Viêm khớp vảy nến: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị

Viêm khớp vảy nến là một bệnh lý mạn tính, xảy ra khi hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các khớp, gây viêm và đau. Bệnh thường liên quan đến những người mắc bệnh vảy nến, một tình trạng da phổ biến. Viêm khớp vảy nến có thể dẫn đến cứng khớp, sưng tấy và thậm chí là biến dạng khớp nếu không được điều trị kịp thời. Mặc dù cơ chế chính xác của bệnh chưa hoàn toàn rõ ràng, nhưng yếu tố di truyền và môi trường được cho là có vai trò quan trọng. Việc điều trị sớm và đúng cách có thể giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống cho bệnh nhân.

Viêm khớp vảy nến: Định nghĩa và phân loại

Viêm khớp vảy nến là một bệnh lý khớp mạn tính xảy ra ở những người bị vảy nến, với cơ chế do sự tấn công của hệ miễn dịch vào các khớp, gây viêm, sưng và đau. Bệnh này không chỉ ảnh hưởng đến da mà còn tác động đến các khớp, có thể gây ra sự suy giảm chức năng vận động nếu không được điều trị đúng cách. Viêm khớp vảy nến có thể xuất hiện sau khi bệnh nhân bị vảy nến da, nhưng cũng có thể xảy ra đồng thời với tình trạng da.

Phân loại viêm khớp vảy nến bao gồm nhiều dạng khác nhau. Có thể chia bệnh thành các dạng phổ biến như:

1. Viêm khớp đối xứng: Hai bên cơ thể bị ảnh hưởng tương tự, với triệu chứng đau và sưng ở các khớp tương ứng.
2. Viêm khớp không đối xứng: Chỉ một bên cơ thể bị ảnh hưởng, với tình trạng viêm khớp diễn ra không đồng đều giữa các khớp.
3. Viêm khớp đốt sống: Chủ yếu tác động vào cột sống, gây đau và cứng khớp, đặc biệt là vùng cổ và lưng dưới.
4. Viêm khớp với tổn thương hình dạng khớp: Khớp có thể bị biến dạng hoặc mất đi chức năng bình thường do tổn thương kéo dài.

Triệu chứng của viêm khớp vảy nến

Triệu chứng của viêm khớp vảy nến có thể rất đa dạng, thay đổi tùy vào mức độ và loại viêm khớp mà bệnh nhân mắc phải. Một trong những triệu chứng chính là đau và sưng ở các khớp, đặc biệt là ở khớp tay, chân, hoặc các khớp lớn như đầu gối, khuỷu tay và cột sống. Viêm khớp có thể gây ra tình trạng cứng khớp, đặc biệt là vào buổi sáng sau khi ngủ dậy, khiến bệnh nhân cảm thấy khó khăn trong việc di chuyển.

Ngoài ra, người bệnh còn có thể gặp phải hiện tượng viêm ngón tay, ngón chân, dẫn đến các dấu hiệu như sưng và đau, có thể giống với bệnh viêm đa khớp. Những bệnh nhân bị viêm khớp vảy nến cũng có thể gặp phải tình trạng viêm cột sống, gây ra đau lưng và hạn chế khả năng cử động của cơ thể.

Trong một số trường hợp, viêm khớp vảy nến có thể dẫn đến sự biến dạng khớp, làm cho các khớp trở nên cứng và mất khả năng hoạt động bình thường. Điều này có thể gây ra sự suy giảm chức năng vận động, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

Nguyên nhân gây viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến là kết quả của sự tương tác giữa các yếu tố di truyền, môi trường và hệ miễn dịch. Dưới đây là những nguyên nhân chủ yếu được xác định:

• Yếu tố di truyền: Di truyền đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển viêm khớp vảy nến. Những người có thành viên trong gia đình bị vảy nến hoặc viêm khớp vảy nến có nguy cơ cao mắc phải bệnh này. Các gen liên quan đến hệ miễn dịch có thể khiến cơ thể phản ứng bất thường, dẫn đến viêm khớp.

