Trẻ bị viêm họng cấp: Triệu chứng, nguyên nhân và phương pháp điều trị

Trẻ bị viêm họng cấp là một bệnh lý phổ biến ở trẻ nhỏ, đặc biệt trong những mùa thay đổi thời tiết. Bệnh này có thể xuất hiện đột ngột, gây ra các triệu chứng khó chịu như ho, sốt, đau rát họng và khó nuốt. Mặc dù viêm họng cấp thường tự giới hạn và có thể điều trị tại nhà, nhưng nếu không được chăm sóc đúng cách, tình trạng này có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Việc nhận diện và điều trị kịp thời sẽ giúp giảm thiểu các triệu chứng, đồng thời ngăn ngừa nguy cơ mắc các bệnh lý liên quan.

Định nghĩa trẻ bị viêm họng cấp

Trẻ bị viêm họng cấp là tình trạng viêm nhiễm xảy ra ở niêm mạc họng, thường do các virus hoặc vi khuẩn gây ra. Đây là một bệnh lý rất phổ biến, đặc biệt trong độ tuổi từ ba đến mười tuổi, và thường xuất hiện vào những mùa thời tiết thay đổi. Viêm họng cấp có thể xuất hiện đột ngột và khiến trẻ cảm thấy khó chịu, mệt mỏi, đôi khi kèm theo các triệu chứng như sốt hoặc ho. Bệnh này tuy không quá nghiêm trọng nhưng cần phải được điều trị và chăm sóc kịp thời để tránh các biến chứng không mong muốn.

Triệu chứng khi trẻ bị viêm họng cấp

Khi trẻ bị viêm họng cấp, các triệu chứng có thể xuất hiện nhanh chóng và rõ rệt. Dưới đây là những dấu hiệu thường gặp:

• Đau họng: Trẻ sẽ cảm thấy đau rát hoặc ngứa trong cổ họng, có thể tăng khi nuốt hoặc nói chuyện.
• Ho: Ho khan hoặc ho có đờm, thường là một trong những triệu chứng đầu tiên của viêm họng cấp.
• Sốt: Trẻ có thể bị sốt nhẹ hoặc cao, thường kèm theo cảm giác mệt mỏi, ớn lạnh.
• Khó nuốt: Viêm họng làm cho trẻ cảm thấy khó chịu khi nuốt thức ăn hoặc nước uống, đôi khi trẻ có thể bỏ ăn.
• Chảy mũi: Mũi có thể bị tắc nghẽn hoặc chảy nước, điều này cũng thường xảy ra cùng với viêm họng cấp.
• Mệt mỏi, quấy khóc: Trẻ em thường cảm thấy mệt mỏi, uể oải và có thể quấy khóc nhiều hơn bình thường khi bị viêm họng cấp.
• Đau đầu: Một số trẻ có thể bị đau đầu nhẹ hoặc nặng kèm theo viêm họng cấp.

Các triệu chứng này có thể kéo dài từ vài ngày đến một tuần. Trong trường hợp bệnh kéo dài hoặc có dấu hiệu nghiêm trọng, việc thăm khám bác sĩ là rất cần thiết để có phương pháp điều trị thích hợp.

Nguyên nhân trẻ bị viêm họng cấp

Viêm họng cấp ở trẻ em có thể do nhiều yếu tố gây ra, chủ yếu là sự tấn công của vi khuẩn và virus. Những tác nhân này có thể khiến niêm mạc họng bị tổn thương, dẫn đến các triệu chứng viêm đau khó chịu.

• Virus: Các loại virus như virus cúm, rhinovirus, adenovirus là nguyên nhân chủ yếu gây viêm họng cấp ở trẻ. Chúng thường lây lan qua tiếp xúc với dịch tiết từ mũi, họng hoặc qua không khí.
• Vi khuẩn: Bên cạnh virus, vi khuẩn như Streptococcus pyogenes cũng có thể gây viêm họng cấp, tạo nên các triệu chứng nghiêm trọng hơn và cần điều trị kháng sinh.
• Sự thay đổi thời tiết: Môi trường lạnh và khô có thể làm suy giảm sức đề kháng của cơ thể, tạo điều kiện cho virus và vi khuẩn phát triển.
• Hệ miễn dịch yếu: Trẻ có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện hoặc bị suy giảm dễ mắc các bệnh nhiễm khuẩn hơn, bao gồm cả viêm họng cấp.
• Tiếp xúc với người bệnh: Viêm họng cấp có tính lây lan cao, do vậy, trẻ tiếp xúc gần gũi với người bệnh hoặc trong môi trường đông đúc dễ bị nhiễm bệnh.

