Thấp khớp cấp: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị hiệu quả

Cập nhật lúc 16:16 - 15/01/2025

Đánh giá bài viết

Thấp khớp cấp là một tình trạng viêm khớp đột ngột, thường xảy ra ở các khớp lớn như đầu gối, cổ chân và ngón tay. Triệu chứng điển hình bao gồm sưng, đau, nóng, đỏ và giảm khả năng vận động của khớp. Bệnh có thể tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Nguyên nhân gây ra thấp khớp cấp thường liên quan đến sự rối loạn của hệ thống miễn dịch hoặc nhiễm trùng. Điều trị sớm và đúng cách giúp kiểm soát tình trạng viêm và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Định nghĩa và phân loại thấp khớp cấp

Thấp khớp cấp là tình trạng viêm cấp tính ảnh hưởng đến các khớp, đặc biệt là các khớp lớn như đầu gối, cổ chân và ngón tay. Đây là một bệnh lý thuộc nhóm bệnh viêm khớp, thường xảy ra đột ngột với các triệu chứng rõ rệt, gây đau đớn và ảnh hưởng đến khả năng vận động. Nguyên nhân chính của bệnh có thể liên quan đến sự rối loạn trong hệ thống miễn dịch, trong đó cơ thể tấn công chính các mô khớp của mình. Thấp khớp cấp có thể do các yếu tố nhiễm trùng, vi khuẩn, virus hoặc những yếu tố miễn dịch gây ra.

Bệnh có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến hơn ở những người trưởng thành, đặc biệt là nữ giới. Việc phân loại thấp khớp cấp có thể dựa trên nguyên nhân gây bệnh, ví dụ như thấp khớp do nhiễm khuẩn (viêm khớp do virus hay vi khuẩn) và thấp khớp không rõ nguyên nhân (thấp khớp vô căn). Mặc dù có thể gây đau đớn và khởi phát nhanh chóng, việc chẩn đoán và điều trị sớm có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh, giảm thiểu nguy cơ tổn thương khớp lâu dài.

Triệu chứng của thấp khớp cấp

Triệu chứng của thấp khớp cấp thường xuất hiện đột ngột, với mức độ nặng nề và rõ ràng. Những biểu hiện điển hình nhất bao gồm sưng, đỏ, nóng và đau tại các khớp bị viêm. Các khớp lớn như đầu gối, cổ chân và khuỷu tay thường là nơi bị ảnh hưởng, nhưng trong một số trường hợp, bệnh có thể lan rộng ra các khớp nhỏ hơn như ngón tay, ngón chân. Người bệnh có thể cảm thấy đau nhói khi cử động khớp, và đôi khi khớp bị cứng, làm giảm khả năng vận động bình thường.

Thêm vào đó, khi mắc bệnh, nhiều người còn gặp phải các triệu chứng toàn thân như sốt nhẹ, mệt mỏi, và đôi khi cảm giác ớn lạnh. Những dấu hiệu này thường là kết quả của phản ứng viêm trong cơ thể. Đau khớp có thể làm giảm chất lượng cuộc sống của bệnh nhân, khiến họ gặp khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động hàng ngày.

Một trong những đặc điểm quan trọng của thấp khớp cấp là tính chất tái phát. Các đợt viêm có thể xảy ra liên tiếp và kéo dài trong nhiều tuần hoặc tháng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể của người bệnh. Việc điều trị kịp thời và đúng cách giúp kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng tái phát.

Nguyên nhân gây thấp khớp cấp

Thấp khớp cấp có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số yếu tố chính thường gặp:

Nhiễm trùng: Vi khuẩn, virus hoặc nấm có thể xâm nhập vào cơ thể và gây ra viêm khớp. Viêm khớp do nhiễm trùng thường xuất hiện sau khi cơ thể bị nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa hoặc tiết niệu.
Rối loạn miễn dịch: Trong một số trường hợp, hệ thống miễn dịch của cơ thể bị rối loạn, dẫn đến phản ứng tự miễn, trong đó cơ thể tấn công chính các mô khớp của mình, gây ra tình trạng viêm và đau đớn.
Yếu tố di truyền: Các yếu tố di truyền có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh. Những người có người thân trong gia đình bị bệnh thấp khớp có thể dễ bị mắc bệnh hơn.
Chấn thương khớp: Những chấn thương tại khớp, dù là nhỏ, cũng có thể tạo ra một môi trường thuận lợi cho sự phát triển của bệnh thấp khớp cấp.
Sự thay đổi hormone: Hormone, đặc biệt là ở nữ giới, có thể có tác động đáng kể đến sự phát triển của bệnh. Thấp khớp cấp thường gặp ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có thể liên quan đến sự thay đổi trong mức độ hormone estrogen.

