Viêm âm đạo do vi khuẩn: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Viêm âm đạo do vi khuẩn là một trong những nguyên nhân phổ biến gây ra tình trạng nhiễm trùng vùng kín ở phụ nữ. Đây là bệnh lý khi sự mất cân bằng giữa các vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại trong âm đạo dẫn đến sự phát triển của vi khuẩn gây hại, làm viêm nhiễm và khó chịu. Tình trạng này thường đi kèm với các triệu chứng như ngứa, khí hư có mùi hôi, và đau khi quan hệ tình dục. Việc điều trị kịp thời và đúng cách rất quan trọng để tránh các biến chứng nguy hiểm cho sức khỏe sinh sản. Trong bài viết này, chúng ta sẽ tìm hiểu về nguyên nhân, triệu chứng, phương pháp chẩn đoán và điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn, từ đó giúp bạn hiểu rõ hơn về cách chăm sóc sức khỏe vùng kín và phòng ngừa hiệu quả.

Định nghĩa viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn là một tình trạng nhiễm trùng âm đạo xảy ra khi có sự mất cân bằng giữa các vi khuẩn có lợi và vi khuẩn có hại trong môi trường âm đạo. Thông thường, âm đạo có một lượng vi khuẩn có lợi như lactobacillus, giúp duy trì môi trường pH cân bằng. Tuy nhiên, khi những vi khuẩn có hại phát triển quá mức, chúng có thể gây viêm nhiễm và xuất hiện các triệu chứng khó chịu như ngứa, đau, khí hư có mùi hôi tanh. Tình trạng này không phải là bệnh lây truyền qua đường tình dục nhưng có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lý khác liên quan đến vùng kín nếu không được điều trị kịp thời.

Nguyên nhân gây viêm âm đạo do vi khuẩn

Nguyên nhân gây ra viêm âm đạo do vi khuẩn có thể được chia thành hai nhóm chính: nguyên nhân do bệnh lý và nguyên nhân không do bệnh lý. Dưới đây là những lý do cụ thể cho từng nhóm.

Nguyên nhân do bệnh lý

• Nhiễm trùng do vi khuẩn: Việc mất cân bằng hệ vi khuẩn trong âm đạo, khi số lượng vi khuẩn có hại như Gardnerella vaginalis hoặc các vi khuẩn khác tăng lên có thể gây ra tình trạng này.
• Rối loạn hormone: Mất cân bằng hormone do thay đổi nội tiết tố (như trong giai đoạn mang thai, mãn kinh, hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai) có thể làm tăng nguy cơ viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài: Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể làm giảm số lượng vi khuẩn có lợi, tạo cơ hội cho vi khuẩn có hại phát triển mạnh mẽ hơn.

Nguyên nhân không do bệnh lý

• Vệ sinh vùng kín không đúng cách: Việc thụt rửa quá sâu vào âm đạo hoặc sử dụng sản phẩm vệ sinh có chứa hóa chất mạnh có thể gây hại cho môi trường pH âm đạo, dẫn đến viêm nhiễm.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Quan hệ tình dục không sử dụng biện pháp bảo vệ, đặc biệt khi đối tác không giữ vệ sinh cá nhân tốt, có thể làm tăng khả năng mắc viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Mặc quần lót chật hoặc ẩm ướt: Mặc đồ lót quá chật hoặc làm từ chất liệu không thoáng khí khiến cho vùng kín luôn ẩm ướt, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển.
• Sử dụng dung dịch vệ sinh phụ nữ không phù hợp: Các sản phẩm này nếu không được chọn lựa cẩn thận có thể làm thay đổi độ pH của âm đạo, dễ dàng tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển.

Biểu hiện của viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể gây ra nhiều triệu chứng khác nhau, từ nhẹ đến nghiêm trọng. Dưới đây là những biểu hiện phổ biến mà phụ nữ có thể gặp phải khi bị tình trạng này.

• Khí hư có mùi hôi: Khí hư trở nên có mùi tanh hoặc mùi khó chịu, thường được miêu tả như mùi cá ươn, đây là dấu hiệu điển hình của viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Ngứa và rát ở vùng âm đạo: Cảm giác ngứa ngáy hoặc rát, đặc biệt là khi vệ sinh hoặc trong quá trình quan hệ tình dục.
• Đau khi quan hệ tình dục: Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể khiến âm đạo bị sưng tấy, đau rát khi giao hợp.
• Tiết dịch âm đạo bất thường: Khí hư có thể thay đổi về màu sắc, từ trong suốt sang màu xám hoặc trắng đục, và có thể đi kèm với tình trạng tăng tiết dịch.
• Đau bụng dưới: Một số phụ nữ có thể cảm thấy đau nhức hoặc khó chịu ở vùng bụng dưới, đặc biệt là khi tình trạng viêm nặng hơn.