• Rối loạn miễn dịch: Hệ miễn dịch của cơ thể tấn công nhầm vào các mô khớp, dẫn đến viêm. Cơ chế này cũng giống như trong trường hợp vảy nến da, khi hệ miễn dịch hoạt động quá mức gây tổn thương da. Khi hệ miễn dịch tấn công các khớp, nó gây ra tình trạng viêm, đau đớn và có thể làm tổn thương các mô xung quanh.

• Các yếu tố môi trường: Một số yếu tố môi trường, chẳng hạn như nhiễm trùng, căng thẳng, thuốc lá, hoặc chế độ ăn uống không lành mạnh, có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm khớp vảy nến ở những người có yếu tố di truyền sẵn. Nhiễm khuẩn, đặc biệt là nhiễm khuẩn đường hô hấp, được cho là một yếu tố làm tăng nguy cơ bùng phát bệnh.

• Chấn thương và stress: Căng thẳng tâm lý, cũng như chấn thương vật lý hoặc những tổn thương ở vùng khớp, có thể kích hoạt tình trạng viêm và làm cho bệnh tiến triển nhanh chóng. Những sự kiện căng thẳng về tâm lý hoặc các chấn thương cơ thể làm tăng hoạt động của hệ miễn dịch và tạo điều kiện cho viêm khớp phát triển.

Đối tượng dễ mắc viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ cao hơn, bao gồm:

• Người mắc bệnh vảy nến: Đây là đối tượng có nguy cơ cao nhất mắc phải viêm khớp vảy nến. Theo các nghiên cứu, phần lớn bệnh nhân viêm khớp vảy nến đã từng bị vảy nến da. Tuy nhiên, một số người có thể phát triển viêm khớp mà không có dấu hiệu vảy nến da rõ rệt.

• Người có yếu tố di truyền: Những người có người thân trong gia đình mắc bệnh vảy nến hoặc viêm khớp vảy nến sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Di truyền là yếu tố quan trọng trong việc xác định sự phát triển của bệnh.

• Người trong độ tuổi trung niên: Mặc dù viêm khớp vảy nến có thể xảy ra ở mọi độ tuổi, nhưng nó thường xuất hiện ở những người trưởng thành, đặc biệt là trong độ tuổi trung niên. Tuy nhiên, bệnh cũng có thể xảy ra sớm hơn ở một số trường hợp.

• Người hút thuốc: Hút thuốc lá được xem là yếu tố nguy cơ lớn đối với sự phát triển của viêm khớp vảy nến. Hút thuốc có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh và khiến bệnh diễn tiến nhanh hơn.

• Người có tình trạng sức khỏe yếu: Những người có hệ miễn dịch yếu hoặc mắc các bệnh lý tự miễn khác cũng có nguy cơ cao mắc bệnh viêm khớp vảy nến. Hệ miễn dịch suy yếu hoặc không hoạt động bình thường có thể dẫn đến phản ứng viêm quá mức ở các khớp.

Biến chứng của viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những biến chứng phổ biến mà bệnh nhân có thể gặp phải:

• Biến dạng khớp: Một trong những biến chứng nghiêm trọng của viêm khớp vảy nến là biến dạng khớp. Viêm kéo dài và không được kiểm soát có thể làm tổn thương cấu trúc của khớp, gây cứng và hạn chế khả năng vận động. Điều này có thể dẫn đến sự mất chức năng của khớp, ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống của bệnh nhân.

• Suy giảm chức năng vận động: Khi các khớp bị viêm và đau kéo dài, bệnh nhân có thể gặp khó khăn trong việc di chuyển. Cứng khớp và đau đớn có thể làm hạn chế các hoạt động bình thường, như đi lại, nâng vật nặng, hay thậm chí thực hiện các công việc đơn giản trong cuộc sống hàng ngày.

• Viêm mắt: Viêm khớp vảy nến có thể liên quan đến các vấn đề về mắt, chẳng hạn như viêm kết mạc, viêm mống mắt hoặc viêm gai thị. Các triệu chứng thường thấy là đỏ mắt, đau, nhạy cảm với ánh sáng, và giảm thị lực. Nếu không được điều trị kịp thời, các bệnh lý về mắt có thể dẫn đến mất thị lực.

