Hẹp ống sống thắt lưng: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Cập nhật lúc 15:40 - 15/01/2025

Đánh giá bài viết

Hẹp ống sống thắt lưng là một tình trạng y tế nghiêm trọng khi không gian trong ống sống trở nên chật hẹp, gây áp lực lên các dây thần kinh và tủy sống ở vùng thắt lưng. Triệu chứng của bệnh thường bao gồm đau lưng, tê bì chân, khó khăn khi di chuyển, thậm chí là yếu cơ. Nguyên nhân chủ yếu của tình trạng này là do thoái hóa cột sống, nhưng cũng có thể do chấn thương hoặc các bệnh lý khác. Việc điều trị hẹp ống sống thắt lưng cần được thực hiện kịp thời, có thể bao gồm phương pháp điều trị bảo tồn như vật lý trị liệu và thuốc, hoặc can thiệp phẫu thuật nếu cần thiết.

Định nghĩa và phân loại hẹp ống sống thắt lưng

Hẹp ống sống thắt lưng là tình trạng cột sống bị thu hẹp, gây áp lực lên tủy sống và các dây thần kinh vùng thắt lưng. Bình thường, ống sống chứa tủy sống và các dây thần kinh, cho phép chúng hoạt động bình thường. Tuy nhiên, khi ống sống bị hẹp, không gian trong ống sống giảm, khiến cho các cấu trúc thần kinh bị chèn ép, dẫn đến các vấn đề về cảm giác và vận động.

Nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này là thoái hóa cột sống theo tuổi tác, nhưng cũng có thể do các yếu tố khác như chấn thương, bệnh lý viêm khớp hay các vấn đề về di truyền. Hẹp ống sống thắt lưng có thể xảy ra ở nhiều mức độ khác nhau, từ nhẹ đến nặng, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Phân loại hẹp ống sống thắt lưng thường dựa vào vị trí và mức độ nghiêm trọng. Nếu bệnh chỉ xảy ra ở một phần nhỏ của ống sống, có thể gọi là hẹp thắt lưng đơn giản. Trong trường hợp hẹp kéo dài và ảnh hưởng đến nhiều vùng khác nhau của ống sống, tình trạng này có thể gọi là hẹp ống sống toàn phần. Việc phân loại này có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định phương pháp điều trị phù hợp.

Triệu chứng của hẹp ống sống thắt lưng

Triệu chứng của hẹp ống sống thắt lưng có thể thay đổi từ nhẹ đến nghiêm trọng, tùy thuộc vào mức độ chèn ép lên các dây thần kinh. Một trong những dấu hiệu thường gặp là đau lưng, thường xuyên tái phát và có thể lan xuống các chi dưới. Đau có thể trở nên tồi tệ hơn khi bệnh nhân đứng lâu hoặc đi bộ, và giảm khi ngồi xuống hoặc cúi người.

Ngoài đau lưng, bệnh nhân còn có thể gặp phải cảm giác tê bì, ngứa ran hoặc yếu cơ ở chân. Những triệu chứng này thường xuất hiện dần dần và có thể gây khó khăn trong việc đi lại hoặc duy trì thăng bằng khi di chuyển. Trong trường hợp nghiêm trọng, hẹp ống sống thắt lưng có thể dẫn đến mất kiểm soát bàng quang hoặc đại tiện, một dấu hiệu cần được can thiệp y tế ngay lập tức.

Các triệu chứng khác của bệnh có thể bao gồm sự giảm khả năng vận động, cử động khó khăn, cảm giác mỏi hoặc căng thẳng ở phần thắt lưng. Đặc biệt, các hoạt động như leo cầu thang hoặc cúi người có thể làm tăng mức độ đau và khó chịu. Thời gian xuất hiện triệu chứng và mức độ nghiêm trọng có thể thay đổi tùy vào từng người và tình trạng bệnh lý cụ thể.