Biến chứng của viêm âm đạo do vi khuẩn

Nếu không được điều trị kịp thời, viêm âm đạo do vi khuẩn có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản. Dưới đây là các biến chứng có thể xảy ra:

• Tăng nguy cơ mắc các bệnh lây truyền qua đường tình dục: Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục (STIs) như HIV hoặc herpes, do sự thay đổi trong môi trường âm đạo.
• Viêm vùng chậu: Nếu không được điều trị, tình trạng viêm âm đạo có thể lan ra các cơ quan lân cận, gây viêm vùng chậu và dẫn đến tình trạng đau đớn và khó khăn trong việc thụ thai.
• Ảnh hưởng đến khả năng sinh sản: Viêm âm đạo kéo dài hoặc không điều trị có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản của phụ nữ, đặc biệt là khi bệnh dẫn đến viêm vùng chậu.
• Sinh non hoặc vỡ ối sớm: Phụ nữ mang thai mắc viêm âm đạo do vi khuẩn có thể có nguy cơ sinh non hoặc vỡ ối sớm, ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé.

Đối tượng có nguy cơ cao

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể ảnh hưởng đến bất kỳ phụ nữ nào, tuy nhiên, một số đối tượng có nguy cơ mắc phải tình trạng này cao hơn. Những người này cần đặc biệt lưu ý và có biện pháp phòng ngừa thích hợp.

• Phụ nữ mang thai: Khi mang thai, sự thay đổi nội tiết tố làm tăng nguy cơ viêm âm đạo do vi khuẩn. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây sinh non hoặc vỡ ối sớm.
• Phụ nữ trong giai đoạn mãn kinh: Trong giai đoạn này, nồng độ estrogen giảm sút, khiến cho âm đạo dễ bị khô và môi trường pH trở nên dễ bị vi khuẩn có hại tấn công.
• Phụ nữ sử dụng thuốc tránh thai: Các phương pháp tránh thai như thuốc tránh thai có thể làm thay đổi cân bằng nội tiết tố, tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn gây bệnh phát triển.
• Phụ nữ có hệ miễn dịch yếu: Những người mắc các bệnh lý như HIV/AIDS, bệnh tiểu đường hoặc đang điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch sẽ có nguy cơ cao mắc viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Quan hệ tình dục không an toàn: Phụ nữ có nhiều bạn tình hoặc quan hệ tình dục không bảo vệ sẽ dễ dàng bị lây nhiễm các vi khuẩn có hại từ đối tác, làm tăng nguy cơ viêm âm đạo.
• Sử dụng thuốc kháng sinh kéo dài: Việc sử dụng thuốc kháng sinh trong thời gian dài có thể làm giảm số lượng vi khuẩn có lợi trong âm đạo, tạo cơ hội cho vi khuẩn gây bệnh phát triển.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Viêm âm đạo do vi khuẩn nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy bạn cần phải gặp bác sĩ để kiểm tra và điều trị.

• Khí hư có mùi hôi: Nếu khí hư có mùi tanh hoặc cá ươn kéo dài và không cải thiện dù bạn đã thay đổi chế độ vệ sinh, bạn cần đi khám ngay.
• Ngứa hoặc rát vùng âm đạo: Nếu cảm giác ngứa hoặc rát âm đạo không giảm sau khi vệ sinh, đặc biệt khi có sự xuất hiện của khí hư bất thường, bạn cần thăm khám bác sĩ.
• Đau khi quan hệ tình dục: Đau rát khi giao hợp có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do vi khuẩn hoặc các bệnh lý phụ khoa khác. Đây là lúc bạn cần gặp bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị.
• Tiết dịch âm đạo bất thường: Nếu khí hư chuyển màu sang xám, trắng đục hoặc có mùi hôi, bạn cần nhanh chóng đi khám để xác định nguyên nhân và điều trị.
• Đau bụng dưới: Đau bụng dưới kéo dài hoặc trở nên nghiêm trọng có thể là dấu hiệu của tình trạng viêm nhiễm lan rộng, cần được bác sĩ chẩn đoán để tránh các biến chứng nguy hiểm.
• Khi mang thai và có dấu hiệu viêm âm đạo: Nếu bạn đang mang thai và có các triệu chứng của viêm âm đạo, cần đến bác sĩ để được kiểm tra kịp thời, tránh gây nguy hiểm cho thai nhi.

Chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn

Để chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn, bác sĩ sẽ tiến hành các bước sau đây để xác định nguyên nhân và mức độ nhiễm trùng:

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra trực tiếp vùng âm đạo để tìm dấu hiệu viêm nhiễm, như đỏ, sưng tấy hay khí hư bất thường.
• Xét nghiệm khí hư: Lấy mẫu khí hư để xét nghiệm dưới kính hiển vi giúp xác định sự hiện diện của vi khuẩn có hại như Gardnerella vaginalis hoặc các vi khuẩn khác.
• Xét nghiệm pH âm đạo: Môi trường âm đạo có pH thấp (khoảng 3.8 đến 4.5) là môi trường bình thường. Nếu pH cao hơn, có thể là dấu hiệu của viêm âm đạo do vi khuẩn.
• Xét nghiệm tế bào học (Pap smear): Đây là một phương pháp kiểm tra tế bào âm đạo để tìm các dấu hiệu viêm nhiễm hoặc tế bào bất thường. Mặc dù không phải lúc nào cũng dùng để chẩn đoán viêm âm đạo do vi khuẩn, nhưng có thể giúp phát hiện những vấn đề sức khỏe khác.
• Xét nghiệm vi khuẩn: Đôi khi bác sĩ sẽ thực hiện thêm các xét nghiệm nuôi cấy vi khuẩn để xác định loại vi khuẩn gây ra nhiễm trùng và xác định phác đồ điều trị thích hợp.

Thông qua các phương pháp này, bác sĩ sẽ đưa ra kết luận chính xác về tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn và từ đó có thể đề xuất phương án điều trị phù hợp.

Cách phòng ngừa viêm âm đạo do vi khuẩn

Viêm âm đạo do vi khuẩn có thể phòng ngừa bằng cách thực hiện một số biện pháp chăm sóc sức khỏe đúng đắn, giúp giảm thiểu nguy cơ mắc phải tình trạng này.

• Vệ sinh vùng kín đúng cách: Giữ vệ sinh vùng âm đạo sạch sẽ bằng cách rửa nhẹ nhàng với nước ấm, tránh sử dụng các sản phẩm vệ sinh có chứa hóa chất mạnh hoặc có mùi thơm.
• Tránh thụt rửa âm đạo: Thụt rửa âm đạo có thể làm mất cân bằng hệ vi khuẩn trong âm đạo, tạo điều kiện cho vi khuẩn có hại phát triển. Hãy để vùng kín tự làm sạch và chỉ vệ sinh bên ngoài.
• Mặc đồ lót thoáng mát: Hãy mặc đồ lót thoải mái, được làm từ chất liệu cotton để giúp vùng kín luôn khô ráo và thoáng khí, tránh môi trường ẩm ướt dễ dẫn đến vi khuẩn phát triển.
• Sử dụng bao cao su khi quan hệ: Bao cao su giúp bảo vệ vùng kín khỏi vi khuẩn có hại, đồng thời giảm nguy cơ mắc các bệnh lây qua đường tình dục.
• Duy trì chế độ ăn uống lành mạnh: Một chế độ ăn uống đầy đủ dưỡng chất giúp tăng cường hệ miễn dịch và giữ cho môi trường âm đạo khỏe mạnh. Thực phẩm giàu probiotic như sữa chua có thể giúp duy trì sự cân bằng vi khuẩn có lợi trong âm đạo.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Thăm khám bác sĩ phụ khoa định kỳ sẽ giúp phát hiện sớm các dấu hiệu viêm âm đạo và các bệnh lý khác, từ đó có biện pháp can thiệp kịp thời.
• Tránh sử dụng dung dịch vệ sinh có chứa hóa chất: Các sản phẩm vệ sinh phụ nữ có chứa hóa chất mạnh có thể làm mất cân bằng pH âm đạo và làm tăng nguy cơ viêm âm đạo. Hãy chọn sản phẩm phù hợp với cơ địa của mình.

Phương pháp điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn

Việc điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của bệnh và tình trạng sức khỏe tổng thể của người bệnh. Dưới đây là các phương pháp điều trị phổ biến giúp khắc phục tình trạng này.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến nhất và thường hiệu quả nhanh chóng trong việc kiểm soát và tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh. Tùy thuộc vào mức độ nhiễm trùng và tình trạng cụ thể của người bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc phù hợp.

• Kháng sinh đường uống: Metronidazole (Flagyl) là thuốc kháng sinh phổ biến được sử dụng để điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn. Thuốc này giúp tiêu diệt vi khuẩn Gardnerella vaginalis và các vi khuẩn có hại khác trong âm đạo. Thông thường, thuốc được chỉ định trong vòng 7 ngày và người bệnh cần hoàn thành liệu trình điều trị để tránh tái phát.
• Kháng sinh dạng gel hoặc kem: Thuốc kháng sinh dạng gel, chẳng hạn như Metronidazole gel (MetroGel), được bôi trực tiếp vào âm đạo để điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn. Đây là lựa chọn thay thế nếu người bệnh không thể sử dụng thuốc kháng sinh đường uống.
• Clindamycin: Clindamycin là một loại kháng sinh khác cũng được sử dụng để điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn. Thuốc này có thể được sử dụng ở dạng gel hoặc viên uống, giúp tiêu diệt vi khuẩn có hại trong âm đạo và phục hồi sự cân bằng vi khuẩn.
• Tinidazole: Tinidazole là một loại thuốc kháng sinh khác có thể thay thế Metronidazole khi bệnh nhân không đáp ứng với thuốc đầu tiên. Thuốc này cũng có tác dụng tương tự, giúp loại bỏ vi khuẩn gây viêm.

