Trào ngược dạ dày gây ho đờm: Nguyên nhân, Biểu hiện và Phương pháp điều trị

Trào ngược dạ dày gây ho đờm là một triệu chứng phổ biến nhưng thường bị bỏ qua. Khi dịch dạ dày trào ngược lên thực quản và lên cả cổ họng, không chỉ gây khó chịu mà còn có thể làm phát sinh ho, đờm, và cảm giác vướng víu nơi cổ. Đây là một tình trạng không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể là dấu hiệu của bệnh lý dạ dày mãn tính. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, vấn đề này có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hơn, từ viêm họng đến các bệnh lý về phổi. Cùng tìm hiểu nguyên nhân và cách xử lý hiệu quả tình trạng này trong bài viết dưới đây.

Định nghĩa trào ngược dạ dày gây ho đờm

Trào ngược dạ dày gây ho đờm là tình trạng khi dịch từ dạ dày trào ngược lên thực quản và cổ họng, tạo ra những cảm giác khó chịu như ho, đờm và cảm giác vướng víu. Đây là một triệu chứng của bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản (GERD), nơi các axit dạ dày không chỉ ảnh hưởng đến thực quản mà còn có thể ảnh hưởng đến vùng họng và phổi. Sự trào ngược này có thể gây viêm nhiễm ở cổ họng, dẫn đến ho kéo dài, đờm, thậm chí là khó thở. Triệu chứng này thường bị nhầm lẫn với các bệnh về đường hô hấp, nên việc nhận diện và điều trị sớm là vô cùng quan trọng.

Nguyên nhân gây ra trào ngược dạ dày gây ho đờm

Trào ngược dạ dày gây ho đờm có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm các yếu tố liên quan đến bệnh lý và cả các yếu tố không do bệnh lý. Việc hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp việc điều trị và phòng ngừa hiệu quả hơn.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Đây là nguyên nhân chính gây ra tình trạng trào ngược. Khi các cơ vòng thực quản dưới (LES) bị suy yếu, dịch dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản và cổ họng, gây kích ứng và viêm nhiễm, dẫn đến ho và đờm.
• Viêm họng mạn tính: Khi trào ngược dạ dày ảnh hưởng đến vùng họng, có thể dẫn đến viêm họng mạn tính. Các triệu chứng như ho đờm và cảm giác ngứa ngáy trong cổ họng sẽ xuất hiện, thường xuyên kéo dài nếu không điều trị kịp thời.
• Bệnh hen suyễn: Một số trường hợp hen suyễn có thể bị ảnh hưởng bởi trào ngược dạ dày, với các triệu chứng ho, đờm gia tăng sau khi ăn hoặc khi nằm xuống. Dịch dạ dày trào ngược có thể làm tắc nghẽn đường hô hấp và gây ho.
• Bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD): Người bị COPD có thể gặp khó khăn trong việc loại bỏ dịch nhầy từ phổi, dẫn đến ho đờm kéo dài. Nếu tình trạng này kết hợp với trào ngược dạ dày, các triệu chứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Chế độ ăn uống không hợp lý: Một số thực phẩm như thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ, hoặc thức uống có cồn có thể kích thích dạ dày sản xuất nhiều axit, từ đó gây trào ngược. Các yếu tố này có thể làm tăng khả năng trào ngược, dẫn đến ho và đờm.
• Tình trạng căng thẳng, stress: Căng thẳng và stress có thể làm gia tăng sự tiết axit dạ dày, dẫn đến trào ngược và ho đờm. Khi cơ thể căng thẳng, các cơ vòng thực quản có thể hoạt động không hiệu quả, tạo điều kiện cho dịch dạ dày trào ngược.
• Thói quen sinh hoạt thiếu khoa học: Việc ăn quá nhiều vào ban đêm, nằm ngay sau khi ăn hoặc mặc đồ quá chật ở bụng cũng là các yếu tố làm gia tăng trào ngược dạ dày. Những thói quen này có thể làm suy yếu chức năng của cơ vòng thực quản và gây trào ngược, kéo theo ho và đờm.

Biểu hiện của trào ngược dạ dày gây ho đờm

Trào ngược dạ dày gây ho đờm có nhiều biểu hiện dễ nhận biết. Các triệu chứng này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống mà còn có thể khiến người bệnh nhầm lẫn với các bệnh lý khác nếu không được chẩn đoán chính xác. Việc nhận diện các biểu hiện này giúp người bệnh sớm tìm được phương pháp điều trị phù hợp.