Tùy thuộc vào nguyên nhân cụ thể, mức độ nghiêm trọng và điều trị của bệnh có thể khác nhau. Việc xác định chính xác nguyên nhân là rất quan trọng để đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Đối tượng dễ mắc thấp khớp cấp

Mặc dù thấp khớp cấp có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Dưới đây là các đối tượng dễ mắc phải bệnh:

Người trưởng thành và người cao tuổi: Thấp khớp cấp thường gặp ở người trưởng thành, đặc biệt là phụ nữ trong độ tuổi sinh sản. Những người cao tuổi cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do các thay đổi trong hệ miễn dịch và sự suy giảm chức năng khớp theo tuổi tác.
Phụ nữ: Phụ nữ có nguy cơ mắc thấp khớp cấp cao hơn nam giới, đặc biệt là trong thời kỳ mang thai và sau sinh, khi cơ thể có sự thay đổi mạnh về nội tiết tố.
Người có bệnh lý nền: Những người mắc các bệnh như tiểu đường, rối loạn miễn dịch (ví dụ lupus ban đỏ hệ thống), hoặc viêm khớp dạng thấp có thể dễ mắc bệnh thấp khớp cấp hơn.
Người bị nhiễm trùng thường xuyên: Những người có tiền sử bị nhiễm trùng đường hô hấp, tiêu hóa, hoặc các bệnh lý lây truyền qua đường tình dục có nguy cơ cao bị thấp khớp cấp do vi khuẩn hoặc virus có thể xâm nhập vào cơ thể.
Người có chấn thương khớp trước đó: Các chấn thương trước đó ở khớp có thể tạo điều kiện cho bệnh phát triển. Những người đã từng bị gãy xương hoặc tổn thương khớp có thể dễ mắc bệnh thấp khớp cấp hơn.

Hiểu rõ về nhóm đối tượng dễ mắc bệnh giúp việc phòng ngừa và điều trị trở nên hiệu quả hơn, đồng thời giảm thiểu những tác động tiêu cực của bệnh đối với sức khỏe.

Biến chứng của thấp khớp cấp

Nếu không được chẩn đoán và điều trị kịp thời, thấp khớp cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Các biến chứng này có thể ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh và gây khó khăn trong việc điều trị lâu dài. Một số biến chứng thường gặp của bệnh bao gồm:

Hư hại khớp: Viêm khớp kéo dài có thể gây tổn thương đến các mô khớp, bao gồm sụn, xương và dây chằng, làm suy giảm chức năng khớp và dẫn đến đau đớn mãn tính.
Biến dạng khớp: Sau nhiều đợt viêm khớp, các khớp có thể bị biến dạng, gây khó khăn trong vận động. Các khớp bị ảnh hưởng nặng có thể không thể trở lại bình thường, dẫn đến mất khả năng vận động.
Nhiễm trùng thứ phát: Viêm khớp do nhiễm trùng có thể dẫn đến nhiễm trùng lan rộng sang các mô xung quanh hoặc vào máu, gây ra nhiễm trùng toàn thân (nhiễm trùng huyết), đe dọa tính mạng nếu không được điều trị kịp thời.
Mất khả năng vận động: Những đợt viêm khớp cấp tính có thể khiến khớp bị cứng và giảm tính linh hoạt, khiến người bệnh khó thực hiện các hoạt động hàng ngày như đi lại, làm việc hoặc chăm sóc bản thân.
Tăng nguy cơ tái phát: Người bệnh có thể phải đối mặt với các đợt tái phát viêm khớp nếu không được điều trị đúng cách. Mỗi lần tái phát có thể làm tăng nguy cơ tổn thương khớp lâu dài.