Nguyên nhân gây hẹp ống sống thắt lưng

Hẹp ống sống thắt lưng có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, trong đó một số yếu tố chính bao gồm:

Thoái hóa cột sống: Khi tuổi tác tăng, các đĩa đệm giữa các đốt sống có xu hướng mòn đi và mất độ dẻo dai. Điều này làm giảm không gian giữa các đốt sống, gây áp lực lên các dây thần kinh trong ống sống.
Chấn thương hoặc tai nạn: Các chấn thương gây gãy xương hoặc trật khớp có thể làm thay đổi cấu trúc của cột sống, dẫn đến hẹp ống sống. Những thay đổi này có thể tạo ra sự chèn ép lên các dây thần kinh.
Viêm khớp: Các bệnh lý viêm khớp như viêm khớp dạng thấp có thể gây sưng và tổn thương các khớp của cột sống, dẫn đến hình thành các gai xương hoặc thậm chí là thoái hóa khớp, làm hẹp ống sống.
Phì đại dây chằng: Dây chằng trong cột sống có thể dày lên và phát triển quá mức theo thời gian, dẫn đến việc thu hẹp không gian trong ống sống.
Mất cân bằng cấu trúc bẩm sinh: Một số người có cấu trúc cột sống bẩm sinh nhỏ hơn bình thường, dẫn đến khả năng cao bị hẹp ống sống thắt lưng từ sớm.
U hoặc khối u: Mặc dù hiếm gặp, nhưng khối u phát triển trong ống sống cũng có thể tạo ra sự chèn ép lên các dây thần kinh và dẫn đến hẹp ống sống.

Đối tượng dễ mắc phải hẹp ống sống thắt lưng

Hẹp ống sống thắt lưng có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm đối tượng có nguy cơ cao hơn. Những yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ mắc phải tình trạng này:

Người cao tuổi: Với quá trình lão hóa, các đĩa đệm và cấu trúc cột sống suy giảm, làm tăng khả năng bị thoái hóa cột sống và hẹp ống sống.
Người có tiền sử chấn thương cột sống: Những người đã từng trải qua tai nạn hoặc chấn thương mạnh ở vùng lưng có nguy cơ cao bị hẹp ống sống thắt lưng do sự thay đổi cấu trúc cột sống.
Người mắc các bệnh lý viêm khớp: Những người bị viêm khớp hoặc các bệnh lý khớp liên quan đến thoái hóa cột sống như viêm khớp dạng thấp sẽ dễ bị hẹp ống sống thắt lưng do sự phát triển của gai xương và viêm sưng các khớp.
Những người có yếu tố di truyền: Một số người có thể bị hẹp ống sống do yếu tố di truyền, đặc biệt là những người có cấu trúc cột sống bẩm sinh nhỏ hơn hoặc dễ bị thoái hóa sớm.
Người lao động trong môi trường nặng: Những người làm việc trong các ngành nghề đòi hỏi mang vác nặng hoặc thực hiện các động tác cột sống sai tư thế có thể gặp phải các vấn đề về cột sống, tăng nguy cơ mắc bệnh hẹp ống sống thắt lưng.
Người có lối sống ít vận động: Việc thiếu vận động hoặc không tập thể dục thường xuyên có thể dẫn đến các vấn đề về cột sống như thoái hóa đĩa đệm, làm tăng nguy cơ mắc bệnh hẹp ống sống thắt lưng.