• Ho kéo dài: Ho là triệu chứng phổ biến khi dạ dày trào ngược lên thực quản và cổ họng. Ho có thể xuất hiện sau khi ăn, đặc biệt là khi nằm hoặc vào ban đêm. Ho thường kèm theo đờm, làm cho người bệnh cảm thấy vướng víu ở cổ họng.
• Đờm dính trong cổ họng: Triệu chứng đờm trong cổ họng xảy ra khi dịch dạ dày trào ngược lên thực quản và ảnh hưởng đến vùng họng. Đờm có thể đặc và dính, gây khó chịu và người bệnh thường phải khạc nhổ nhiều lần.
• Đau rát cổ họng: Cảm giác rát, khô, hoặc nóng trong cổ họng là một triệu chứng thường gặp của trào ngược dạ dày. Cảm giác này là do axit dạ dày gây kích ứng và viêm nhiễm trong họng.
• Khó thở, khò khè: Khi trào ngược dạ dày kéo dài, có thể gây ra hiện tượng khò khè, khó thở. Dịch trào ngược có thể xâm nhập vào đường hô hấp và khiến các cơ quan như phổi, khí quản bị ảnh hưởng.
• Giọng nói thay đổi: Những người mắc trào ngược dạ dày thường gặp phải tình trạng khàn giọng hoặc mất giọng tạm thời, nhất là vào buổi sáng hoặc sau khi thức dậy.
• Cảm giác vướng víu ở cổ: Khi dạ dày trào ngược lên cổ họng, người bệnh có thể cảm thấy một khối u vướng trong cổ họng, làm tăng cảm giác khó chịu.

Biến chứng của trào ngược dạ dày gây ho đờm

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, trào ngược dạ dày gây ho đờm có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Các biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể mà còn có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn cho người bệnh.

• Viêm thực quản: Dịch dạ dày có thể gây viêm nhiễm niêm mạc thực quản khi trào ngược lên, dẫn đến tình trạng viêm thực quản. Viêm thực quản mãn tính có thể gây loét và làm hẹp thực quản, gây khó khăn khi nuốt.
• Hen suyễn do trào ngược: Việc dịch dạ dày trào lên có thể kích thích các cơ quan trong hệ hô hấp, gây khó thở và làm tăng các cơn hen suyễn. Triệu chứng này thường khó phân biệt với các cơn hen thông thường.
• Viêm phổi do hít phải dịch dạ dày: Nếu dịch dạ dày trào lên quá nhiều và bị hít phải, có thể gây viêm phổi hoặc viêm phổi do trào ngược. Đây là một biến chứng nguy hiểm có thể dẫn đến các vấn đề hô hấp nghiêm trọng.
• Tổn thương dây thanh quản: Sự trào ngược của axit có thể ảnh hưởng đến dây thanh quản, gây ra các vấn đề về giọng nói và có thể dẫn đến viêm dây thanh quản mạn tính. Tình trạng này ảnh hưởng nghiêm trọng đến khả năng giao tiếp.
• Hẹp thực quản: Nếu trào ngược dạ dày xảy ra kéo dài và không được điều trị, có thể dẫn đến hẹp thực quản do các mô sẹo. Hẹp thực quản gây khó khăn trong việc nuốt thức ăn và làm giảm chất lượng cuộc sống.
• Ung thư thực quản: Một trong những biến chứng nghiêm trọng nhất của trào ngược dạ dày là sự phát triển của ung thư thực quản. Mặc dù hiếm gặp, nhưng trào ngược dạ dày lâu dài có thể làm tăng nguy cơ ung thư do sự hình thành của mô tuyến trong thực quản.

Đối tượng có nguy cơ cao

Trào ngược dạ dày gây ho đờm không phải là bệnh lý xảy ra với tất cả mọi người. Tuy nhiên, một số nhóm người có nguy cơ mắc phải tình trạng này cao hơn. Nhận biết được các nhóm nguy cơ sẽ giúp việc phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn.