Việc phòng ngừa và điều trị thấp khớp cấp đúng cách sẽ giúp giảm thiểu các biến chứng trên, bảo vệ sức khỏe và cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Chẩn đoán thấp khớp cấp

Chẩn đoán thấp khớp cấp cần phải được thực hiện qua nhiều phương pháp khác nhau để xác định nguyên nhân gây bệnh và mức độ viêm. Dưới đây là những phương pháp chính giúp chẩn đoán bệnh:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám, đánh giá các triệu chứng như đau, sưng, đỏ và cứng khớp. Việc kiểm tra các khớp bị ảnh hưởng sẽ giúp xác định tình trạng viêm và mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể giúp phát hiện dấu hiệu viêm trong cơ thể, chẳng hạn như tăng tốc độ lắng máu (ESR) và chỉ số C-reactive protein (CRP). Những chỉ số này có thể chỉ ra sự hiện diện của viêm khớp cấp.
Chụp X-quang: X-quang khớp bị ảnh hưởng có thể giúp phát hiện tổn thương xương hoặc sự thay đổi hình dạng của khớp do viêm. Mặc dù X-quang không thể phát hiện viêm trong giai đoạn sớm, nhưng nó sẽ giúp đánh giá mức độ tổn thương nếu bệnh đã tiến triển.
Siêu âm khớp: Phương pháp siêu âm có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về tình trạng viêm của các mô xung quanh khớp, như dây chằng và gân, giúp đánh giá mức độ tổn thương và sưng.
Chọc dịch khớp: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch khớp để kiểm tra sự hiện diện của vi khuẩn, virus hoặc tinh thể urat, từ đó xác định liệu bệnh có phải do nhiễm trùng hay do các rối loạn khác gây ra.

Chẩn đoán chính xác giúp xác định nguyên nhân và loại bệnh, từ đó bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp để giảm thiểu tổn thương và kiểm soát các triệu chứng một cách hiệu quả.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi mắc thấp khớp cấp

Việc phát hiện và điều trị thấp khớp cấp kịp thời là rất quan trọng để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những tình huống khi người bệnh cần gặp bác sĩ ngay lập tức:

Triệu chứng không giảm hoặc ngày càng nặng thêm: Nếu các triệu chứng như sưng, đau, và nóng khớp không giảm sau khi tự chăm sóc hoặc điều trị ban đầu, cần tìm kiếm sự trợ giúp từ bác sĩ để đánh giá và điều chỉnh phương pháp điều trị.
Khó khăn trong vận động: Nếu bệnh nhân gặp phải tình trạng khớp cứng, đau nhức kéo dài làm giảm khả năng di chuyển hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày, việc gặp bác sĩ là cần thiết để ngăn ngừa tình trạng này kéo dài.
Sốt và triệu chứng toàn thân: Khi thấp khớp cấp đi kèm với sốt cao, ớn lạnh, hoặc mệt mỏi bất thường, đó có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc viêm lan rộng, cần được điều trị y tế ngay.
Dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu có biểu hiện của nhiễm trùng như đau nhói bất thường, da đỏ và ấm, cần đến bệnh viện để kiểm tra và điều trị kịp thời, vì nhiễm trùng có thể lan rộng và gây nguy hiểm.
Đau không kiểm soát được: Nếu cơn đau không thể kiểm soát được bằng các phương pháp thông thường như thuốc giảm đau hoặc nghỉ ngơi, bác sĩ sẽ cần can thiệp để điều trị sâu hơn và ngăn ngừa các biến chứng sau này.

Khi gặp phải bất kỳ triệu chứng nào nêu trên, bệnh nhân cần đến bác sĩ để nhận chẩn đoán chính xác và điều trị phù hợp, từ đó giúp kiểm soát tình trạng viêm và tránh các hậu quả xấu cho sức khỏe.

