Tìm Hiểu Nguyên Nhân, Triệu Chứng và Điều Trị Viêm Họng Cấp

Viêm họng cấp là một trong những bệnh lý phổ biến, thường gặp ở mọi lứa tuổi và đặc biệt bùng phát vào thời điểm giao mùa. Tình trạng này không chỉ gây khó chịu mà còn ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt hàng ngày nếu không được điều trị kịp thời. Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin chi tiết về nguyên nhân, triệu chứng và các phương pháp điều trị hiệu quả, giúp bạn chăm sóc sức khỏe tốt hơn​.

Viêm họng cấp là gì?

Viêm họng cấp là một tình trạng viêm nhiễm ở vùng hầu họng, xảy ra đột ngột và có thể do vi khuẩn, virus hoặc các tác nhân kích ứng từ môi trường. Đây là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt trong những thời điểm giao mùa hoặc khi sức đề kháng suy giảm. Theo y học hiện đại, viêm họng cấp thường được chia thành hai dạng chính: do nhiễm trùng và không do nhiễm trùng.

Dạng do nhiễm trùng thường gây ra bởi các loại virus như rhinovirus, adenovirus, hoặc vi khuẩn nhóm A Streptococcus. Trong khi đó, dạng không do nhiễm trùng có thể liên quan đến các yếu tố như dị ứng, không khí ô nhiễm, hoặc tác động từ hóa chất. Mỗi dạng đều có biểu hiện và cách điều trị khác nhau, đòi hỏi nhận biết chính xác để xử lý hiệu quả.

Viêm họng cấp không chỉ làm ảnh hưởng đến sức khỏe mà còn tác động đến chất lượng cuộc sống, gây khó khăn trong giao tiếp và ăn uống nếu không được điều trị kịp thời.

Triệu chứng của viêm họng cấp

Triệu chứng viêm họng cấp thường khởi phát đột ngột với cảm giác đau rát ở họng, đặc biệt khi nuốt. Đa số bệnh nhân cảm thấy cổ họng khô, ngứa và đôi khi đau lan lên tai.

Ngoài đau họng, triệu chứng có thể bao gồm sưng tấy và đỏ ở vùng amidan, thậm chí xuất hiện các đốm trắng hoặc mủ trên bề mặt. Bệnh nhân thường đi kèm ho khan hoặc có đờm, giọng nói khàn và khó phát âm rõ ràng.

Một số trường hợp viêm họng cấp do virus có thể gây sốt nhẹ đến trung bình, kèm theo đau đầu và mệt mỏi. Ngược lại, nếu do vi khuẩn, bệnh nhân thường sốt cao và có các hạch bạch huyết ở cổ sưng to, đau khi ấn.

Ở trẻ em, viêm họng cấp có thể biểu hiện qua tình trạng bỏ ăn, quấy khóc và thở bằng miệng. Triệu chứng ở nhóm tuổi này dễ bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác, nên cần đặc biệt chú ý để kịp thời thăm khám và điều trị.

Nguyên nhân dẫn đến viêm họng cấp

Viêm họng cấp khởi phát do nhiều yếu tố tác động, từ các tác nhân gây bệnh đến môi trường sống và lối sống hàng ngày. Việc nhận biết chính xác nguyên nhân sẽ giúp việc phòng ngừa và điều trị trở nên hiệu quả hơn.

• Do nhiễm trùng: Phần lớn các trường hợp viêm họng cấp là do virus hoặc vi khuẩn. Virus phổ biến gây bệnh bao gồm rhinovirus, adenovirus hoặc cúm. Vi khuẩn Streptococcus nhóm A cũng là tác nhân thường gặp gây viêm họng hạt và sưng đau vùng amidan.

• Yếu tố môi trường: Ô nhiễm không khí, hít phải khói bụi, khí độc hoặc hóa chất là nguyên nhân phổ biến gây kích ứng vùng hầu họng.

• Dị ứng: Người có cơ địa nhạy cảm dễ bị viêm họng cấp khi tiếp xúc với phấn hoa, lông động vật hoặc các loại thực phẩm gây kích ứng.

• Lối sống không lành mạnh: Hút thuốc lá, uống rượu bia thường xuyên hoặc ăn uống không đảm bảo vệ sinh làm gia tăng nguy cơ viêm họng.

• Biến đổi thời tiết: Thời điểm giao mùa hoặc nhiệt độ thay đổi đột ngột khiến cơ thể khó thích nghi, dẫn đến suy giảm miễn dịch và dễ mắc bệnh.

Đối tượng dễ bị viêm họng cấp

Mặc dù viêm họng cấp có thể ảnh hưởng đến bất kỳ ai, nhưng một số nhóm người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn do đặc điểm cơ địa hoặc lối sống.

• Trẻ em và người cao tuổi: Trẻ em với hệ miễn dịch chưa hoàn thiện và người cao tuổi có sức đề kháng suy giảm thường là những đối tượng dễ bị viêm họng cấp.