• Rối loạn tim mạch: Người mắc viêm khớp vảy nến có nguy cơ cao hơn mắc các bệnh lý tim mạch, bao gồm viêm màng ngoài tim và các vấn đề về mạch máu. Viêm kéo dài và quá mức có thể làm tăng khả năng mắc các bệnh lý về tim, đặc biệt là ở những bệnh nhân có các yếu tố nguy cơ khác như huyết áp cao hoặc tiểu đường.

• Rối loạn xương: Viêm khớp vảy nến có thể dẫn đến loãng xương hoặc xương giòn. Viêm mãn tính ở các khớp có thể làm giảm mật độ xương, gây ra nguy cơ gãy xương cao hơn. Điều này là một biến chứng đáng lo ngại, đặc biệt là khi bệnh nhân tuổi càng cao.

Chẩn đoán viêm khớp vảy nến

Chẩn đoán viêm khớp vảy nến thường dựa vào các yếu tố lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán chính để xác định bệnh:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành thăm khám lâm sàng để kiểm tra các dấu hiệu viêm khớp như sưng, đau, và cứng khớp. Ngoài ra, bác sĩ cũng sẽ hỏi về tiền sử bệnh vảy nến của bệnh nhân, bởi vì phần lớn các trường hợp viêm khớp vảy nến có liên quan đến bệnh vảy nến da.

• Xét nghiệm máu: Các xét nghiệm máu có thể giúp xác định các chỉ số viêm trong cơ thể, chẳng hạn như tốc độ lắng máu (ESR) và protein C-reactive (CRP), tuy nhiên chúng không đặc hiệu cho viêm khớp vảy nến. Bác sĩ cũng có thể làm các xét nghiệm để loại trừ các bệnh lý khác có triệu chứng tương tự.

• Chụp X-quang: Chụp X-quang khớp có thể giúp phát hiện các dấu hiệu tổn thương khớp, chẳng hạn như xói mòn xương hoặc hẹp khe khớp, những dấu hiệu thường gặp trong viêm khớp vảy nến. Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu của bệnh, hình ảnh X-quang có thể không phát hiện được sự tổn thương rõ ràng.

• Chẩn đoán hình ảnh bằng siêu âm hoặc MRI: Các phương pháp này giúp phát hiện sớm tổn thương khớp và mô mềm xung quanh khớp. Siêu âm và MRI có thể hỗ trợ bác sĩ trong việc xác định mức độ viêm và tổn thương của khớp, từ đó đưa ra phác đồ điều trị phù hợp.

• Kiểm tra di truyền: Đối với một số trường hợp, các bác sĩ có thể thực hiện xét nghiệm di truyền để tìm ra các yếu tố gen có liên quan đến bệnh. Mặc dù các xét nghiệm này không được áp dụng rộng rãi, nhưng chúng có thể giúp xác định nguy cơ di truyền cao của bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm khớp vảy nến

Viêm khớp vảy nến có thể tiến triển nhanh chóng và gây ra những biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là những trường hợp khi bạn cần gặp bác sĩ ngay:

• Khi có dấu hiệu đau khớp kéo dài: Nếu bạn cảm thấy đau hoặc sưng khớp, đặc biệt là khi triệu chứng kéo dài trong nhiều tuần mà không có dấu hiệu thuyên giảm, bạn nên đến gặp bác sĩ để được thăm khám và chẩn đoán chính xác.

• Khi cứng khớp vào buổi sáng: Một triệu chứng phổ biến của viêm khớp vảy nến là cứng khớp vào buổi sáng, khiến bạn khó khăn trong việc cử động. Nếu tình trạng này kéo dài, đặc biệt là hơn một giờ mỗi sáng, bạn cần thăm khám để tìm hiểu nguyên nhân.

• Khi có dấu hiệu viêm mắt: Viêm khớp vảy nến có thể gây ra các vấn đề về mắt, như đỏ mắt, đau, nhạy cảm với ánh sáng, hoặc giảm thị lực. Nếu bạn có bất kỳ triệu chứng nào như vậy, hãy gặp bác sĩ mắt ngay để tránh các vấn đề nghiêm trọng về thị lực.

• Khi thấy có biến dạng khớp: Nếu bạn nhận thấy sự thay đổi hình dạng hoặc chức năng của các khớp, như ngón tay, ngón chân bị sưng to hoặc biến dạng, cần gặp bác sĩ để được đánh giá và can thiệp kịp thời.

