Viêm amidan cấp ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Cập nhật lúc 16:54 - 26/12/2024

Đánh giá bài viết

Viêm amidan cấp ở trẻ em là một bệnh lý nhiễm trùng phổ biến, thường xảy ra do vi khuẩn hoặc virus xâm nhập vào cơ thể, gây sưng và viêm amidan. Trẻ em từ 3 đến 10 tuổi thường dễ mắc phải tình trạng này, với các triệu chứng như sốt cao, đau họng, khó nuốt và có thể kèm theo ho, sổ mũi. Viêm amidan cấp nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng như áp xe amidan, viêm tai giữa hay viêm cầu thận. Phương pháp điều trị bao gồm dùng thuốc kháng sinh (nếu do vi khuẩn) và thuốc giảm đau, hạ sốt kết hợp với việc chăm sóc tại nhà. Việc nhận diện sớm và điều trị đúng cách sẽ giúp giảm thiểu các nguy cơ và hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng cho trẻ.

Định nghĩa và phân loại viêm amidan cấp ở trẻ em

Viêm amidan cấp là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở amidan, hai tổ chức lympho nằm ở hai bên cổ họng. Bệnh thường xuất hiện đột ngột và kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Viêm amidan cấp có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, nhưng chủ yếu được gây ra bởi vi khuẩn hoặc virus. Khi bị viêm, amidan sẽ sưng đỏ và có thể xuất hiện mủ, gây đau đớn cho trẻ khi nuốt.

Viêm amidan cấp ở trẻ em có thể phân loại dựa trên nguyên nhân và mức độ nặng của bệnh. Trong đó, viêm amidan do virus thường ít nghiêm trọng hơn và có thể tự khỏi mà không cần điều trị kháng sinh, trong khi viêm amidan do vi khuẩn (đặc biệt là vi khuẩn liên cầu) có thể gây ra nhiều biến chứng nếu không được điều trị kịp thời. Tùy vào mức độ tổn thương và diễn tiến bệnh, các bác sĩ có thể chia viêm amidan cấp thành các dạng nhẹ, vừa và nặng.

Triệu chứng của viêm amidan cấp ở trẻ em

Khi bị viêm amidan cấp, trẻ em thường biểu hiện ra các triệu chứng rõ rệt, làm cho cha mẹ dễ dàng nhận diện bệnh. Các dấu hiệu phổ biến của viêm amidan cấp ở trẻ em bao gồm:

Đau họng và khó nuốt: Trẻ thường kêu đau họng, đặc biệt là khi ăn uống hoặc nuốt nước bọt. Đây là triệu chứng đầu tiên và rõ ràng nhất.
Sốt cao: Sốt là một phản ứng tự nhiên của cơ thể đối với nhiễm trùng. Trẻ có thể sốt lên tới 39-40 độ C, kèm theo cảm giác mệt mỏi, uể oải.
Ho và sổ mũi: Ho và sổ mũi cũng là những triệu chứng đi kèm, đặc biệt khi nguyên nhân viêm amidan là do virus.
Thở khò khè hoặc khó thở: Khi amidan sưng tấy, trẻ có thể gặp khó khăn trong việc thở, nhất là khi amidan bị viêm nặng.
Hơi thở hôi: Amidan bị nhiễm trùng có thể tạo ra mùi hôi trong miệng, điều này thường thấy khi có mủ hoặc vi khuẩn ở vùng họng.

Ngoài những triệu chứng chính này, trẻ có thể có thêm các dấu hiệu như đau tai, viêm hạch cổ, và khó chịu khi nằm hoặc khi vận động. Việc nhận diện sớm các triệu chứng của viêm amidan cấp sẽ giúp quá trình điều trị nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Nguyên nhân viêm amidan cấp ở trẻ em

Viêm amidan cấp ở trẻ em có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là các yếu tố chính gây ra tình trạng này:

Vi khuẩn: Viêm amidan cấp do vi khuẩn thường nghiêm trọng hơn và cần phải điều trị bằng kháng sinh. Trong đó, vi khuẩn liên cầu nhóm A (Streptococcus pyogenes) là tác nhân phổ biến nhất, có thể gây ra các biến chứng như viêm cầu thận hoặc thấp khớp nếu không điều trị kịp thời.
Virus: Các loại virus như virus cúm, virus adeno, hoặc virus Epstein-Barr cũng có thể gây viêm amidan cấp. Viêm amidan do virus thường có triệu chứng nhẹ hơn và không cần dùng kháng sinh. Tuy nhiên, bệnh có thể kéo dài và gây khó chịu cho trẻ.
Tình trạng miễn dịch yếu: Trẻ em có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý khác dễ bị viêm amidan cấp. Các yếu tố như thay đổi thời tiết, nhiễm lạnh hoặc tiếp xúc với nguồn lây nhiễm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Môi trường ô nhiễm và khói bụi: Viêm amidan cấp cũng có thể xảy ra khi trẻ sống trong môi trường có nhiều khói bụi, ô nhiễm hoặc các chất kích thích, làm tổn thương niêm mạc họng và tạo cơ hội cho vi khuẩn, virus xâm nhập.
Lây nhiễm từ người khác: Viêm amidan cấp dễ lây lan qua tiếp xúc với người bị nhiễm khuẩn hoặc virus, đặc biệt trong môi trường đông người như trường học, lớp học hoặc nhà trẻ.

Việc hiểu rõ nguyên nhân gây bệnh sẽ giúp cha mẹ có biện pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn cho trẻ.

Đối tượng dễ mắc viêm amidan cấp ở trẻ em

Viêm amidan cấp có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ em nào, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này:

Trẻ từ ba đến mười tuổi: Đây là độ tuổi dễ mắc viêm amidan cấp nhất, do hệ miễn dịch của trẻ chưa hoàn thiện và trẻ tiếp xúc nhiều với môi trường xung quanh, dễ bị lây nhiễm vi khuẩn, virus.
Trẻ em có hệ miễn dịch yếu: Những trẻ có bệnh lý nền như hen suyễn, suy giảm miễn dịch bẩm sinh hoặc mắc các bệnh mạn tính khác có nguy cơ cao bị viêm amidan cấp, vì cơ thể không thể chống lại nhiễm trùng hiệu quả.
Trẻ em sống trong môi trường đông đúc: Trẻ em trong các trường học, lớp học hay nhà trẻ dễ dàng tiếp xúc với các nguồn lây nhiễm vi khuẩn và virus, từ đó tăng nguy cơ mắc viêm amidan cấp.
Trẻ có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Các yếu tố như chế độ ăn uống kém, thiếu ngủ, hoặc tiếp xúc lâu dài với khói thuốc lá, ô nhiễm môi trường có thể làm suy yếu sức đề kháng của trẻ, khiến trẻ dễ bị mắc bệnh.
Trẻ có bệnh lý về hô hấp: Trẻ em mắc các bệnh lý về đường hô hấp trên như viêm mũi dị ứng, viêm xoang hay viêm phế quản có thể gặp phải viêm amidan cấp do tình trạng viêm nhiễm kéo dài ở các bộ phận khác của hệ hô hấp.

Hiểu rõ đối tượng dễ mắc viêm amidan cấp sẽ giúp các bậc phụ huynh chủ động trong việc phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe cho trẻ, đặc biệt trong các mùa bệnh.

Biến chứng của viêm amidan cấp ở trẻ em

Viêm amidan cấp nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những biến chứng có thể gặp phải:

Áp xe amidan: Là một biến chứng nghiêm trọng của viêm amidan cấp do vi khuẩn, thường xảy ra khi nhiễm trùng lan ra bên ngoài amidan, tạo thành một túi mủ. Trẻ sẽ có triệu chứng đau họng dữ dội, khó thở, nuốt khó, và có thể cần phải phẫu thuật để dẫn lưu mủ.
Viêm tai giữa: Viêm amidan cấp có thể lan sang các khu vực khác trong hệ hô hấp, bao gồm tai giữa, gây viêm tai giữa. Điều này làm trẻ đau tai, sốt, và có thể dẫn đến mất thính giác tạm thời.
Viêm cầu thận: Viêm amidan do vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn liên cầu nhóm A, có thể gây viêm cầu thận, làm tổn thương thận. Trẻ có thể xuất hiện các dấu hiệu như tiểu ít, tiểu máu, phù mặt và tay.
Rối loạn nhịp tim: Viêm amidan do liên cầu nhóm A nếu không điều trị có thể dẫn đến viêm tim, đặc biệt là viêm cơ tim, làm thay đổi nhịp tim và gây suy tim ở trẻ.
Sốc nhiễm trùng: Mặc dù hiếm gặp, nhưng viêm amidan cấp do vi khuẩn nặng có thể gây ra sốc nhiễm trùng, đặc biệt là khi vi khuẩn xâm nhập vào máu, gây nguy hiểm đến tính mạng nếu không can thiệp y tế kịp thời.
Tổn thương lâu dài đối với amidan: Nếu viêm amidan cấp tái phát nhiều lần, amidan có thể bị tổn thương vĩnh viễn, làm giảm chức năng bảo vệ của nó đối với cơ thể.