Bệnh nhân cần tuân thủ đúng liều lượng và hướng dẫn của bác sĩ khi sử dụng thuốc kháng sinh để đảm bảo hiệu quả điều trị và tránh tình trạng kháng thuốc.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, một số phương pháp điều trị không dùng thuốc cũng có thể hỗ trợ trong việc giảm bớt triệu chứng và ngăn ngừa tình trạng viêm tái phát.

• Duy trì vệ sinh vùng kín sạch sẽ: Vệ sinh vùng kín đúng cách là điều cực kỳ quan trọng trong việc phòng ngừa và điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn. Nên sử dụng nước ấm và xà phòng dịu nhẹ để rửa sạch bên ngoài vùng kín, tránh thụt rửa âm đạo vì điều này có thể làm mất cân bằng vi khuẩn có lợi trong âm đạo.
• Mặc đồ lót thoáng mát: Việc chọn lựa đồ lót từ cotton, thoáng mát, có thể giúp vùng kín không bị ẩm ướt, từ đó hạn chế sự phát triển của vi khuẩn có hại. Tránh mặc đồ lót quá chật hoặc từ chất liệu tổng hợp, dễ gây bí bách.
• Tránh quan hệ tình dục trong khi điều trị: Việc kiêng quan hệ tình dục trong suốt quá trình điều trị giúp tránh tình trạng tái nhiễm và giảm nguy cơ lây truyền cho bạn tình. Điều này đặc biệt quan trọng khi bạn chưa hoàn thành liệu trình điều trị.
• Chế độ ăn uống cân bằng: Một chế độ ăn uống lành mạnh và đầy đủ dưỡng chất sẽ giúp cải thiện sức khỏe tổng thể và duy trì hệ miễn dịch khỏe mạnh. Thực phẩm giàu probiotic như sữa chua có thể hỗ trợ trong việc cân bằng vi khuẩn trong âm đạo, làm giảm nguy cơ tái phát viêm âm đạo do vi khuẩn.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền có nhiều phương pháp hỗ trợ trong việc điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn, giúp cải thiện triệu chứng và hỗ trợ phục hồi sức khỏe âm đạo. Các bài thuốc từ thảo dược có thể được sử dụng kết hợp với phương pháp điều trị Tây y.

• Dùng lá trầu không: Trong y học cổ truyền, lá trầu không được coi là một phương thuốc có tác dụng kháng khuẩn và làm sạch âm đạo. Người ta có thể dùng lá trầu không để xông hơi vùng kín hoặc rửa vùng âm đạo để giúp giảm viêm và ngứa. Lá trầu không cũng có thể hỗ trợ cân bằng pH âm đạo, tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn có lợi phát triển.
• Sử dụng ngải cứu: Ngải cứu có tính kháng khuẩn và tiêu viêm, giúp làm giảm các triệu chứng ngứa, rát và khó chịu ở âm đạo. Người ta có thể đun sôi ngải cứu và dùng nước này để xông vùng kín hoặc dùng để rửa âm đạo, giúp làm dịu tình trạng viêm nhiễm.
• Bài thuốc từ nghệ: Nghệ là một thảo dược có tính kháng viêm và chống nhiễm khuẩn. Nghiên cứu cho thấy nghệ có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch và hỗ trợ điều trị các bệnh viêm nhiễm, bao gồm viêm âm đạo do vi khuẩn. Dùng nghệ dưới dạng bột hoặc kết hợp với các thảo dược khác có thể giúp điều trị và làm giảm triệu chứng bệnh.

Ngoài ra, y học cổ truyền còn có một số bài thuốc khác như dùng củ sả, lá ổi, hay nhân trần kết hợp với các loại thảo dược có tác dụng làm sạch và diệt khuẩn, hỗ trợ điều trị viêm âm đạo do vi khuẩn hiệu quả.

Việc áp dụng phương pháp điều trị bằng y học cổ truyền cần có sự hướng dẫn của bác sĩ chuyên khoa hoặc thầy thuốc có kinh nghiệm, nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả điều trị.

Tình trạng viêm âm đạo do vi khuẩn nếu không được điều trị kịp thời có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho sức khỏe phụ nữ, đặc biệt là ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, từ thuốc Tây y đến các biện pháp tự nhiên hay y học cổ truyền, đều cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để đạt được hiệu quả tối ưu.