Đối tượng dễ mắc viêm họng cấp

Trẻ em có những đặc điểm sinh lý đặc biệt khiến chúng dễ bị mắc viêm họng cấp. Dưới đây là các nhóm đối tượng có nguy cơ cao:

• Trẻ em dưới năm tuổi: Hệ miễn dịch của trẻ nhỏ chưa phát triển đầy đủ, do đó trẻ em dưới năm tuổi có khả năng dễ bị nhiễm bệnh hơn.
• Trẻ trong mùa lạnh: Thời tiết lạnh và khô là điều kiện lý tưởng cho virus và vi khuẩn phát triển mạnh mẽ, khiến tỷ lệ mắc viêm họng cấp tăng cao trong mùa đông.
• Trẻ có tiền sử bệnh hô hấp: Những trẻ đã từng mắc bệnh về đường hô hấp như viêm phổi, viêm xoang hoặc viêm mũi dị ứng có nguy cơ cao mắc viêm họng cấp.
• Trẻ có hệ miễn dịch yếu: Trẻ bị suy dinh dưỡng, mắc các bệnh mãn tính, hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sẽ dễ bị nhiễm khuẩn hơn, bao gồm cả viêm họng cấp.
• Trẻ thường xuyên tiếp xúc với người bệnh: Trẻ trong các môi trường đông đúc như trường học, nhà trẻ, hoặc những nơi có tỷ lệ nhiễm bệnh cao dễ bị mắc viêm họng cấp do tiếp xúc với các tác nhân gây bệnh.

Biến chứng khi trẻ bị viêm họng cấp

Viêm họng cấp nếu không được điều trị hoặc chăm sóc đúng cách có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp:

• Viêm tai giữa: Viêm họng cấp có thể lan rộng lên tai giữa, gây ra viêm tai giữa, đặc biệt là khi có sự xuất hiện của vi khuẩn Streptococcus.
• Viêm amidan: Khi viêm họng kéo dài và không được điều trị đúng cách, amidan có thể bị viêm, khiến trẻ gặp khó khăn trong việc nuốt và thở.
• Áp xe quanh amidan: Đây là một biến chứng nguy hiểm khi viêm amidan không được điều trị, dẫn đến việc hình thành các mủ trong và quanh amidan.
• Viêm phổi: Nếu viêm họng do vi khuẩn gây ra và không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến viêm phổi, một bệnh lý nghiêm trọng ảnh hưởng đến hệ hô hấp.
• Nhiễm khuẩn huyết: Trong trường hợp hiếm gặp, vi khuẩn có thể xâm nhập vào máu gây nhiễm khuẩn huyết, đe dọa tính mạng của trẻ.
• Rối loạn thận: Một số trường hợp viêm họng cấp do vi khuẩn gây ra có thể dẫn đến các vấn đề về thận, đặc biệt là sau khi bị viêm họng do Streptococcus.

Chẩn đoán trẻ bị viêm họng cấp

Chẩn đoán chính xác viêm họng cấp ở trẻ em là yếu tố quan trọng để xác định phương pháp điều trị phù hợp. Các bác sĩ sẽ dựa vào các triệu chứng lâm sàng và có thể sử dụng một số xét nghiệm để đưa ra kết luận.

• Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra cổ họng, amidan của trẻ, xem có dấu hiệu sưng, đỏ hoặc có mủ hay không. Đồng thời, kiểm tra nhiệt độ cơ thể để xác định có sốt hay không.
• Xét nghiệm vi khuẩn: Để xác định nguyên nhân vi khuẩn gây bệnh, bác sĩ có thể yêu cầu xét nghiệm nuôi cấy hoặc thử nghiệm nhanh kháng nguyên Streptococcus.
• Xét nghiệm máu: Trong một số trường hợp, xét nghiệm máu có thể được thực hiện để phát hiện sự hiện diện của nhiễm trùng trong cơ thể.
• Chụp X-quang: Nếu có dấu hiệu nghi ngờ biến chứng như viêm phổi, bác sĩ có thể yêu cầu chụp X-quang để kiểm tra tình trạng của phổi và các cơ quan hô hấp khác.
• Chẩn đoán phân biệt: Các bác sĩ cũng có thể phân biệt viêm họng cấp với các bệnh lý khác như viêm họng do virus, cảm cúm hay bệnh dị ứng, để đảm bảo điều trị đúng cách.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi trẻ bị viêm họng cấp