Biến chứng của hẹp ống sống thắt lưng

Hẹp ống sống thắt lưng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động của người bệnh. Một số biến chứng phổ biến có thể gặp phải bao gồm:

Chèn ép thần kinh và tủy sống: Khi các dây thần kinh và tủy sống bị chèn ép nghiêm trọng, bệnh nhân có thể gặp phải các triệu chứng như tê bì, yếu cơ, hoặc thậm chí mất cảm giác hoàn toàn ở vùng chi dưới. Đây là biến chứng nguy hiểm, có thể dẫn đến mất khả năng vận động nếu không được can thiệp kịp thời.
Khó khăn trong vận động: Việc hẹp ống sống khiến các dây thần kinh bị áp lực liên tục, dẫn đến đau lưng kéo dài và sự cứng khớp. Người bệnh sẽ gặp khó khăn khi di chuyển, thậm chí không thể thực hiện các hoạt động cơ bản như đi bộ hoặc đứng lâu.
Mất kiểm soát chức năng đại tiểu tiện: Trong những trường hợp nặng, hẹp ống sống thắt lưng có thể gây ảnh hưởng đến các cơ kiểm soát bàng quang và đại tiện. Điều này dẫn đến tình trạng mất kiểm soát tiểu tiện, đại tiện, gây ra các rối loạn nghiêm trọng trong sinh hoạt hàng ngày.
Giảm chất lượng cuộc sống: Đau đớn, tê bì, và các triệu chứng khác có thể khiến người bệnh không thể tham gia các hoạt động bình thường trong cuộc sống. Điều này có thể dẫn đến trầm cảm và giảm sút tinh thần, ảnh hưởng đến các mối quan hệ và công việc.
Biến dạng cột sống: Trong trường hợp nặng, việc hẹp ống sống có thể dẫn đến các biến dạng cột sống như cong vẹo, làm tăng áp lực lên các cấu trúc khác của cơ thể, gây ra các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng hơn.

Chẩn đoán hẹp ống sống thắt lưng

Chẩn đoán hẹp ống sống thắt lưng thường yêu cầu sự kết hợp giữa khám lâm sàng và các phương pháp chẩn đoán hình ảnh để xác định chính xác tình trạng của bệnh nhân. Các bước chẩn đoán bao gồm:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng của bệnh nhân, bao gồm việc đánh giá mức độ đau, tê bì và yếu cơ. Việc kiểm tra các phản xạ và cảm giác ở chân cũng rất quan trọng để xác định mức độ ảnh hưởng của bệnh.
Chẩn đoán hình ảnh: Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh như X-quang, cộng hưởng từ (MRI) và cắt lớp vi tính (CT) giúp bác sĩ nhìn thấy cấu trúc của cột sống và ống sống. Những hình ảnh này cho phép phát hiện các dấu hiệu thoái hóa, gai xương, hoặc các chấn thương gây hẹp ống sống.
Đo lường áp lực thần kinh: Trong một số trường hợp, bác sĩ có thể yêu cầu kiểm tra áp lực lên các dây thần kinh bằng các phương pháp như điện cơ hoặc điện tử thần kinh (EMG). Điều này giúp xác định mức độ ảnh hưởng của bệnh lý đến các dây thần kinh.
Chẩn đoán phân biệt: Vì các triệu chứng của hẹp ống sống thắt lưng có thể giống với các bệnh lý khác như thoát vị đĩa đệm, viêm khớp hoặc bệnh thần kinh ngoại biên, việc chẩn đoán phân biệt là rất quan trọng. Bác sĩ sẽ loại trừ các bệnh lý khác để đưa ra chẩn đoán chính xác.

Thông qua các phương pháp trên, bác sĩ có thể xác định được mức độ nghiêm trọng của hẹp ống sống thắt lưng, từ đó đề xuất phương pháp điều trị phù hợp.

Khi nào cần gặp bác sĩ về hẹp ống sống thắt lưng

Việc nhận diện các dấu hiệu và triệu chứng của hẹp ống sống thắt lưng là rất quan trọng để có thể gặp bác sĩ kịp thời. Dưới đây là một số trường hợp khi bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ ngay:

Đau lưng kéo dài và không giảm: Nếu cơn đau lưng không cải thiện dù bạn đã nghỉ ngơi hoặc sử dụng các biện pháp giảm đau thông thường, đây có thể là dấu hiệu của hẹp ống sống thắt lưng cần được kiểm tra y tế.
Cảm giác tê bì hoặc yếu cơ: Nếu bạn cảm thấy tê bì hoặc yếu ở chân, đặc biệt là khi di chuyển, đây có thể là triệu chứng của việc chèn ép thần kinh do hẹp ống sống. Điều này có thể dẫn đến khó khăn trong việc đi lại và cần được xử lý kịp thời.
Mất kiểm soát bàng quang hoặc đại tiện: Nếu bạn gặp phải tình trạng mất kiểm soát trong việc đi tiểu hoặc đại tiện, đây là dấu hiệu nghiêm trọng cần được gặp bác sĩ ngay lập tức. Đây là triệu chứng của việc hẹp ống sống ảnh hưởng đến các cơ quan nội tạng và dây thần kinh điều khiển các chức năng này.
Đau tăng khi vận động hoặc đứng lâu: Nếu cơn đau lưng trở nên nghiêm trọng hơn khi bạn đứng lâu hoặc tham gia các hoạt động thể chất, tình trạng này có thể chỉ ra sự gia tăng áp lực lên các dây thần kinh thắt lưng.
Không thể thực hiện các hoạt động bình thường: Khi hẹp ống sống thắt lưng gây khó khăn trong việc thực hiện các hoạt động như đi bộ, leo cầu thang hay cúi người, việc tham khảo ý kiến bác sĩ là cần thiết để xác định chính xác tình trạng và đưa ra phương pháp điều trị hiệu quả.

Phòng ngừa hẹp ống sống thắt lưng

Mặc dù hẹp ống sống thắt lưng có thể do yếu tố di truyền hoặc lão hóa, nhưng một số biện pháp phòng ngừa vẫn có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc làm chậm quá trình tiến triển. Dưới đây là những cách phòng ngừa hiệu quả:

Duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh: Cân nặng dư thừa có thể gây áp lực lên cột sống, đặc biệt là khu vực thắt lưng. Giữ một trọng lượng cơ thể hợp lý sẽ giúp giảm bớt gánh nặng cho cột sống và giảm nguy cơ hẹp ống sống.
Tập thể dục đều đặn: Các bài tập tăng cường cơ lưng và cơ bụng có thể hỗ trợ ổn định cột sống, giảm thiểu nguy cơ thoái hóa đĩa đệm và các vấn đề khác liên quan đến hẹp ống sống. Các bài tập như đi bộ, yoga hoặc bơi lội có thể giúp duy trì sự linh hoạt và sức mạnh của cơ thể.
Tránh mang vác nặng hoặc sai tư thế: Việc mang vác vật nặng không đúng cách hoặc duy trì tư thế sai trong thời gian dài có thể gây tổn hại cho cột sống. Hãy luôn chú ý đến tư thế khi đứng, ngồi và mang vác vật nặng, đặc biệt là khi làm việc hoặc tham gia các hoạt động thể thao.
Chế độ dinh dưỡng hợp lý: Dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe xương khớp. Cung cấp đầy đủ canxi, vitamin D và các dưỡng chất cần thiết cho cơ thể sẽ giúp xương và đĩa đệm của cột sống khỏe mạnh hơn, từ đó giảm thiểu nguy cơ thoái hóa.
Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Đối với những người có nguy cơ cao như người cao tuổi hoặc những người đã có tiền sử chấn thương cột sống, việc kiểm tra sức khỏe định kỳ và theo dõi tình trạng cột sống là rất quan trọng. Phát hiện sớm sẽ giúp điều trị hiệu quả và ngăn ngừa bệnh tiến triển nghiêm trọng.

Thông qua các biện pháp phòng ngừa này, bạn có thể giảm thiểu nguy cơ hẹp ống sống thắt lưng hoặc làm chậm quá trình tiến triển của bệnh.

