Viêm loét dạ dày ở trẻ em: Nguyên nhân, triệu chứng và điều trị

Viêm loét dạ dày ở trẻ em là một bệnh lý tiêu hóa phổ biến, có thể gây ra nhiều triệu chứng khó chịu và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Bệnh này thường do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, sử dụng thuốc không đúng cách, hoặc chế độ ăn uống không hợp lý. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, viêm loét dạ dày có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như xuất huyết dạ dày hoặc thủng dạ dày. Việc nhận diện sớm các triệu chứng như đau bụng, nôn mửa, và chán ăn giúp cha mẹ chủ động hơn trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh.

Định nghĩa và phân loại viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày ở trẻ em là tình trạng niêm mạc dạ dày bị tổn thương, viêm nhiễm, hoặc loét. Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ độ tuổi nào, nhưng phổ biến nhất là ở trẻ em trong độ tuổi từ ba đến mười hai tuổi. Nguyên nhân chính của bệnh có thể do sự tấn công của vi khuẩn Helicobacter pylori, sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) kéo dài, hoặc các yếu tố gây stress như lo âu hoặc thói quen ăn uống không lành mạnh.

Viêm loét dạ dày có thể được phân loại thành hai dạng chính:

• Viêm loét dạ dày cấp tính: Là dạng bệnh xuất hiện nhanh chóng, có thể gây đau bụng dữ dội và nôn mửa.
• Viêm loét dạ dày mãn tính: Dạng bệnh kéo dài nhiều tháng hoặc thậm chí năm, với các triệu chứng nhẹ hơn nhưng thường xuyên tái phát, có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng nếu không được điều trị.

Triệu chứng của viêm loét dạ dày ở trẻ em

Triệu chứng viêm loét dạ dày ở trẻ em có thể khác nhau tùy vào mức độ và giai đoạn của bệnh. Tuy nhiên, các dấu hiệu thường gặp bao gồm:

• Đau bụng: Trẻ thường phàn nàn về cơn đau bụng dữ dội, đặc biệt là ở vùng trên rốn. Cơn đau có thể xuất hiện sau khi ăn, hoặc khi trẻ đang đói.
• Nôn mửa: Đây là một triệu chứng phổ biến khi dạ dày bị viêm hoặc loét. Trẻ có thể nôn mửa ngay sau khi ăn hoặc khi cơn đau bụng trở nên nghiêm trọng.
• Chán ăn: Trẻ thường không muốn ăn vì cảm giác no lâu hoặc đau khi ăn. Điều này có thể dẫn đến giảm cân và thiếu hụt dinh dưỡng nếu bệnh kéo dài.
• Ợ hơi và khó tiêu: Trẻ có thể cảm thấy khó chịu với các hiện tượng ợ hơi, đầy bụng và khó tiêu.
• Máu trong phân hoặc nôn: Đây là dấu hiệu nghiêm trọng, cho thấy có thể đã xảy ra chảy máu dạ dày. Nếu phát hiện, cần phải đưa trẻ đến bệnh viện ngay lập tức để điều trị kịp thời.

Các triệu chứng trên có thể khiến cha mẹ khó phân biệt với các bệnh lý tiêu hóa khác, do đó, nếu trẻ có bất kỳ dấu hiệu nào bất thường, việc thăm khám bác sĩ là rất quan trọng.

Nguyên nhân viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày ở trẻ em có thể phát sinh từ nhiều nguyên nhân khác nhau, mỗi yếu tố đều có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe dạ dày của trẻ. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến gây bệnh:

• Nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori: Đây là nguyên nhân chính gây viêm loét dạ dày ở trẻ em. Vi khuẩn này sống trong lớp nhầy bảo vệ niêm mạc dạ dày và có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày, gây viêm và loét.
• Sử dụng thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Việc sử dụng lâu dài các thuốc như ibuprofen, aspirin, hoặc thuốc giảm đau kháng viêm có thể làm giảm khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày, dẫn đến viêm loét.
• Chế độ ăn uống không hợp lý: Thực phẩm quá cay, chua, hoặc đồ ăn nhanh có thể kích thích dạ dày, gây viêm. Việc ăn uống không đúng giờ cũng có thể làm dạ dày bị tổn thương.
• Stress và lo âu: Căng thẳng tâm lý là một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chức năng dạ dày. Khi trẻ trải qua stress hoặc lo âu, cơ thể sẽ tiết ra nhiều acid dạ dày hơn, làm gia tăng nguy cơ viêm loét.
• Yếu tố di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy, nếu trong gia đình có người bị viêm loét dạ dày, trẻ có thể có nguy cơ cao hơn mắc phải bệnh này.

Mỗi nguyên nhân đều có ảnh hưởng riêng biệt, và sự kết hợp của các yếu tố này có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh ở trẻ em.

Đối tượng dễ bị viêm loét dạ dày

Một số đối tượng trẻ em có nguy cơ cao mắc viêm loét dạ dày do các yếu tố về sức khỏe và thói quen sinh hoạt. Những nhóm trẻ sau đây cần được đặc biệt chú ý:

• Trẻ có hệ miễn dịch yếu: Trẻ em có hệ miễn dịch suy yếu, chẳng hạn như trẻ mắc bệnh lý mạn tính hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch, dễ bị nhiễm Helicobacter pylori và mắc viêm loét dạ dày.
• Trẻ sử dụng thuốc điều trị kéo dài: Những trẻ em phải sử dụng thuốc chống viêm hoặc thuốc giảm đau trong thời gian dài cũng có nguy cơ cao mắc bệnh viêm loét dạ dày.
• Trẻ có thói quen ăn uống không khoa học: Trẻ ăn thức ăn không hợp vệ sinh, ăn nhiều đồ ăn nhanh, hoặc ăn uống không đúng bữa có thể bị viêm loét dạ dày.
• Trẻ bị stress hoặc lo âu: Những trẻ có tính cách hay lo lắng hoặc sống trong môi trường căng thẳng cũng có nguy cơ bị viêm loét dạ dày do tác động của stress lên hệ tiêu hóa.
• Trẻ có tiền sử gia đình mắc bệnh dạ dày: Trẻ em có người thân trong gia đình từng bị viêm loét dạ dày có thể có khả năng cao mắc bệnh do yếu tố di truyền.

Những đối tượng này cần được theo dõi và chăm sóc đặc biệt để phát hiện sớm dấu hiệu viêm loét dạ dày, từ đó có biện pháp điều trị kịp thời.

Biến chứng viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày nếu không được điều trị kịp thời và đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Những biến chứng này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ mà còn có thể gây ra những vấn đề lâu dài về chức năng tiêu hóa. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến:

• Xuất huyết dạ dày: Viêm loét dạ dày nặng có thể dẫn đến chảy máu trong dạ dày. Máu có thể được bài tiết qua nôn mửa (màu đỏ tươi hoặc nâu đen) hoặc phân có màu đen giống như bã cà phê. Đây là một dấu hiệu nguy hiểm, yêu cầu điều trị y tế khẩn cấp.
• Thủng dạ dày: Khi vết loét tiến triển và không được chữa trị, chúng có thể làm thủng niêm mạc dạ dày, tạo thành lỗ thủng. Điều này có thể gây ra viêm màng bụng, một tình trạng nguy hiểm đe dọa tính mạng.
• Tắc nghẽn dạ dày: Loét dạ dày mãn tính có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn dạ dày, khi vết loét gây ra sẹo và làm thu hẹp lòng dạ dày. Điều này khiến thức ăn khó di chuyển qua dạ dày, gây ra cảm giác đầy bụng và nôn mửa.
• Tăng nguy cơ ung thư dạ dày: Những trẻ mắc viêm loét dạ dày mãn tính do nhiễm Helicobacter pylori có thể có nguy cơ cao mắc ung thư dạ dày sau này nếu không được điều trị và kiểm soát tốt.

Việc phát hiện sớm và điều trị kịp thời viêm loét dạ dày sẽ giúp ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng này và bảo vệ sức khỏe của trẻ.