• Khi có dấu hiệu viêm cột sống: Đau lưng kéo dài, đặc biệt là ở phần cổ hoặc lưng dưới, có thể là dấu hiệu của viêm khớp vảy nến. Nếu không được điều trị, tình trạng này có thể làm suy giảm khả năng vận động và gây tổn thương xương.

Phòng ngừa viêm khớp vảy nến

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa viêm khớp vảy nến, nhưng việc duy trì một số thói quen có thể giúp giảm nguy cơ và làm chậm tiến triển của bệnh. Dưới đây là những cách phòng ngừa hiệu quả:

• Kiểm soát bệnh vảy nến da: Vì viêm khớp vảy nến thường xảy ra ở những người có vảy nến da, việc kiểm soát tốt tình trạng vảy nến sẽ giúp giảm nguy cơ mắc viêm khớp. Bạn cần tuân thủ điều trị theo chỉ dẫn của bác sĩ và duy trì các biện pháp chăm sóc da hàng ngày.

• Duy trì lối sống lành mạnh: Một chế độ ăn uống cân bằng và tập thể dục đều đặn có thể giúp duy trì sức khỏe khớp và giảm viêm. Ăn nhiều thực phẩm giàu omega-3, vitamin D và canxi, cũng như tránh thực phẩm có thể làm tăng viêm như thực phẩm chứa nhiều đường và chất béo bão hòa.

• Hạn chế căng thẳng: Căng thẳng có thể kích hoạt hoặc làm trầm trọng thêm tình trạng viêm khớp vảy nến. Các phương pháp thư giãn như yoga, thiền hoặc các bài tập thở sâu có thể giúp bạn kiểm soát căng thẳng và giảm nguy cơ bùng phát bệnh.

• Không hút thuốc và hạn chế rượu bia: Hút thuốc và uống rượu bia có thể làm tăng mức độ viêm và làm bệnh tiến triển nhanh hơn. Việc từ bỏ thuốc lá và giảm tiêu thụ rượu có thể giúp cải thiện tình trạng sức khỏe khớp và giảm nguy cơ viêm khớp vảy nến.

• Chăm sóc sức khỏe định kỳ: Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm những dấu hiệu của bệnh và can thiệp kịp thời. Bạn nên thảo luận với bác sĩ về các yếu tố nguy cơ của bệnh, cũng như các phương pháp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.

Phương pháp điều trị viêm khớp vảy nến

Việc điều trị viêm khớp vảy nến tập trung vào mục tiêu giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng lâu dài. Điều trị có thể bao gồm cả phương pháp Tây y và các biện pháp hỗ trợ từ y học cổ truyền, tuỳ thuộc vào tình trạng và nhu cầu của bệnh nhân. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính:

Thuốc Tây y điều trị viêm khớp vảy nến

Thuốc là phương pháp điều trị chính cho viêm khớp vảy nến, giúp giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và ngăn ngừa tổn thương khớp lâu dài.

• Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Đây là nhóm thuốc giúp giảm đau và viêm. Các thuốc như Ibuprofen (Advil, Motrin) và Naproxen (Aleve) thường được sử dụng để điều trị triệu chứng viêm khớp vảy nến nhẹ đến trung bình. Các NSAIDs giúp làm dịu cơn đau và sưng khớp nhanh chóng, nhưng không tác động trực tiếp đến nguyên nhân bệnh.

• Thuốc điều trị bệnh nền (Disease-modifying antirheumatic drugs – DMARDs): Các thuốc này giúp làm chậm tiến trình của bệnh, giảm tổn thương khớp và cải thiện chất lượng cuộc sống. Một số thuốc DMARDs phổ biến bao gồm Methotrexate và Sulfasalazine. Methotrexate đặc biệt hiệu quả trong việc điều trị viêm khớp vảy nến và thường được bác sĩ kê đơn cho những bệnh nhân có tổn thương khớp nặng.

