Trẻ bị viêm dạ dày: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị

Cập nhật lúc 15:56 - 15/01/2025

Đánh giá bài viết

Viêm dạ dày ở trẻ em là một bệnh lý phổ biến, có thể gây ra nhiều lo ngại cho các bậc phụ huynh. Khi trẻ bị viêm dạ dày, các triệu chứng như đau bụng, buồn nôn, và tiêu chảy có thể xuất hiện, làm ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ. Nguyên nhân gây bệnh có thể là do vi khuẩn, virus, hoặc thói quen ăn uống không lành mạnh. Điều trị viêm dạ dày ở trẻ cần được thực hiện kịp thời và đúng cách để tránh các biến chứng nghiêm trọng. Bài viết này sẽ giúp các bậc phụ huynh hiểu rõ hơn về căn bệnh này, các triệu chứng, nguyên nhân cũng như phương pháp điều trị hiệu quả.

Định nghĩa và phân loại viêm dạ dày ở trẻ

Viêm dạ dày ở trẻ là tình trạng viêm nhiễm hoặc tổn thương lớp niêm mạc dạ dày, khiến cho chức năng tiêu hóa của trẻ bị suy giảm. Bệnh có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ vi khuẩn, virus cho đến các yếu tố môi trường như thức ăn không vệ sinh, căng thẳng hay dùng thuốc quá liều. Viêm dạ dày có thể được phân loại theo nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng:

Viêm dạ dày cấp tính: Thường xảy ra đột ngột và có thể tự hồi phục sau khi điều trị đúng cách. Nguyên nhân chủ yếu là do nhiễm virus hoặc vi khuẩn.
Viêm dạ dày mãn tính: Đây là tình trạng viêm kéo dài, có thể dẫn đến tổn thương niêm mạc dạ dày nghiêm trọng hơn. Thường gặp trong trường hợp trẻ có thói quen ăn uống không lành mạnh hoặc sử dụng thuốc không đúng cách trong thời gian dài.

Việc phân loại đúng loại viêm dạ dày là rất quan trọng trong việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, giúp trẻ hồi phục nhanh chóng và giảm thiểu nguy cơ tái phát.

Triệu chứng viêm dạ dày ở trẻ

Viêm dạ dày ở trẻ em có thể biểu hiện qua nhiều triệu chứng khác nhau, tùy thuộc vào mức độ và nguyên nhân gây bệnh. Các triệu chứng thường gặp nhất bao gồm:

Đau bụng: Đây là triệu chứng phổ biến nhất. Trẻ có thể than đau vùng bụng, đặc biệt là ở vùng trên rốn. Cơn đau có thể tăng giảm tùy theo thời gian trong ngày hoặc sau khi ăn.
Buồn nôn và nôn mửa: Trẻ có thể cảm thấy buồn nôn và nôn, làm cho cơ thể mất nước và mệt mỏi.
Tiêu chảy: Một số trẻ có thể gặp phải tình trạng tiêu chảy, đi ngoài lỏng nhiều lần trong ngày.
Chán ăn và sụt cân: Do đau bụng và khó chịu, trẻ có thể không muốn ăn uống, dẫn đến giảm cân và mệt mỏi.
Sốt nhẹ: Trong một số trường hợp, trẻ có thể bị sốt nhẹ đi kèm với các triệu chứng khác như mệt mỏi, uể oải.

Các triệu chứng này có thể thay đổi tùy theo độ tuổi và sức khỏe của trẻ. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm dạ dày có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như mất nước, suy dinh dưỡng, hoặc viêm loét dạ dày. Do đó, việc nhận diện và điều trị sớm là vô cùng quan trọng.

Nguyên nhân gây viêm dạ dày ở trẻ

Viêm dạ dày ở trẻ có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là những yếu tố chính có thể dẫn đến tình trạng này:

Nhiễm khuẩn: Vi khuẩn như Helicobacter pylori hoặc các vi khuẩn đường ruột khác có thể xâm nhập vào dạ dày, gây viêm. Đây là nguyên nhân phổ biến dẫn đến viêm dạ dày mãn tính và loét dạ dày.
Nhiễm virus: Các virus đường tiêu hóa, đặc biệt là rota virus, có thể gây viêm dạ dày cấp tính ở trẻ, đi kèm với triệu chứng như nôn mửa và tiêu chảy.
Chế độ ăn uống không lành mạnh: Thực phẩm bẩn, thức ăn nhiễm vi khuẩn hoặc chất kích thích như gia vị cay, thực phẩm nhiều dầu mỡ có thể kích thích niêm mạc dạ dày, gây viêm.
Lạm dụng thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau kháng viêm không steroid (NSAIDs), có thể gây tác dụng phụ lên dạ dày, làm tổn thương lớp niêm mạc và gây viêm.
Căng thẳng và lo âu: Căng thẳng kéo dài hoặc áp lực tâm lý có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, làm tăng acid dạ dày và dẫn đến viêm.
Yếu tố di truyền: Trẻ em có tiền sử gia đình mắc các bệnh lý dạ dày như viêm loét hoặc bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) có nguy cơ cao mắc viêm dạ dày.
Thói quen sinh hoạt không khoa học: Thức khuya, không ăn đủ bữa, ăn quá nhanh hoặc ăn nhiều thức ăn chế biến sẵn cũng có thể làm tăng nguy cơ bị viêm dạ dày.

Việc hiểu rõ nguyên nhân gây viêm dạ dày giúp phụ huynh có thể đưa ra các biện pháp phòng ngừa và điều trị hợp lý cho trẻ.

Đối tượng dễ bị viêm dạ dày

Mặc dù viêm dạ dày có thể xảy ra ở bất kỳ trẻ em nào, nhưng một số nhóm đối tượng sau đây có nguy cơ cao mắc phải căn bệnh này:

Trẻ có hệ miễn dịch yếu: Những trẻ có hệ miễn dịch chưa phát triển hoàn thiện hoặc đang bị suy yếu do bệnh lý như bệnh tự miễn, HIV/AIDS, hoặc trẻ sau khi trải qua phẫu thuật có thể dễ dàng mắc viêm dạ dày.
Trẻ có tiền sử gia đình bị bệnh dạ dày: Trẻ em có bố mẹ hoặc người thân trong gia đình mắc các bệnh lý về dạ dày như viêm loét, GERD hay ung thư dạ dày có nguy cơ cao bị viêm dạ dày.
Trẻ thường xuyên bị căng thẳng hoặc lo âu: Trẻ em sống trong môi trường căng thẳng, áp lực học hành hoặc gia đình có vấn đề về tâm lý có thể dễ bị ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa, gây ra viêm dạ dày.
Trẻ ăn uống không khoa học: Những trẻ ăn nhiều đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn, thức ăn nhiều gia vị, hoặc thường xuyên ăn uống không đúng giờ có thể dễ bị viêm dạ dày.
Trẻ sử dụng thuốc không đúng cách: Việc tự ý dùng thuốc mà không có sự giám sát của bác sĩ, đặc biệt là các thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh hoặc thuốc chống viêm có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh dạ dày.
Trẻ có bệnh lý tiêu hóa mãn tính: Trẻ mắc các bệnh lý như bệnh Crohn, viêm đại tràng hoặc các vấn đề tiêu hóa khác có thể khiến niêm mạc dạ dày bị tổn thương và dễ mắc viêm dạ dày.

Những đối tượng này cần được chú ý đặc biệt và có chế độ chăm sóc sức khỏe cẩn thận hơn để giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh.

Biến chứng viêm dạ dày ở trẻ

Nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách, viêm dạ dày ở trẻ có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài. Dưới đây là một số biến chứng mà phụ huynh cần lưu ý:

Mất nước: Trẻ em bị viêm dạ dày thường gặp phải các triệu chứng như nôn mửa và tiêu chảy, làm mất nước nhanh chóng. Mất nước nặng có thể dẫn đến tình trạng sốc và cần phải nhập viện điều trị.
Suy dinh dưỡng: Việc chán ăn hoặc không thể tiêu hóa thức ăn đúng cách sẽ khiến trẻ không hấp thu đủ dưỡng chất. Điều này có thể dẫn đến suy dinh dưỡng, ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất và tinh thần của trẻ.
Loét dạ dày: Viêm dạ dày kéo dài, đặc biệt là khi có sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori, có thể dẫn đến loét dạ dày. Loét dạ dày có thể gây đau đớn, xuất huyết, thậm chí thủng dạ dày nếu không được xử lý kịp thời.
Viêm dạ dày mãn tính: Nếu tình trạng viêm dạ dày không được điều trị, nó có thể trở thành mãn tính. Viêm dạ dày mãn tính có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày nghiêm trọng và dẫn đến các vấn đề tiêu hóa lâu dài.
Trào ngược dạ dày thực quản (GERD): Viêm dạ dày có thể gây ra trào ngược axit từ dạ dày lên thực quản. Trẻ em bị trào ngược dạ dày có thể gặp khó khăn trong việc nuốt thức ăn, ho và thậm chí là viêm nhiễm ở thực quản.
Ung thư dạ dày: Trong một số trường hợp hiếm gặp, viêm dạ dày mãn tính và nhiễm Helicobacter pylori lâu dài có thể dẫn đến nguy cơ phát triển ung thư dạ dày. Tuy nhiên, điều này chỉ xảy ra khi bệnh không được điều trị và kéo dài trong nhiều năm.

Vì vậy, việc phát hiện và điều trị sớm viêm dạ dày ở trẻ là vô cùng quan trọng để ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm.

Chẩn đoán viêm dạ dày ở trẻ

Chẩn đoán viêm dạ dày ở trẻ là một bước quan trọng để xác định nguyên nhân gây bệnh và hướng điều trị phù hợp. Dưới đây là các phương pháp chẩn đoán phổ biến mà bác sĩ có thể sử dụng:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ bắt đầu bằng việc hỏi về triệu chứng của trẻ như đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy và thói quen ăn uống. Việc kiểm tra các dấu hiệu như sốt, đau bụng và tình trạng cơ thể mệt mỏi cũng giúp bác sĩ đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh.
Xét nghiệm máu: Xét nghiệm máu giúp phát hiện các dấu hiệu nhiễm khuẩn, viêm nhiễm hoặc thiếu máu do tình trạng chảy máu dạ dày. Các chỉ số như bạch cầu, CRP (protein phản ứng C) có thể cho biết mức độ viêm nhiễm trong cơ thể.
Nội soi dạ dày: Nội soi dạ dày giúp bác sĩ quan sát trực tiếp niêm mạc dạ dày, xác định tình trạng viêm, loét hoặc tổn thương niêm mạc. Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất, đặc biệt đối với viêm dạ dày mãn tính.
Xét nghiệm phân: Xét nghiệm phân có thể giúp phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori hoặc các vi rút đường tiêu hóa như rota virus, điều này rất quan trọng trong việc xác định nguyên nhân gây viêm dạ dày.
Siêu âm bụng: Siêu âm có thể được sử dụng để kiểm tra các cơ quan trong ổ bụng, loại trừ các bệnh lý khác như viêm ruột thừa, viêm tụy, hoặc các khối u có thể gây ra triệu chứng tương tự viêm dạ dày.
Test thở ure: Đây là một phương pháp đơn giản và hiệu quả để phát hiện sự hiện diện của Helicobacter pylori trong dạ dày, từ đó giúp bác sĩ xác định nguyên nhân gây viêm.

Chẩn đoán chính xác giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, đồng thời giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về tình trạng sức khỏe của trẻ.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi trẻ bị viêm dạ dày

Viêm dạ dày ở trẻ có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu, nhưng không phải trường hợp nào cũng cần sự can thiệp y tế ngay lập tức. Tuy nhiên, có những tình huống nhất định mà phụ huynh cần đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời:

Trẻ có triệu chứng nặng hoặc kéo dài: Nếu trẻ bị đau bụng dữ dội, nôn mửa liên tục hoặc tiêu chảy kéo dài hơn vài ngày mà không có dấu hiệu cải thiện, cha mẹ cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay.
Trẻ bị mất nước: Nếu trẻ có các dấu hiệu mất nước như miệng khô, ít đi tiểu, mắt trũng và da khô, đó là dấu hiệu của tình trạng mất nước nghiêm trọng, cần phải được chăm sóc y tế ngay lập tức.
Trẻ có máu trong phân hoặc nôn mửa: Khi trẻ bị viêm dạ dày và có dấu hiệu xuất huyết như phân đen hoặc có máu, hoặc nôn ra máu, đây là dấu hiệu cảnh báo cần nhập viện ngay lập tức.
Trẻ sốt cao kéo dài: Nếu trẻ bị sốt cao và không thể kiểm soát, hoặc nếu sốt kèm theo các triệu chứng nghiêm trọng khác như buồn nôn, đau bụng không giảm, bác sĩ cần phải can thiệp để xác định nguyên nhân.
Trẻ quá mệt mỏi, khó chịu: Nếu trẻ có dấu hiệu mệt mỏi cực độ, không thể chơi đùa, hoặc không ăn uống được, cần phải kiểm tra sức khỏe và tìm ra nguyên nhân cụ thể.
Trẻ có bệnh lý nền: Nếu trẻ đã có bệnh lý nền như bệnh tim, bệnh thận, hay các vấn đề miễn dịch, và có dấu hiệu viêm dạ dày, việc gặp bác sĩ là rất cần thiết để ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