Chẩn đoán viêm loét dạ dày ở trẻ em

Chẩn đoán viêm loét dạ dày ở trẻ em yêu cầu sự kết hợp giữa việc thu thập thông tin từ các triệu chứng lâm sàng và các xét nghiệm chuyên sâu để xác định chính xác nguyên nhân và mức độ tổn thương. Dưới đây là những phương pháp chẩn đoán thông dụng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ hỏi về các triệu chứng của trẻ, bao gồm đau bụng, nôn mửa, chán ăn, và lịch sử sử dụng thuốc. Khám lâm sàng giúp đánh giá mức độ nghi ngờ bệnh và quyết định các xét nghiệm cần thiết.
• Xét nghiệm Helicobacter pylori: Để xác định sự hiện diện của vi khuẩn Helicobacter pylori, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm hơi thở, xét nghiệm máu, hoặc xét nghiệm phân. Đây là một bước quan trọng trong việc chẩn đoán nguyên nhân gây viêm loét dạ dày.
• Nội soi dạ dày: Nếu nghi ngờ có loét hoặc tổn thương nghiêm trọng trong dạ dày, bác sĩ sẽ chỉ định nội soi dạ dày. Qua phương pháp này, bác sĩ có thể nhìn thấy trực tiếp niêm mạc dạ dày và phát hiện các vết loét, viêm hoặc các biến chứng.
• Chụp X-quang dạ dày: X-quang dạ dày với thuốc cản quang có thể giúp phát hiện các vấn đề như loét dạ dày hoặc tắc nghẽn dạ dày. Tuy nhiên, phương pháp này ít được sử dụng so với nội soi.
• Xét nghiệm chức năng dạ dày: Để đánh giá chức năng dạ dày, bác sĩ có thể yêu cầu các xét nghiệm khác như đo pH dạ dày hoặc kiểm tra các vấn đề tiêu hóa.

Dựa vào kết quả các xét nghiệm này, bác sĩ sẽ xác định được chính xác tình trạng viêm loét dạ dày và đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho trẻ.

Khi nào cần gặp bác sĩ về viêm loét dạ dày ở trẻ em

Việc nhận diện sớm các triệu chứng của viêm loét dạ dày ở trẻ em rất quan trọng để ngăn ngừa những biến chứng nghiêm trọng. Nếu trẻ xuất hiện bất kỳ dấu hiệu nào dưới đây, cha mẹ nên đưa trẻ đến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời:

• Đau bụng kéo dài hoặc dữ dội: Nếu trẻ thường xuyên phàn nàn về đau bụng, đặc biệt là đau vùng trên rốn, hoặc cảm giác đau không giảm sau khi ăn, cần tham khảo ý kiến bác sĩ để xác định nguyên nhân.
• Nôn mửa có lẫn máu: Nếu trẻ nôn ra máu tươi hoặc có màu đen giống bã cà phê, đây là dấu hiệu của xuất huyết dạ dày, cần được cấp cứu y tế ngay lập tức.
• Phân có màu đen hoặc có máu: Phân đen hoặc có máu có thể là dấu hiệu của chảy máu trong dạ dày. Đây là một triệu chứng nghiêm trọng, cần được xử lý khẩn cấp.
• Chán ăn và sụt cân: Trẻ không có cảm giác thèm ăn và bị giảm cân đáng kể có thể là dấu hiệu của viêm loét dạ dày mãn tính, cần thăm khám để tránh các vấn đề dinh dưỡng.
• Cảm giác đầy bụng và khó tiêu kéo dài: Nếu trẻ thường xuyên cảm thấy đầy bụng, ợ hơi, hoặc có vấn đề tiêu hóa mà không cải thiện sau một thời gian, việc đi khám bác sĩ là cần thiết.

Đưa trẻ đến bác sĩ sớm giúp phát hiện và điều trị viêm loét dạ dày kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng và giúp trẻ nhanh chóng hồi phục.