• Thuốc ức chế miễn dịch (Biologics): Đây là nhóm thuốc mới, tác động trực tiếp vào hệ miễn dịch để ngừng phản ứng viêm. Các loại thuốc biologic như Etanercept (Enbrel), Adalimumab (Humira) và Infliximab (Remicade) được sử dụng khi bệnh không đáp ứng với các phương pháp điều trị khác. Những thuốc này thường được chỉ định khi viêm khớp vảy nến diễn tiến nhanh hoặc không cải thiện bằng các thuốc khác.

• Corticosteroids: Thuốc corticoid như Prednisone có tác dụng nhanh trong việc giảm viêm và đau. Tuy nhiên, thuốc này thường chỉ được sử dụng trong thời gian ngắn để tránh các tác dụng phụ nghiêm trọng khi sử dụng lâu dài.

Phương pháp điều trị hỗ trợ và vật lý trị liệu

Bên cạnh thuốc, vật lý trị liệu và các phương pháp hỗ trợ khác có thể giúp giảm đau, cải thiện sự linh hoạt của khớp và giảm thiểu các biến chứng lâu dài.

• Vật lý trị liệu: Các bài tập vật lý trị liệu nhằm cải thiện phạm vi chuyển động của khớp và giảm đau. Thường xuyên tập thể dục nhẹ nhàng giúp duy trì sự linh hoạt của các khớp bị ảnh hưởng. Các bài tập tăng cường cơ bắp và giảm áp lực lên các khớp có thể giúp giảm cơn đau và ngăn ngừa tổn thương thêm.

• Ứng dụng nhiệt và lạnh: Việc áp dụng nhiệt hoặc lạnh vào các khớp bị viêm có thể giúp giảm đau và sưng. Nhiệt giúp thư giãn cơ và làm giảm căng thẳng, trong khi lạnh giúp làm giảm viêm và sưng. Đây là phương pháp điều trị đơn giản, có thể áp dụng tại nhà để hỗ trợ giảm triệu chứng.

Điều trị bằng chế độ ăn uống và thay đổi lối sống

Chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát viêm khớp vảy nến, hỗ trợ quá trình điều trị và giảm nguy cơ tái phát.

• Dinh dưỡng hợp lý: Một chế độ ăn uống giàu omega-3, vitamin D và chất chống oxy hóa có thể giúp giảm viêm trong cơ thể. Các thực phẩm như cá hồi, cá thu, rau xanh và quả mọng rất tốt cho người bị viêm khớp vảy nến. Đồng thời, tránh các thực phẩm gây viêm như thực phẩm chế biến sẵn, đường và thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa.

• Giảm cân: Thừa cân làm tăng áp lực lên các khớp, đặc biệt là các khớp chịu tải trọng lớn như khớp gối và khớp hông. Việc duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm áp lực lên khớp và giảm nguy cơ viêm khớp vảy nến phát triển nặng hơn.

• Kiểm soát căng thẳng: Căng thẳng tinh thần có thể là yếu tố kích thích hoặc làm nặng thêm tình trạng viêm khớp vảy nến. Các biện pháp thư giãn như yoga, thiền và các kỹ thuật thở sâu có thể giúp bệnh nhân giảm căng thẳng và ngăn ngừa sự bùng phát của bệnh.

Phương pháp điều trị từ y học cổ truyền

Ngoài Tây y, y học cổ truyền cũng có những phương pháp hỗ trợ trong điều trị viêm khớp vảy nến, nhằm cân bằng cơ thể và giảm viêm hiệu quả.

• Châm cứu: Châm cứu giúp giảm đau và tăng cường lưu thông máu, từ đó giúp giảm viêm và cải thiện sự linh hoạt của khớp. Đây là phương pháp được nhiều bệnh nhân sử dụng như một liệu pháp hỗ trợ trong điều trị viêm khớp vảy nến.

• Dùng thảo dược: Một số bài thuốc Đông y sử dụng các thảo dược có tính chống viêm như sâm ngọc linh, bạch truật, và hoàng kỳ giúp giảm các triệu chứng của viêm khớp. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, bệnh nhân cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn.

Phương pháp điều trị viêm khớp vảy nến yêu cầu sự kết hợp giữa thuốc Tây y và các biện pháp hỗ trợ khác để đạt hiệu quả tối ưu.

Nguồn: Soytethainguyen