• Người bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Những người đã mắc bệnh GERD sẽ có khả năng cao bị trào ngược dạ dày gây ho đờm. Bệnh này khiến axit dạ dày dễ dàng trào ngược lên thực quản và cổ họng, gây kích ứng và ho kéo dài.
• Người bị viêm họng mạn tính: Những người có tiền sử viêm họng mạn tính có thể gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày gây ho đờm. Khi dịch dạ dày trào ngược lên cổ họng, sẽ làm gia tăng tình trạng viêm nhiễm, khiến ho và đờm kéo dài.
• Người mắc bệnh hen suyễn: Những người bị hen suyễn có nguy cơ cao bị ảnh hưởng bởi trào ngược dạ dày. Axit dạ dày có thể kích thích phế quản và làm gia tăng các cơn hen suyễn, đồng thời gây ho và đờm.
• Người thừa cân, béo phì: Những người có chỉ số BMI cao thường có nguy cơ bị trào ngược dạ dày do áp lực lên dạ dày. Áp lực này làm cho cơ vòng thực quản yếu đi, tạo điều kiện cho dịch dạ dày trào ngược.
• Người hút thuốc lá: Hút thuốc lá có thể làm giảm khả năng của cơ vòng thực quản, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược lên thực quản. Hút thuốc cũng làm tổn thương các cơ quan hô hấp, làm cho ho và đờm kéo dài.
• Người thường xuyên uống rượu bia và đồ uống có cồn: Rượu và đồ uống có cồn làm gia tăng sản xuất axit dạ dày, đồng thời làm suy yếu cơ vòng thực quản, gây ra trào ngược dạ dày. Điều này dẫn đến ho và đờm.
• Phụ nữ mang thai: Trong thời gian mang thai, cơ thể phụ nữ có nhiều thay đổi hormone, làm giãn cơ vòng thực quản, khiến dịch dạ dày dễ dàng trào ngược. Tình trạng này dễ gây ho đờm, đặc biệt là vào cuối thai kỳ.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Mặc dù trào ngược dạ dày gây ho đờm có thể là triệu chứng nhẹ và tự khỏi, nhưng trong một số trường hợp, tình trạng này có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo cần gặp bác sĩ ngay lập tức.

• Ho kéo dài không giảm: Nếu tình trạng ho kéo dài hơn một vài tuần mà không có dấu hiệu cải thiện, dù đã thay đổi chế độ ăn uống hoặc sử dụng thuốc ho thông thường, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Ho kéo dài có thể là dấu hiệu của trào ngược dạ dày hoặc các vấn đề nghiêm trọng hơn.
• Khó thở hoặc cảm giác nghẹt thở: Khi trào ngược dạ dày gây ra khó thở hoặc khò khè, đây có thể là dấu hiệu cho thấy dịch dạ dày đã ảnh hưởng đến đường hô hấp. Tình trạng này cần được kiểm tra để tránh các vấn đề nghiêm trọng như viêm phổi hoặc hen suyễn do trào ngược.
• Đau ngực hoặc cảm giác khó nuốt: Đau ngực khi nuốt hoặc cảm giác đau rát ở thực quản có thể chỉ ra rằng axit dạ dày đang gây tổn thương niêm mạc thực quản. Đây là dấu hiệu nghiêm trọng, cần được bác sĩ khám và điều trị ngay lập tức.
• Giọng nói thay đổi hoặc khàn giọng kéo dài: Nếu giọng nói của bạn thay đổi, khàn giọng hoặc mất giọng kéo dài mà không rõ nguyên nhân, có thể là do dịch dạ dày ảnh hưởng đến dây thanh quản. Nếu triệu chứng không cải thiện sau khi điều chỉnh chế độ ăn uống, bạn nên gặp bác sĩ để kiểm tra.
• Sút cân không rõ lý do: Nếu bạn bị trào ngược dạ dày gây ho đờm nhưng lại giảm cân đột ngột, đây có thể là dấu hiệu của một vấn đề nghiêm trọng hơn. Cần đến bác sĩ để kiểm tra và loại trừ các bệnh lý tiềm ẩn.