Phòng ngừa viêm loét dạ dày ở trẻ em

Viêm loét dạ dày ở trẻ em có thể phòng ngừa được nếu cha mẹ chủ động áp dụng các biện pháp bảo vệ sức khỏe cho trẻ. Dưới đây là một số cách phòng ngừa hiệu quả:

• Chế độ ăn uống lành mạnh: Hạn chế cho trẻ ăn các thực phẩm có hại như đồ ăn cay, chua, đồ ăn nhanh, hoặc thức ăn chứa nhiều dầu mỡ. Khuyến khích trẻ ăn thực phẩm tươi, rau củ quả, và chế độ ăn uống cân đối để bảo vệ dạ dày.
• Giữ vệ sinh thực phẩm: Đảm bảo trẻ ăn thức ăn sạch, không bị nhiễm khuẩn. Cần chú ý đến việc rửa tay sạch sẽ trước khi ăn và tránh ăn thực phẩm không rõ nguồn gốc.
• Giảm stress và lo âu: Tạo môi trường sống thoải mái và không có căng thẳng cho trẻ. Những trò chơi thư giãn, thói quen ngủ đủ giấc, và thời gian nghỉ ngơi hợp lý sẽ giúp giảm thiểu tác động của stress lên hệ tiêu hóa.
• Tiêm phòng vi khuẩn Helicobacter pylori: Trong một số trường hợp, nếu trẻ sống trong môi trường có nguy cơ cao nhiễm Helicobacter pylori, việc thăm khám và điều trị kịp thời có thể giúp phòng ngừa bệnh. Đôi khi, bác sĩ có thể chỉ định các biện pháp phòng ngừa như kháng sinh cho trẻ.
• Kiểm soát sử dụng thuốc: Tránh cho trẻ sử dụng thuốc giảm đau hoặc chống viêm không steroid (NSAIDs) khi không cần thiết, vì các loại thuốc này có thể làm tổn thương niêm mạc dạ dày.

Phòng ngừa viêm loét dạ dày không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của trẻ mà còn góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ về cả thể chất và tinh thần.

Phương pháp điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em

Việc điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em cần phải kết hợp giữa các phương pháp Tây y và biện pháp chăm sóc tại nhà để giúp giảm triệu chứng và ngăn ngừa biến chứng. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính, từ thuốc men đến thay đổi thói quen ăn uống và sinh hoạt:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em chủ yếu dựa vào các loại thuốc để kiểm soát triệu chứng và chữa lành niêm mạc dạ dày bị tổn thương. Mỗi nhóm thuốc sẽ có tác dụng riêng biệt và được bác sĩ chỉ định tùy vào tình trạng cụ thể của bệnh.

• Thuốc kháng acid dạ dày: Các thuốc này giúp giảm lượng acid trong dạ dày, tạo điều kiện cho niêm mạc dạ dày hồi phục. Một số loại thuốc phổ biến bao gồm:
  • Omeprazole: Là thuốc ức chế bơm proton, giúp giảm tiết acid dạ dày.
  • Ranitidine: Thuốc kháng histamine H2, giảm tiết acid và giúp làm dịu niêm mạc dạ dày.
• Thuốc kháng sinh để diệt Helicobacter pylori: Nếu viêm loét dạ dày của trẻ do nhiễm vi khuẩn Helicobacter pylori, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh kết hợp để tiêu diệt vi khuẩn này. Những loại thuốc kháng sinh thường được sử dụng bao gồm:
  • Amoxicillin: Một loại kháng sinh phổ rộng, giúp tiêu diệt Helicobacter pylori.
  • Clarithromycin: Được sử dụng kết hợp với các thuốc khác để điều trị nhiễm Helicobacter pylori.
• Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày: Các thuốc này giúp bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi tác động của acid, đồng thời thúc đẩy quá trình làm lành các vết loét. Ví dụ:
  • Sucralfate: Thuốc này tạo ra một lớp bảo vệ trên niêm mạc dạ dày, giúp vết loét được bảo vệ và giảm viêm.

Điều trị bằng thuốc Tây y mang lại hiệu quả nhanh chóng, tuy nhiên, cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ và các vấn đề phát sinh khác.