Phòng ngừa thấp khớp cấp

Phòng ngừa thấp khớp cấp có thể giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh và các biến chứng đi kèm. Dưới đây là một số biện pháp có thể áp dụng để giảm nguy cơ phát triển bệnh:

Giữ gìn sức khỏe tổng thể: Duy trì một lối sống lành mạnh với chế độ ăn uống hợp lý và đủ chất dinh dưỡng, tập thể dục đều đặn giúp tăng cường sức khỏe và giảm nguy cơ viêm nhiễm. Chế độ ăn uống giàu vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa có thể giúp bảo vệ các khớp và giảm viêm.
Tránh nhiễm trùng: Để giảm nguy cơ mắc thấp khớp cấp do nhiễm trùng, cần thực hiện các biện pháp phòng ngừa nhiễm trùng như rửa tay thường xuyên, sử dụng khẩu trang khi cần thiết và tránh tiếp xúc với người đang bị bệnh nhiễm trùng.
Chăm sóc các khớp bị tổn thương: Nếu đã từng bị chấn thương khớp, cần chú ý chăm sóc và bảo vệ các khớp này, tránh các hoạt động có thể gây ra căng thẳng hoặc tổn thương cho khớp, giúp giảm nguy cơ bị thấp khớp cấp.
Kiểm soát bệnh lý nền: Những người mắc các bệnh lý nền như bệnh tiểu đường, viêm khớp dạng thấp hay các rối loạn tự miễn cần kiểm soát tốt tình trạng bệnh của mình, theo dõi sức khỏe định kỳ và thực hiện điều trị theo hướng dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ mắc thấp khớp cấp.
Duy trì cân nặng hợp lý: Thừa cân có thể tạo áp lực lên các khớp, làm tăng nguy cơ viêm và tổn thương khớp. Việc duy trì cân nặng khỏe mạnh giúp giảm nguy cơ phát triển các vấn đề về khớp và các bệnh lý viêm.

Phòng ngừa thấp khớp cấp không chỉ giúp giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh mà còn giúp duy trì sức khỏe khớp lâu dài, giảm thiểu đau đớn và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Phương pháp điều trị thấp khớp cấp

Điều trị thấp khớp cấp chủ yếu nhằm kiểm soát các triệu chứng viêm, giảm đau, và ngăn ngừa biến chứng nghiêm trọng. Phương pháp điều trị có thể kết hợp giữa sử dụng thuốc Tây y và các biện pháp hỗ trợ khác, tùy thuộc vào mức độ nặng của bệnh và nguyên nhân gây ra viêm.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị bằng thuốc Tây y là một trong những phương pháp phổ biến và hiệu quả nhất trong việc kiểm soát thấp khớp cấp. Các loại thuốc chủ yếu bao gồm:

Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Các thuốc này giúp giảm đau và làm giảm viêm, là lựa chọn đầu tiên trong điều trị thấp khớp cấp. Một số thuốc NSAIDs phổ biến bao gồm Ibuprofen (Advil), Naproxen (Aleve), và Diclofenac. Các thuốc này giúp kiểm soát các triệu chứng đau nhức, sưng tấy và giảm viêm nhanh chóng.
Thuốc corticosteroid: Khi các thuốc NSAIDs không đủ hiệu quả, bác sĩ có thể chỉ định Prednisone hoặc Methylprednisolone để giảm viêm mạnh mẽ hơn. Corticosteroid thường được sử dụng trong trường hợp viêm khớp cấp tính hoặc khi có dấu hiệu tổn thương khớp nặng. Tuy nhiên, thuốc này cần được sử dụng dưới sự giám sát y tế vì có thể gây ra tác dụng phụ nếu dùng lâu dài.
Thuốc giảm đau: Để giảm đau cấp tính và hỗ trợ bệnh nhân trong giai đoạn đầu, các thuốc giảm đau như Paracetamol (Tylenol) có thể được sử dụng kết hợp với các thuốc chống viêm không steroid để kiểm soát tình trạng đau.

Việc sử dụng thuốc Tây y giúp giảm thiểu nhanh chóng các triệu chứng của bệnh, đồng thời ngăn ngừa viêm lan rộng và cải thiện khả năng vận động của khớp.

Điều trị bằng phương pháp vật lý trị liệu

Bên cạnh thuốc, vật lý trị liệu cũng đóng vai trò quan trọng trong điều trị thấp khớp cấp, đặc biệt khi các triệu chứng đã giảm bớt. Phương pháp này giúp phục hồi chức năng khớp và giảm nguy cơ cứng khớp.