Chẩn đoán trào ngược dạ dày gây ho đờm

Để chẩn đoán chính xác trào ngược dạ dày gây ho đờm, bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng kết hợp với một số xét nghiệm cần thiết. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán thường được sử dụng.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về tiền sử bệnh, các triệu chứng mà bạn gặp phải và thói quen sinh hoạt. Việc khám lâm sàng giúp bác sĩ có cái nhìn tổng quan về tình trạng của bệnh nhân.
• Nội soi dạ dày thực quản: Đây là phương pháp phổ biến để kiểm tra tình trạng trào ngược dạ dày. Bác sĩ sẽ sử dụng một ống mềm có gắn camera để kiểm tra tình trạng viêm, loét hoặc tổn thương ở thực quản và dạ dày.
• Xét nghiệm pH thực quản: Phương pháp này đo độ acid trong thực quản trong một khoảng thời gian dài để xác định mức độ trào ngược dạ dày. Đây là phương pháp chuẩn đoán chính xác tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.
• Chụp X-quang: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang để kiểm tra xem có bất kỳ dấu hiệu tổn thương nào ở thực quản, dạ dày hay không.
• Đo áp lực thực quản (manometry): Phương pháp này đo áp lực của các cơ vòng thực quản, giúp xác định xem cơ vòng thực quản có hoạt động bình thường hay không, từ đó chẩn đoán trào ngược dạ dày.

Cách phòng ngừa trào ngược dạ dày gây ho đờm

Việc phòng ngừa trào ngược dạ dày gây ho đờm chủ yếu tập trung vào thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống hợp lý. Dưới đây là một số biện pháp giúp bạn giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng này.

• Ăn uống khoa học: Tránh ăn quá no, ăn quá muộn hoặc ăn các thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ, có cồn. Các thực phẩm này có thể làm tăng sự tiết axit dạ dày và gây trào ngược.
• Giảm cân nếu thừa cân: Thừa cân là một yếu tố nguy cơ lớn đối với trào ngược dạ dày. Việc giảm cân sẽ giúp giảm áp lực lên dạ dày, từ đó hạn chế tình trạng trào ngược.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Hãy đợi ít nhất 2-3 giờ sau khi ăn trước khi nằm xuống để tránh dịch dạ dày trào ngược. Điều này giúp cơ thể có thời gian tiêu hóa thức ăn và hạn chế sự trào ngược.
• Hạn chế đồ uống có cồn và caffeine: Cồn và caffeine có thể làm yếu cơ vòng thực quản, tạo điều kiện cho axit dạ dày trào ngược. Hãy hạn chế uống những loại đồ uống này nếu bạn có nguy cơ mắc trào ngược dạ dày.
• Hút thuốc lá: Hút thuốc làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày, vì vậy việc bỏ thuốc là một bước quan trọng trong việc phòng ngừa tình trạng này.
• Mặc đồ thoải mái: Tránh mặc quần áo quá chật, đặc biệt là quần áo bó sát vùng bụng. Điều này có thể làm tăng áp lực lên dạ dày và gây ra trào ngược.

Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày gây ho đờm

Khi bị trào ngược dạ dày gây ho đờm, việc điều trị kịp thời là vô cùng quan trọng để giảm thiểu các triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến được áp dụng trong việc chữa trị tình trạng này.

Điều trị bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc là một phần quan trọng trong điều trị trào ngược dạ dày gây ho đờm. Các loại thuốc giúp giảm axit dạ dày, bảo vệ niêm mạc thực quản và giảm viêm. Dưới đây là một số nhóm thuốc thường được chỉ định.

• Thuốc ức chế bơm proton (PPI): Các loại thuốc này giúp giảm sản xuất axit dạ dày, từ đó giảm tình trạng trào ngược. Một số thuốc phổ biến trong nhóm này bao gồm Omeprazole, Esomeprazole, và Pantoprazole. Thuốc này thường được chỉ định cho những người có tình trạng trào ngược dạ dày nghiêm trọng hoặc kéo dài.
• Thuốc kháng H2 (H2 blockers): Nhóm thuốc này giúp giảm sản xuất axit dạ dày bằng cách ngừng hoạt động của histamine, một chất kích thích tiết axit. Các loại thuốc kháng H2 phổ biến bao gồm Ranitidine và Famotidine. Thuốc này thường được dùng cho các trường hợp nhẹ hoặc trung bình của trào ngược dạ dày.
• Thuốc chống axit (antacids): Thuốc này giúp trung hòa axit dạ dày, từ đó giảm cảm giác khó chịu và đau rát. Một số thuốc chống axit như Maalox, Tums, hoặc Gaviscon có thể giúp làm giảm nhanh chóng các triệu chứng như ho đờm do trào ngược.
• Prokinetics: Các loại thuốc này giúp tăng cường hoạt động của cơ vòng thực quản, ngăn ngừa dịch dạ dày trào ngược lên thực quản. Một ví dụ điển hình là Metoclopramide, giúp giảm các triệu chứng trào ngược và cải thiện việc tiêu hóa thức ăn.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc cũng rất quan trọng trong việc kiểm soát trào ngược dạ dày gây ho đờm. Những thay đổi trong lối sống và chế độ ăn uống có thể giúp giảm thiểu sự trào ngược và cải thiện tình trạng ho đờm.