Điều trị bằng biện pháp chăm sóc và thay đổi chế độ ăn uống

Bên cạnh việc dùng thuốc, các biện pháp chăm sóc và thay đổi thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em.

• Chế độ ăn uống hợp lý: Trẻ cần tránh những thực phẩm có thể làm kích thích dạ dày như đồ ăn cay, chua, hay các thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ. Nên bổ sung thực phẩm dễ tiêu, như cháo, súp, rau củ mềm để giúp dạ dày hồi phục nhanh chóng.
• Khuyến khích trẻ ăn thành nhiều bữa nhỏ trong ngày: Việc ăn ít và chia thành nhiều bữa giúp giảm áp lực lên dạ dày và giúp dạ dày không phải làm việc quá sức trong một lần ăn.
• Bổ sung probiotic: Các thực phẩm chứa probiotic như sữa chua có thể giúp cân bằng vi khuẩn trong dạ dày và hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Tuy nhiên, việc sử dụng probiotic nên được thảo luận với bác sĩ trước khi thực hiện.
• Giảm căng thẳng và lo âu: Môi trường sống của trẻ cần phải thoải mái, không căng thẳng, giúp giảm các tác động tiêu cực từ stress lên hệ tiêu hóa. Các hoạt động thư giãn như chơi thể thao nhẹ nhàng hoặc nghe nhạc có thể hỗ trợ rất tốt.

Điều trị bằng phương pháp Đông y

Mặc dù Tây y là phương pháp chủ yếu điều trị viêm loét dạ dày, Đông y cũng có những phương pháp hỗ trợ hữu ích. Theo y học cổ truyền, viêm loét dạ dày có thể liên quan đến sự mất cân bằng trong cơ thể, và việc điều trị cần phải kết hợp giữa việc thanh nhiệt, bổ khí huyết và hòa giải các yếu tố gây bệnh.

• Sử dụng thuốc Đông y: Các bài thuốc như “Thanh nhiệt giải độc thang” hoặc “Hoàng liên giải độc thang” có thể giúp làm dịu tình trạng viêm loét dạ dày ở trẻ em. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc Đông y cần có sự hướng dẫn của thầy thuốc có chuyên môn để đảm bảo an toàn cho trẻ.
• Massage và châm cứu: Một số phương pháp như xoa bóp, bấm huyệt, hoặc châm cứu có thể giúp cải thiện tuần hoàn máu, giảm căng thẳng và hỗ trợ tiêu hóa.

Mặc dù phương pháp Đông y có thể mang lại những lợi ích trong việc hỗ trợ điều trị, nhưng chúng cần phải được thực hiện dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa.

Điều trị tại nhà và theo dõi

Đối với các trường hợp viêm loét dạ dày nhẹ hoặc mới phát, cha mẹ có thể áp dụng một số biện pháp điều trị tại nhà để giảm bớt triệu chứng và hỗ trợ điều trị. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc theo dõi tình trạng sức khỏe của trẻ là rất quan trọng để đảm bảo bệnh không tiến triển nặng.

• Giữ cho trẻ được nghỉ ngơi đầy đủ: Cơ thể cần thời gian để hồi phục, vì vậy việc cho trẻ nghỉ ngơi là một yếu tố quan trọng trong quá trình điều trị.
• Theo dõi triệu chứng thường xuyên: Nếu triệu chứng của trẻ không cải thiện sau một thời gian hoặc có dấu hiệu chuyển biến xấu, cần đưa trẻ đến bác sĩ ngay để được kiểm tra lại.

Điều trị viêm loét dạ dày ở trẻ em là một quá trình kết hợp nhiều yếu tố, từ thuốc Tây y cho đến chế độ ăn uống và chăm sóc sức khỏe hợp lý. Việc phát hiện và điều trị sớm giúp bảo vệ sức khỏe tiêu hóa của trẻ, giảm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng, đồng thời hỗ trợ quá trình hồi phục nhanh chóng.

Nguồn: Soytethainguyen