Phương pháp điều trị hẹp ống sống thắt lưng

Điều trị hẹp ống sống thắt lưng phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bệnh và các triệu chứng của bệnh nhân. Phương pháp điều trị có thể bao gồm biện pháp bảo tồn hoặc phẫu thuật, với mục tiêu giảm đau, cải thiện chức năng vận động và ngăn ngừa biến chứng. Các phương pháp điều trị thường được áp dụng gồm:

Điều trị bảo tồn

Điều trị bảo tồn là lựa chọn đầu tiên khi bệnh còn ở giai đoạn nhẹ và chưa gây ra các biến chứng nghiêm trọng. Những biện pháp này có thể giúp giảm bớt các triệu chứng và cải thiện chất lượng sống mà không cần can thiệp phẫu thuật.

Thuốc giảm đau: Một số loại thuốc giảm đau không kê đơn như paracetamol (Panadol) hoặc thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như ibuprofen (Advil, Motrin) có thể giúp giảm đau lưng và viêm. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc phải tuân theo chỉ định của bác sĩ để tránh tác dụng phụ kéo dài.
Vật lý trị liệu: Các bài tập kéo giãn và tăng cường cơ lưng có thể giúp giảm bớt áp lực lên cột sống. Chương trình vật lý trị liệu thường được thiết kế riêng cho từng bệnh nhân, giúp cải thiện sự linh hoạt và sức mạnh của các cơ vùng thắt lưng.
Tiêm steroid: Tiêm corticosteroid trực tiếp vào vùng thắt lưng có thể giúp giảm viêm và giảm đau do chèn ép thần kinh. Các loại thuốc như methylprednisolone hoặc triamcinolone thường được sử dụng trong các trường hợp này, nhưng chỉ được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa.

Phẫu thuật

Trong những trường hợp hẹp ống sống thắt lưng nặng và không đáp ứng với điều trị bảo tồn, phẫu thuật có thể là lựa chọn cần thiết để giải quyết vấn đề chèn ép thần kinh và cải thiện chất lượng sống của bệnh nhân.

Phẫu thuật giải nén: Phẫu thuật này nhằm loại bỏ một phần của đĩa đệm hoặc xương gai để tạo không gian rộng hơn cho tủy sống và các dây thần kinh. Các phương pháp phẫu thuật thường được áp dụng bao gồm mổ cắt đĩa đệm hoặc phẫu thuật mở rộng ống sống.
Phẫu thuật cố định cột sống: Trong trường hợp có thoái hóa nặng hoặc các vấn đề cấu trúc cột sống, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật cố định cột sống bằng cách sử dụng các thiết bị kim loại như vít và thanh để giữ các đốt sống ổn định, tránh tình trạng di lệch gây đau đớn.

Điều trị hỗ trợ và phục hồi chức năng

Ngoài các phương pháp điều trị chính, các biện pháp hỗ trợ giúp bệnh nhân phục hồi chức năng và cải thiện chất lượng cuộc sống cũng rất quan trọng trong điều trị hẹp ống sống thắt lưng.

Dùng thiết bị hỗ trợ: Các dụng cụ hỗ trợ như đai lưng hoặc nẹp có thể giúp giảm áp lực lên cột sống và hỗ trợ người bệnh trong các hoạt động thường ngày. Chúng cũng giúp ngăn ngừa các cử động sai tư thế làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
Tập thể dục và chăm sóc sức khỏe lâu dài: Sau khi điều trị, bệnh nhân cần duy trì một lối sống năng động, thực hiện các bài tập nhẹ nhàng để tăng cường sức khỏe và sự linh hoạt của cột sống. Điều này sẽ giúp phòng ngừa tái phát và cải thiện tình trạng lâu dài.

Điều trị hẹp ống sống thắt lưng cần được thực hiện sớm và đúng cách để giảm thiểu nguy cơ biến chứng. Tùy thuộc vào mức độ bệnh lý và triệu chứng, các phương pháp điều trị bảo tồn hoặc phẫu thuật có thể được áp dụng để mang lại hiệu quả tốt nhất cho người bệnh.

Nguồn: Soytethainguyen