• Thay đổi chế độ ăn uống: Tránh ăn các thực phẩm kích thích như thực phẩm cay, nhiều dầu mỡ, thức uống có cồn, cà phê, và socola. Nên ăn các bữa ăn nhỏ hơn và không ăn quá no để giảm áp lực lên dạ dày. Ngoài ra, hạn chế các thực phẩm có khả năng gây trào ngược như hành, tỏi và thực phẩm chua.
• Đứng hoặc ngồi sau khi ăn: Sau khi ăn, tránh nằm ngay lập tức. Nên đứng hoặc ngồi ít nhất 2-3 giờ để giúp thức ăn tiêu hóa tốt hơn và giảm nguy cơ trào ngược.
• Giảm cân: Nếu bạn bị thừa cân, giảm cân có thể giúp giảm áp lực lên dạ dày và cơ vòng thực quản, từ đó giảm khả năng trào ngược. Việc giảm cân không chỉ giúp cải thiện tình trạng ho đờm mà còn làm giảm nguy cơ mắc các bệnh lý khác.
• Không hút thuốc và hạn chế uống rượu: Thuốc lá và rượu có thể làm yếu cơ vòng thực quản, tạo điều kiện cho dịch dạ dày trào ngược. Việc bỏ thuốc lá và hạn chế uống rượu có thể giúp cải thiện tình trạng trào ngược và ho đờm.
• Tư thế ngủ hợp lý: Nên ngủ với đầu giường nâng cao để giúp ngăn ngừa dịch dạ dày trào ngược khi nằm. Điều này sẽ giúp giảm bớt triệu chứng ho đờm và cải thiện chất lượng giấc ngủ.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Bên cạnh các phương pháp Tây y, y học cổ truyền cũng có những giải pháp điều trị hiệu quả cho trào ngược dạ dày gây ho đờm. Những bài thuốc từ thảo dược có thể giúp điều hòa khí huyết, tăng cường sức khỏe dạ dày và giảm các triệu chứng trào ngược.

• Sử dụng thảo dược hỗ trợ tiêu hóa: Một số thảo dược như Cam thảo, Bạch truật, và Gừng có tác dụng giúp cải thiện chức năng tiêu hóa, giảm chứng đầy bụng và trào ngược. Những thảo dược này có thể giúp làm dịu niêm mạc dạ dày và thực quản, từ đó giảm các triệu chứng ho đờm.
• Bài thuốc thảo dược trị trào ngược: Một số bài thuốc cổ truyền như Bạch linh, Hoàng kỳ và Nhân sâm có thể giúp điều trị trào ngược dạ dày bằng cách điều hòa khí huyết và cải thiện chức năng của hệ tiêu hóa. Các bài thuốc này thường được sử dụng trong các liệu trình dài ngày và có thể kết hợp với chế độ ăn uống hợp lý để đạt hiệu quả tốt nhất.
• Châm cứu và xoa bóp: Phương pháp châm cứu trong y học cổ truyền có thể giúp kích thích các điểm huyệt liên quan đến hệ tiêu hóa, từ đó giảm trào ngược dạ dày và cải thiện các triệu chứng như ho đờm. Xoa bóp và bấm huyệt cũng giúp thư giãn cơ thể, giảm căng thẳng, và hỗ trợ tiêu hóa.

Trào ngược dạ dày gây ho đờm là một tình trạng khá phổ biến nhưng có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện và điều trị kịp thời. Dù điều trị bằng thuốc, thay đổi lối sống hay áp dụng các phương pháp y học cổ truyền, việc duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và thói quen sống hợp lý là yếu tố then chốt giúp kiểm soát tốt các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát. Tình trạng này cần được điều trị theo phương pháp phù hợp với từng trường hợp cụ thể để đảm bảo sức khỏe lâu dài.

Nguồn: Soytethainguyen