được áp dụng trong các trường hợp bệnh nặng hoặc khi triệu chứng không thuyên giảm với các biện pháp khác.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, người bệnh cũng có thể cải thiện tình trạng viêm hang vị trào ngược thực quản bằng các biện pháp không dùng thuốc. Những biện pháp này chủ yếu tập trung vào việc thay đổi thói quen ăn uống và lối sống, giúp giảm thiểu tình trạng trào ngược axit.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Tránh các thực phẩm gây kích thích như thực phẩm cay, chua, đồ uống có cồn, cà phê và chocolate. Nên ăn các bữa nhỏ, chia đều trong ngày thay vì ăn quá no trong một lần. Đặc biệt, tránh ăn trước khi đi ngủ để giảm nguy cơ axit trào ngược lên thực quản.
• Duy trì trọng lượng khỏe mạnh: Người thừa cân hoặc béo phì có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Việc giảm cân giúp giảm áp lực lên dạ dày, từ đó hạn chế trào ngược axit.
• Tăng cường hoạt động thể chất: Vận động nhẹ nhàng như đi bộ hoặc tập thể dục vừa phải có thể giúp cải thiện chức năng tiêu hóa và giảm triệu chứng bệnh.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Sau bữa ăn, nên đợi ít nhất ba giờ mới nằm xuống để dạ dày có thể tiêu hóa thức ăn một cách hiệu quả. Điều này giúp ngăn ngừa tình trạng axit trào ngược lên thực quản.
• Ngừng hút thuốc và hạn chế rượu bia: Hút thuốc làm suy yếu cơ vòng thực quản, tạo điều kiện cho axit trào ngược. Bên cạnh đó, rượu bia cũng có thể làm tăng tiết axit trong dạ dày, góp phần gây ra tình trạng bệnh.

Những thay đổi trong lối sống và chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu các triệu chứng của bệnh và giúp kiểm soát viêm hang vị trào ngược thực quản hiệu quả.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền có những phương pháp điều trị viêm hang vị trào ngược thực quản dựa trên các nguyên lý cân bằng âm dương và khí huyết trong cơ thể. Những phương pháp này chủ yếu sử dụng các loại thảo dược và liệu pháp tự nhiên để điều trị.

• Bài thuốc từ thảo dược: Các loại thảo dược như cam thảo, trần bì, củ gừng, đinh hương thường được sử dụng để hỗ trợ tiêu hóa, giảm cơn đau và giảm viêm. Những loại thảo dược này có tác dụng làm dịu dạ dày, cân bằng axit và giảm trào ngược.
• Châm cứu: Đây là phương pháp điều trị truyền thống của y học cổ truyền giúp cải thiện lưu thông khí huyết, giảm viêm và kích thích cơ thể tự chữa lành. Châm cứu có thể giúp làm giảm các triệu chứng khó chịu của viêm hang vị trào ngược thực quản.
• Xoa bóp bấm huyệt: Các kỹ thuật massage và bấm huyệt có thể giúp giảm căng thẳng, kích thích tiêu hóa và thư giãn cơ thể, qua đó giảm nguy cơ trào ngược axit. Các huyệt vị như Vị Lý, Khí Hải có thể được tác động để cải thiện chức năng tiêu hóa.
• Dùng thuốc thảo dược: Ngoài các bài thuốc gia truyền, nhiều phòng khám y học cổ truyền hiện nay còn sử dụng các bài thuốc thảo dược được bào chế sẵn. Các sản phẩm này thường kết hợp nhiều loại thảo dược có tác dụng bổ trợ, làm dịu dạ dày và cân bằng axit.

Mặc dù y học cổ truyền có những phương pháp hỗ trợ hiệu quả, nhưng cần được thực hiện dưới sự giám sát của các chuyên gia để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Viêm hang vị trào ngược thực quản là một bệnh lý có thể được kiểm soát tốt nếu được chẩn đoán và điều trị đúng cách. Những phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc Tây y, các biện pháp thay đổi lối sống, và thậm chí là y học cổ truyền đều có vai trò quan trọng trong việc giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng. Bằng cách tuân thủ những biện pháp điều trị phù hợp, người bệnh có thể kiểm soát tình trạng này và cải thiện chất lượng cuộc sống.