Việc phát hiện và điều trị kịp thời viêm amidan cấp sẽ giúp giảm thiểu các biến chứng nguy hiểm này.

Chẩn đoán viêm amidan cấp ở trẻ em

Chẩn đoán viêm amidan cấp ở trẻ em bao gồm việc thu thập thông tin từ bệnh sử và các dấu hiệu lâm sàng. Bác sĩ sẽ thực hiện các bước sau để xác định chính xác tình trạng bệnh:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra họng của trẻ, quan sát tình trạng amidan, xem có sưng, đỏ hay có mủ không. Cùng với đó, bác sĩ sẽ kiểm tra các hạch bạch huyết cổ và xác định xem có dấu hiệu nhiễm trùng hay không.
Xét nghiệm máu: Nếu bác sĩ nghi ngờ viêm amidan do vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn liên cầu, xét nghiệm máu có thể được yêu cầu để xác định mức độ nhiễm trùng và tìm ra nguyên nhân chính xác.
Thử nghiệm nhanh: Thử nghiệm nhanh tìm vi khuẩn liên cầu nhóm A trong mẫu họng có thể giúp bác sĩ xác định viêm amidan do vi khuẩn. Phương pháp này cho kết quả nhanh chóng và giúp điều trị chính xác.
Cấy dịch họng: Để xác định chính xác loại vi khuẩn gây nhiễm trùng, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch họng và cấy vào môi trường đặc biệt. Việc này giúp phát hiện các vi khuẩn gây bệnh khó nhận diện.
Chụp X-quang (trong một số trường hợp): Nếu bác sĩ nghi ngờ có biến chứng như áp xe amidan, họ có thể yêu cầu chụp X-quang vùng cổ họng để xác định tình trạng tổn thương hoặc nhiễm trùng lan rộng.

Chẩn đoán viêm amidan cấp chính xác sẽ giúp bác sĩ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, đảm bảo hiệu quả và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi trẻ bị viêm amidan cấp?

Viêm amidan cấp có thể điều trị hiệu quả nếu phát hiện và can thiệp kịp thời. Tuy nhiên, có những trường hợp mà cha mẹ cần đưa trẻ đi khám bác sĩ ngay lập tức. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy trẻ cần được gặp bác sĩ:

Sốt cao kéo dài: Nếu trẻ bị sốt cao liên tục trên ba ngày hoặc sốt không đáp ứng với thuốc hạ sốt, đây có thể là dấu hiệu của một nhiễm trùng nghiêm trọng hơn, và bác sĩ cần phải đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ.
Khó thở hoặc thở khò khè: Khi amidan bị viêm nặng, việc thở có thể trở nên khó khăn, đặc biệt là khi trẻ có dấu hiệu thở khò khè hoặc thở gấp. Đây là triệu chứng cần được đánh giá ngay để tránh nguy cơ suy hô hấp.
Đau họng dữ dội và khó nuốt: Nếu trẻ có đau họng quá mức, không thể nuốt thức ăn, hoặc thậm chí nuốt nước bọt cũng cảm thấy đau, đây là dấu hiệu của viêm amidan cấp nghiêm trọng cần được thăm khám.
Xuất hiện mủ trong họng: Viêm amidan do vi khuẩn có thể tạo ra mủ trên amidan, và nếu thấy trẻ có các đốm mủ hoặc mảng trắng trong họng, điều này cần được bác sĩ kiểm tra và điều trị.
Khó mở miệng hoặc đau tai: Trẻ có thể gặp khó khăn khi mở miệng hoặc cảm thấy đau tai, đây là dấu hiệu của viêm amidan lan rộng hoặc có biến chứng.
Viêm amidan tái phát nhiều lần: Nếu trẻ thường xuyên mắc viêm amidan cấp hoặc viêm amidan kéo dài, bác sĩ sẽ cần đánh giá và có thể đưa ra phương án điều trị phù hợp, bao gồm phẫu thuật cắt amidan nếu cần thiết.