Nếu không chắc chắn về tình trạng sức khỏe của trẻ, việc tham khảo ý kiến bác sĩ luôn là cách tốt nhất để đảm bảo an toàn cho trẻ.

Phòng ngừa viêm dạ dày ở trẻ

Viêm dạ dày ở trẻ có thể được phòng ngừa hiệu quả nếu phụ huynh chú ý đến những thói quen sinh hoạt và chăm sóc sức khỏe đúng cách. Dưới đây là một số biện pháp phòng ngừa viêm dạ dày ở trẻ:

Giữ vệ sinh thực phẩm: Đảm bảo thức ăn của trẻ luôn sạch sẽ và được chế biến đúng cách. Tránh cho trẻ ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc, thực phẩm sống hoặc thực phẩm có thể chứa vi khuẩn gây hại.
Khuyến khích trẻ rửa tay thường xuyên: Hướng dẫn trẻ rửa tay trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh để ngăn ngừa các vi khuẩn và virus gây bệnh xâm nhập vào cơ thể.
Giảm thiểu stress cho trẻ: Căng thẳng có thể ảnh hưởng đến hệ tiêu hóa của trẻ. Tạo một môi trường gia đình thoải mái, khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động vui chơi và thư giãn.
Theo dõi chế độ ăn uống của trẻ: Cung cấp một chế độ ăn uống lành mạnh, đầy đủ dinh dưỡng với các thực phẩm tươi sạch. Tránh cho trẻ ăn thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn hoặc đồ ăn cay nóng.
Hạn chế sử dụng thuốc không cần thiết: Tránh tự ý cho trẻ sử dụng thuốc, đặc biệt là các loại thuốc kháng sinh hoặc thuốc giảm đau, trừ khi có chỉ định của bác sĩ. Việc sử dụng thuốc không đúng cách có thể gây tổn thương cho dạ dày.
Tiêm phòng vắc xin: Đảm bảo trẻ được tiêm vắc xin đầy đủ, đặc biệt là vắc xin phòng các virus gây tiêu chảy như rota virus, giúp bảo vệ hệ tiêu hóa của trẻ.
Khám sức khỏe định kỳ: Đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ để theo dõi sự phát triển và kịp thời phát hiện những dấu hiệu bệnh lý tiêu hóa. Điều này giúp phát hiện sớm các vấn đề sức khỏe và có phương án điều trị ngay khi cần thiết.

Phòng ngừa viêm dạ dày không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe của trẻ mà còn giúp trẻ có một cơ thể khỏe mạnh và phát triển toàn diện.

Phương pháp điều trị viêm dạ dày ở trẻ

Điều trị viêm dạ dày ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Dưới đây là các phương pháp điều trị chủ yếu, bao gồm cả thuốc Tây y và các biện pháp hỗ trợ khác, giúp cải thiện tình trạng sức khỏe của trẻ.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến và hiệu quả khi trẻ bị viêm dạ dày. Các loại thuốc Tây y giúp giảm viêm, kiểm soát triệu chứng và điều trị nguyên nhân gây bệnh. Cụ thể:

Thuốc kháng sinh: Nếu nguyên nhân viêm dạ dày là do nhiễm khuẩn Helicobacter pylori, bác sĩ có thể kê đơn thuốc kháng sinh để tiêu diệt vi khuẩn này. Một số loại thuốc kháng sinh phổ biến bao gồm Amoxicillin, Clarithromycin, và Metronidazole.
Thuốc giảm acid dạ dày: Để giảm sự tiết axit dạ dày và bảo vệ niêm mạc dạ dày, bác sĩ có thể chỉ định các thuốc ức chế bơm proton (PPI). Các loại thuốc này bao gồm Omeprazole, Lansoprazole, và Esomeprazole. Thuốc này giúp làm giảm viêm và đau do axit dư thừa.
Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Các loại thuốc như Sucralfate có tác dụng bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày, giúp vết loét nhanh lành và ngăn ngừa tổn thương do axit dạ dày.
Thuốc chống nôn và buồn nôn: Để giảm các triệu chứng buồn nôn và nôn mửa, bác sĩ có thể kê đơn thuốc như Ondansetron hoặc Domperidone giúp kiểm soát triệu chứng và cải thiện sự thèm ăn của trẻ.

Sử dụng thuốc Tây y cần phải tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để tránh các tác dụng phụ không mong muốn và giúp quá trình điều trị diễn ra hiệu quả.

Điều trị bằng biện pháp tự nhiên và hỗ trợ

Ngoài thuốc Tây y, việc áp dụng các biện pháp tự nhiên và hỗ trợ cũng rất quan trọng trong việc giúp trẻ hồi phục nhanh chóng từ viêm dạ dày. Các biện pháp này có thể bao gồm:

Dinh dưỡng hợp lý: Cung cấp cho trẻ chế độ ăn uống nhẹ nhàng, dễ tiêu hóa và tránh các thức ăn cay nóng, dầu mỡ. Những món ăn như cháo, súp, và các món luộc mềm sẽ giúp giảm gánh nặng cho dạ dày và hỗ trợ quá trình hồi phục.
Cung cấp đủ nước: Trẻ em bị viêm dạ dày có thể bị mất nước do nôn mửa và tiêu chảy. Vì vậy, việc cung cấp đủ nước là rất quan trọng để tránh mất nước. Cha mẹ có thể cho trẻ uống nước điện giải hoặc nước lọc thường xuyên để bổ sung lượng nước đã mất.
Sử dụng các thảo dược: Một số thảo dược như gừng, cam thảo hay nha đam có tác dụng làm dịu dạ dày và giảm viêm. Tuy nhiên, trước khi sử dụng bất kỳ loại thảo dược nào, phụ huynh cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh gây tác dụng phụ không mong muốn.
Nghỉ ngơi và giảm căng thẳng: Trẻ em cần có thời gian nghỉ ngơi và giảm căng thẳng trong quá trình điều trị. Việc tạo ra một môi trường yên tĩnh, tránh các yếu tố căng thẳng sẽ giúp trẻ phục hồi nhanh chóng hơn.

Các biện pháp tự nhiên và hỗ trợ này giúp giảm thiểu các triệu chứng và tăng cường hiệu quả của thuốc điều trị.

Điều trị phòng ngừa tái phát

Sau khi điều trị viêm dạ dày, để ngăn ngừa tình trạng tái phát, phụ huynh cần lưu ý những yếu tố quan trọng sau:

Thực hiện chế độ ăn uống khoa học: Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh với các thực phẩm dễ tiêu hóa, đồng thời tránh thức ăn nhanh, thực phẩm có tính axit cao hoặc thức ăn chế biến sẵn.
Theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ: Phụ huynh cần theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ sau điều trị và đưa trẻ đi khám định kỳ để phát hiện sớm các dấu hiệu viêm dạ dày tái phát.
Tiêm phòng và giữ vệ sinh: Tiêm vắc xin phòng ngừa các bệnh lý liên quan đến đường tiêu hóa như rota virus, đồng thời đảm bảo vệ sinh thực phẩm và môi trường sống cho trẻ để tránh lây nhiễm vi khuẩn và virus.

Việc phòng ngừa tái phát rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe của trẻ lâu dài và giảm thiểu nguy cơ tái phát viêm dạ dày.

Trẻ bị viêm dạ dày cần được điều trị kịp thời và đúng cách. Điều trị kết hợp giữa thuốc Tây y và các biện pháp tự nhiên sẽ giúp trẻ hồi phục nhanh chóng và ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm. Phụ huynh cũng cần chú ý đến chế độ ăn uống và vệ sinh để phòng ngừa bệnh tái phát.

Nguồn: Soytethainguyen