• Người làm việc trong môi trường ô nhiễm: Công nhân nhà máy, giáo viên, ca sĩ, hoặc những người làm việc thường xuyên nói nhiều cũng dễ bị viêm họng do tiếp xúc với bụi, hóa chất hoặc căng thẳng vùng họng.

• Người có bệnh lý nền: Những người mắc các bệnh mãn tính như viêm xoang, hen suyễn hoặc trào ngược dạ dày thực quản có nguy cơ bị viêm họng cấp cao hơn.

• Người có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Thói quen hút thuốc, uống rượu bia hoặc chế độ ăn thiếu dinh dưỡng đều làm suy yếu hàng rào bảo vệ tự nhiên của cơ thể.

• Người sống ở khu vực có thời tiết khắc nghiệt: Những vùng có khí hậu lạnh hoặc ô nhiễm không khí cao làm tăng khả năng kích ứng và nhiễm trùng đường hô hấp.

Biến chứng của viêm họng cấp

Nếu không được điều trị đúng cách, viêm họng cấp có thể dẫn đến nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng lớn đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống.

• Biến chứng tại chỗ: Tình trạng viêm kéo dài có thể gây áp xe quanh amidan, làm vùng họng bị sưng đau nghiêm trọng và khó khăn trong ăn uống hoặc nói chuyện.

• Lây lan viêm nhiễm: Vi khuẩn và virus có thể lan xuống thanh quản, khí quản, gây viêm thanh quản hoặc viêm phế quản, làm nặng thêm các triệu chứng hô hấp.

• Biến chứng toàn thân: Trong một số trường hợp, vi khuẩn Streptococcus nhóm A không được kiểm soát có thể gây ra sốt thấp khớp hoặc viêm cầu thận. Những biến chứng này ảnh hưởng đến tim, khớp và thận.

• Viêm nhiễm mạn tính: Viêm họng cấp kéo dài mà không điều trị triệt để có thể chuyển thành viêm họng mạn tính, khiến bệnh nhân phải đối mặt với các triệu chứng dai dẳng.

• Giảm sức đề kháng: Người bệnh bị viêm họng cấp tái phát thường xuyên có thể bị suy giảm hệ miễn dịch, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh khác.

Chẩn đoán viêm họng cấp

Việc chẩn đoán chính xác viêm họng cấp giúp xác định nguyên nhân và đưa ra phương pháp điều trị phù hợp, từ đó ngăn ngừa các biến chứng không mong muốn.

• Thăm khám lâm sàng: Bác sĩ quan sát vùng họng để nhận biết các dấu hiệu như sưng đỏ, xuất hiện mủ hoặc các đốm trắng trên amidan. Hỏi bệnh nhân về triệu chứng, thời gian khởi phát và các yếu tố nguy cơ.

• Kiểm tra bằng dụng cụ y khoa: Sử dụng đèn soi họng để kiểm tra kỹ lưỡng cấu trúc hầu họng và vùng amidan, giúp phát hiện các tổn thương rõ ràng.

• Xét nghiệm vi sinh: Trong trường hợp nghi ngờ nhiễm khuẩn, bác sĩ có thể lấy mẫu dịch họng để nuôi cấy và xác định loại vi khuẩn gây bệnh, từ đó lựa chọn kháng sinh phù hợp.

• Xét nghiệm máu: Được chỉ định để kiểm tra mức độ viêm trong cơ thể hoặc loại trừ các bệnh lý toàn thân liên quan.

• Chẩn đoán phân biệt: Đôi khi các triệu chứng viêm họng cấp có thể giống với các bệnh khác như viêm amidan, viêm thanh quản hoặc trào ngược dạ dày thực quản. Bác sĩ cần dựa trên các đặc điểm riêng biệt để loại trừ các bệnh lý này.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi bị viêm họng cấp

Mặc dù viêm họng cấp thường lành tính và có thể tự khỏi, nhưng một số trường hợp cần được thăm khám y tế kịp thời để tránh biến chứng nguy hiểm.

• Triệu chứng kéo dài: Khi đau họng kéo dài nhiều ngày mà không thuyên giảm, kèm theo tình trạng khó nuốt hoặc giọng nói biến đổi rõ rệt, cần gặp bác sĩ để kiểm tra chi tiết.

• Sốt cao dai dẳng: Nếu cơ thể xuất hiện sốt cao liên tục kèm theo ớn lạnh, mệt mỏi, cần đến cơ sở y tế để loại trừ các nguyên nhân nhiễm trùng nguy hiểm.

• Sưng đau bất thường ở cổ: Trường hợp các hạch bạch huyết ở cổ sưng đau, có thể là dấu hiệu viêm nhiễm lan rộng hoặc liên quan đến các bệnh lý nghiêm trọng hơn.

• Khó thở hoặc khàn giọng nặng: Nếu có dấu hiệu khó thở, thở khò khè hoặc giọng nói bị ảnh hưởng nghiêm trọng, đây là những biểu hiện cần được cấp cứu ngay lập tức.