Khi nhận thấy những dấu hiệu trên, việc gặp bác sĩ để được thăm khám và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ biến chứng và hỗ trợ trẻ nhanh chóng hồi phục.

Phòng ngừa viêm amidan cấp ở trẻ em

Viêm amidan cấp có thể phòng ngừa được nếu cha mẹ thực hiện một số biện pháp bảo vệ trẻ khỏi các yếu tố nguy cơ. Dưới đây là những cách giúp giảm thiểu khả năng mắc bệnh:

Rửa tay thường xuyên: Dạy trẻ rửa tay sạch sẽ, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. Việc này giúp ngăn ngừa vi khuẩn và virus lây lan từ tay vào cơ thể, làm giảm nguy cơ mắc viêm amidan cấp.
Giữ vệ sinh môi trường: Đảm bảo không gian sống của trẻ luôn sạch sẽ, thoáng mát và khô ráo. Hạn chế tiếp xúc với khói bụi, ô nhiễm và các tác nhân gây kích ứng trong không khí có thể làm suy yếu hệ miễn dịch của trẻ.
Tăng cường sức đề kháng: Cung cấp cho trẻ chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất, giàu vitamin C và các khoáng chất cần thiết để tăng cường hệ miễn dịch. Ngoài ra, đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc và tham gia các hoạt động thể chất để giữ cơ thể khỏe mạnh.
Tránh tiếp xúc với người bị nhiễm bệnh: Viêm amidan cấp rất dễ lây qua tiếp xúc với người bị nhiễm khuẩn hoặc virus. Hạn chế cho trẻ tiếp xúc với những người đang mắc bệnh, đặc biệt là trong các mùa dịch cúm hay cảm cúm.
Sử dụng khẩu trang khi cần thiết: Trong những trường hợp cần thiết, đặc biệt khi đi đến nơi đông người, việc cho trẻ đeo khẩu trang có thể giúp bảo vệ trẻ khỏi sự xâm nhập của vi khuẩn và virus.
Điều trị các bệnh lý hô hấp kịp thời: Nếu trẻ có các bệnh lý như viêm mũi dị ứng, viêm xoang hay các bệnh hô hấp khác, việc điều trị dứt điểm sẽ giúp giảm nguy cơ mắc viêm amidan cấp.

Thông qua các biện pháp phòng ngừa này, trẻ có thể giảm thiểu nguy cơ mắc viêm amidan cấp, giúp bảo vệ sức khỏe lâu dài và tránh được các biến chứng nguy hiểm.

Phương pháp điều trị viêm amidan cấp ở trẻ em

Điều trị viêm amidan cấp ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng của tình trạng và các yếu tố sức khỏe cụ thể của trẻ. Dưới đây là những phương pháp điều trị chính để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và giảm thiểu biến chứng.

Điều trị viêm amidan cấp bằng thuốc Tây y

Điều trị viêm amidan cấp bằng thuốc Tây y chủ yếu được sử dụng khi bệnh do vi khuẩn gây ra, hoặc trong trường hợp triệu chứng nghiêm trọng. Dưới đây là các loại thuốc phổ biến và cách sử dụng:

Kháng sinh: Khi nguyên nhân gây viêm amidan là do vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn liên cầu nhóm A, bác sĩ sẽ chỉ định dùng kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Các loại kháng sinh thường được sử dụng gồm:
- Penicillin: Là lựa chọn đầu tay trong điều trị viêm amidan do liên cầu. Thuốc giúp tiêu diệt vi khuẩn và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm.
- Amoxicillin: Cũng được sử dụng trong điều trị viêm amidan, đặc biệt là đối với những trẻ dị ứng với penicillin. Amoxicillin có hiệu quả tốt trong việc tiêu diệt vi khuẩn.
- Azithromycin: Dùng trong trường hợp trẻ bị dị ứng với các loại kháng sinh beta-lactam, như penicillin, hoặc trong trường hợp kháng thuốc.
Thuốc giảm đau, hạ sốt: Để giảm đau họng và sốt, bác sĩ có thể chỉ định thuốc giảm đau, hạ sốt cho trẻ. Những loại thuốc này không chỉ giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn mà còn hỗ trợ trong việc kiểm soát triệu chứng. Các thuốc thường dùng bao gồm:
- Paracetamol: Là thuốc giảm đau và hạ sốt an toàn cho trẻ em, giúp giảm cơn sốt và làm dịu đau họng.
- Ibuprofen: Thuốc giảm đau mạnh hơn, cũng giúp giảm sưng viêm và sốt, tuy nhiên cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ.
Thuốc chống viêm: Trong một số trường hợp viêm amidan cấp có kèm theo viêm nhiễm nặng, bác sĩ có thể chỉ định thuốc chống viêm để giảm viêm sưng nhanh chóng. Các thuốc này có thể là:
- Prednisolone: Là một loại corticosteroid giúp giảm viêm và sưng tấy, nhưng chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ.

Điều trị viêm amidan cấp bằng phương pháp tự nhiên và chăm sóc tại nhà

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, các phương pháp tự nhiên và chăm sóc tại nhà cũng rất quan trọng trong việc hỗ trợ quá trình hồi phục của trẻ. Những biện pháp này giúp giảm triệu chứng và tăng cường sức đề kháng của cơ thể:

Súc miệng với nước muối: Nước muối ấm có tác dụng làm dịu cơn đau họng, giảm viêm và ngăn ngừa vi khuẩn phát triển. Việc cho trẻ súc miệng nước muối nhiều lần trong ngày sẽ giúp giảm đau và cải thiện tình trạng viêm họng.
Uống đủ nước và giữ ẩm họng: Việc uống nhiều nước giúp làm dịu họng và giữ cho cơ thể không bị mất nước. Ngoài ra, việc giữ ẩm không khí trong phòng cũng rất quan trọng, giúp giảm tình trạng khô họng và làm giảm đau.
Nghỉ ngơi đầy đủ: Cung cấp cho trẻ môi trường nghỉ ngơi thoải mái và yên tĩnh. Việc này giúp hệ miễn dịch của trẻ hoạt động hiệu quả hơn, giúp đẩy lùi nhiễm trùng nhanh chóng.
Sử dụng mật ong và chanh: Mật ong có tác dụng kháng khuẩn và làm dịu họng, trong khi chanh giúp tăng cường vitamin C và kháng viêm. Trẻ có thể uống nước ấm pha mật ong và chanh để giúp làm dịu cơn đau họng và giảm viêm.

Điều trị viêm amidan cấp bằng phẫu thuật (trong trường hợp nặng)

Trong trường hợp viêm amidan cấp tái phát nhiều lần hoặc có biến chứng nghiêm trọng, bác sĩ có thể cân nhắc đến phương pháp phẫu thuật. Phẫu thuật cắt amidan có thể được chỉ định khi:

Viêm amidan tái phát thường xuyên: Nếu trẻ liên tục bị viêm amidan cấp nhiều lần trong một năm và các đợt bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, cắt amidan sẽ giúp ngừng tình trạng này.
Có biến chứng nghiêm trọng: Khi viêm amidan dẫn đến các biến chứng như áp xe amidan hoặc khó thở, phẫu thuật có thể là phương pháp duy nhất để điều trị hiệu quả.

Phẫu thuật cắt amidan thường là một thủ thuật an toàn, nhưng sẽ cần thời gian hồi phục sau phẫu thuật. Do đó, nó chỉ được thực hiện khi các biện pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả.

Viêm amidan cấp ở trẻ em có thể được điều trị hiệu quả nếu phát hiện và can thiệp kịp thời. Việc sử dụng thuốc Tây y, kết hợp với các phương pháp chăm sóc tại nhà và trong một số trường hợp, phẫu thuật, giúp trẻ phục hồi nhanh chóng và giảm thiểu biến chứng.

Nguồn: Soytethainguyen