Xoa bóp và massage: Các kỹ thuật xoa bóp có thể giúp giảm đau và cải thiện lưu thông máu đến các khớp bị ảnh hưởng, đồng thời giảm cảm giác căng thẳng và mệt mỏi. Massage nhẹ nhàng xung quanh khớp giúp thư giãn cơ bắp và giảm độ cứng của khớp.
Chườm nóng và chườm lạnh: Việc áp dụng nhiệt (chườm nóng) hoặc lạnh (chườm lạnh) lên khớp viêm giúp làm dịu cơn đau, giảm sưng và cải thiện sự linh hoạt của khớp. Chườm lạnh thường được áp dụng trong giai đoạn viêm cấp tính, trong khi chườm nóng thích hợp cho việc thư giãn cơ sau khi cơn đau giảm bớt.
Tập luyện nhẹ nhàng: Các bài tập khớp đơn giản và nhẹ nhàng có thể giúp duy trì khả năng vận động và giảm thiểu tình trạng cứng khớp. Tập luyện thể dục thể thao nhẹ, như đi bộ hoặc bơi lội, cũng có thể hỗ trợ phục hồi chức năng khớp.

Việc kết hợp vật lý trị liệu cùng với các phương pháp khác giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng và hạn chế tình trạng khớp bị tê cứng.

Điều trị bằng thuốc Đông y

Trong điều trị thấp khớp cấp, nhiều người bệnh cũng chọn phương pháp Đông y như một lựa chọn bổ trợ để giảm đau và làm dịu tình trạng viêm.

Thuốc thảo dược: Các bài thuốc Đông y sử dụng các thảo dược như Nhũ hương, Đỗ trọng, Khương hoàng để giảm viêm và cải thiện tuần hoàn máu. Những thảo dược này thường có tác dụng an thần, giảm đau và hỗ trợ phục hồi sức khỏe khớp.
Châm cứu và bấm huyệt: Phương pháp châm cứu và bấm huyệt được cho là giúp kích thích sự tuần hoàn và giảm viêm khớp. Châm cứu vào các huyệt đạo cụ thể như Hegu (LI4) hoặc Zhongwan (CV12) giúp làm dịu cơn đau và thư giãn cơ bắp.
Thuốc mỡ và dầu xoa bóp: Các loại dầu thảo dược như Dầu gió hoặc Dầu ngọc trúc có thể được sử dụng để xoa bóp lên vùng khớp bị viêm, giúp làm ấm và giảm đau hiệu quả.

Mặc dù thuốc Đông y có tác dụng giảm đau và hỗ trợ phục hồi, nhưng nên được sử dụng kết hợp với các phương pháp điều trị chính thống dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Chế độ dinh dưỡng và lối sống

Ngoài việc sử dụng thuốc, chế độ dinh dưỡng và thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và phòng ngừa thấp khớp cấp.

Chế độ ăn uống hợp lý: Một chế độ ăn giàu các vitamin và khoáng chất như Vitamin C, Omega-3 (từ dầu cá) và Canxi có thể giúp giảm viêm và tăng cường sức khỏe khớp. Tránh tiêu thụ thực phẩm có thể gây viêm như thức ăn chế biến sẵn hoặc có chứa quá nhiều đường.
Giảm cân: Thừa cân tạo áp lực lên các khớp, đặc biệt là khớp gối và hông, khiến tình trạng thấp khớp cấp thêm trầm trọng. Duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm thiểu tác động lên các khớp và cải thiện tình trạng bệnh.
Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Ngủ đủ giấc và tránh căng thẳng là những yếu tố quan trọng giúp cơ thể phục hồi nhanh chóng và ngăn ngừa tình trạng viêm tái phát. Thực hiện các biện pháp thư giãn như thiền hoặc yoga có thể giúp giảm căng thẳng và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Việc duy trì một lối sống lành mạnh giúp cải thiện hiệu quả điều trị và hạn chế sự tái phát của thấp khớp cấp.

Như vậy, điều trị thấp khớp cấp đòi hỏi một phương pháp toàn diện, bao gồm việc sử dụng thuốc Tây y, vật lý trị liệu, hỗ trợ từ thuốc Đông y, chế độ dinh dưỡng hợp lý và lối sống lành mạnh. Cùng với sự chăm sóc đúng cách, người bệnh có thể giảm bớt các triệu chứng và phòng ngừa các biến chứng lâu dài của bệnh.

Nguồn: Soytethainguyen