• Phát ban da hoặc đau khớp: Các triệu chứng đi kèm như phát ban, đau khớp hoặc sưng phù bất thường có thể liên quan đến biến chứng toàn thân và cần được xử lý khẩn cấp.

Phòng ngừa viêm họng cấp hiệu quả

Việc phòng ngừa viêm họng cấp không chỉ giúp hạn chế nguy cơ mắc bệnh mà còn giảm thiểu tái phát và ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

• Giữ vệ sinh cá nhân tốt: Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đặc biệt sau khi tiếp xúc với người bệnh hoặc bề mặt công cộng, giúp loại bỏ vi khuẩn và virus.

• Bảo vệ đường hô hấp: Tránh tiếp xúc với khói bụi, hóa chất và không khí ô nhiễm. Đeo khẩu trang khi ra ngoài, đặc biệt trong mùa lạnh hoặc khi môi trường nhiều khói bụi.

• Tăng cường sức đề kháng: Xây dựng chế độ ăn uống giàu dinh dưỡng, bổ sung các loại thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để hỗ trợ hệ miễn dịch.

• Hạn chế tiếp xúc gần với người bệnh: Tránh dùng chung đồ dùng cá nhân hoặc tiếp xúc gần với người đang bị cảm cúm hoặc viêm họng.

• Duy trì lối sống lành mạnh: Nghỉ ngơi đầy đủ, tập luyện thể dục thường xuyên để nâng cao sức khỏe toàn diện.

• Tránh các tác nhân gây kích ứng: Không hút thuốc lá, hạn chế uống rượu bia và tránh ăn uống thực phẩm quá cay nóng hoặc lạnh.

• Sử dụng biện pháp phòng hộ trong thời tiết lạnh: Mặc ấm, giữ cổ họng khô ráo và tránh thay đổi nhiệt độ đột ngột khi bước ra ngoài trời lạnh.

Phương pháp điều trị viêm họng cấp

Điều trị viêm họng cấp phụ thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của bệnh, bao gồm cả việc sử dụng thuốc Tây y, liệu pháp không dùng thuốc và phương pháp y học cổ truyền để cải thiện triệu chứng hiệu quả.

Điều trị bằng thuốc

Sử dụng thuốc là một phương pháp phổ biến trong điều trị viêm họng cấp, giúp kiểm soát triệu chứng và giảm viêm nhiễm.

• Thuốc giảm đau và hạ sốt: Các loại thuốc như Paracetamol hoặc Ibuprofen được chỉ định để giảm đau họng, hạ sốt và làm dịu cảm giác khó chịu. Những thuốc này an toàn khi dùng theo liều lượng khuyến cáo của bác sĩ.

• Kháng sinh: Khi viêm họng do vi khuẩn, đặc biệt là Streptococcus nhóm A, bác sĩ có thể kê các loại kháng sinh như Amoxicillin hoặc Erythromycin để tiêu diệt vi khuẩn và ngăn ngừa biến chứng.

• Thuốc kháng viêm không steroid: Những loại thuốc như Naproxen hoặc Diclofenac giúp giảm viêm và cải thiện sưng tấy trong các trường hợp nặng hơn.

• Thuốc kháng histamin: Nếu viêm họng do dị ứng, các loại thuốc kháng histamin như Loratadine hoặc Cetirizine có thể được sử dụng để giảm ngứa và kích ứng.

Điều trị không dùng thuốc

Các phương pháp không dùng thuốc tập trung vào việc giảm triệu chứng và hỗ trợ quá trình hồi phục tự nhiên của cơ thể.

• Súc miệng bằng nước muối ấm: Giải pháp này giúp làm sạch vùng họng, giảm đau và loại bỏ vi khuẩn. Nên thực hiện nhiều lần trong ngày để tối ưu hiệu quả.

• Dùng hơi ấm và giữ ẩm họng: Uống nước ấm, trà thảo mộc hoặc dùng máy tạo độ ẩm trong không gian sống giúp làm dịu cổ họng bị khô và viêm.

• Nghỉ ngơi đầy đủ: Đảm bảo thời gian nghỉ ngơi hợp lý để cơ thể có khả năng tự phục hồi và tăng cường hệ miễn dịch.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền mang đến các liệu pháp tự nhiên giúp giảm viêm và tăng cường sức khỏe toàn diện.

• Châm cứu và bấm huyệt: Châm cứu tại các huyệt vị như Nghinh Hương, Thiên Đột giúp giảm viêm, thông khí và cải thiện lưu thông máu trong vùng hầu họng.

• Thảo dược: Các loại thảo dược như cam thảo, kim ngân hoa, và bạc hà thường được dùng trong các bài thuốc để thanh nhiệt, tiêu viêm và giảm ho.

• Xoa bóp cổ họng: Kỹ thuật xoa bóp vùng cổ kết hợp với dầu gừng hoặc dầu khuynh diệp giúp làm dịu đau họng và cải thiện tuần hoàn máu.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị viêm họng cấp phù hợp sẽ giúp giảm nhanh các triệu chứng và ngăn ngừa tái phát, mang lại sự thoải mái và sức khỏe lâu dài.