Trong một số trường hợp, viêm họng cấp có thể tiến triển thành các biến chứng nghiêm trọng hoặc kéo dài. Dưới đây là các dấu hiệu cho thấy cần phải đưa trẻ đến bác sĩ để kiểm tra và điều trị kịp thời.

• Trẻ sốt cao liên tục: Nếu trẻ bị sốt cao trên ba ngày không giảm, hoặc sốt không có dấu hiệu thuyên giảm dù đã sử dụng thuốc hạ sốt, bạn cần đưa trẻ đi khám.
• Khó thở hoặc thở khò khè: Khi trẻ có dấu hiệu khó thở hoặc thở khò khè, đây có thể là dấu hiệu của một biến chứng hô hấp nghiêm trọng cần được xử lý ngay lập tức.
• Đau họng nghiêm trọng và không giảm: Nếu đau họng khiến trẻ không thể nuốt thức ăn, nước uống, hoặc không có dấu hiệu giảm đau sau khi sử dụng thuốc, cần tham khảo ý kiến bác sĩ.
• Cổ họng có dấu hiệu bị sưng to: Nếu amidan hoặc các hạch bạch huyết cổ sưng to và không giảm sau một thời gian, đây có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nghiêm trọng hơn.
• Trẻ có dấu hiệu mệt mỏi, suy nhược: Nếu trẻ liên tục mệt mỏi, không chơi đùa hoặc có vẻ yếu hơn bình thường, có thể là dấu hiệu của nhiễm trùng hoặc thiếu hụt dinh dưỡng.
• Triệu chứng kéo dài hơn một tuần: Nếu các triệu chứng của viêm họng cấp kéo dài trên một tuần mà không giảm bớt, hoặc có dấu hiệu nặng hơn, bạn nên đưa trẻ đến bác sĩ để chẩn đoán chính xác.

Phòng ngừa trẻ bị viêm họng cấp

Viêm họng cấp có thể được phòng ngừa thông qua những biện pháp chăm sóc sức khỏe đơn giản và thói quen vệ sinh tốt. Dưới đây là những cách giúp giảm nguy cơ mắc bệnh này cho trẻ.

• Giữ vệ sinh tay sạch sẽ: Khuyến khích trẻ rửa tay thường xuyên, đặc biệt là sau khi tiếp xúc với các vật dụng công cộng hoặc trước khi ăn uống, để ngăn ngừa sự lây lan của vi khuẩn và virus.
• Tránh tiếp xúc với người bệnh: Hạn chế để trẻ tiếp xúc với người đang mắc các bệnh về đường hô hấp, đặc biệt trong mùa dịch hoặc khi có người trong gia đình bị bệnh.
• Tăng cường hệ miễn dịch: Cung cấp cho trẻ chế độ dinh dưỡng đầy đủ, đặc biệt là các vitamin C, D, và kẽm, giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể.
• Đảm bảo môi trường sống trong lành: Giữ cho không khí trong nhà luôn sạch sẽ và thông thoáng, tránh để trẻ phải hít phải khói bụi, hóa chất hoặc không khí ô nhiễm.
• Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Đảm bảo trẻ có đủ giấc ngủ và thời gian nghỉ ngơi để cơ thể phục hồi và duy trì sức khỏe.
• Tiêm phòng: Một số loại vaccine có thể giúp bảo vệ trẻ khỏi các bệnh lý liên quan đến đường hô hấp, bao gồm cúm và các bệnh viêm họng do virus.

Phương pháp điều trị trẻ bị viêm họng cấp

Điều trị viêm họng cấp ở trẻ em phụ thuộc vào nguyên nhân gây bệnh, mức độ nghiêm trọng của triệu chứng, và sức khỏe tổng thể của trẻ. Có thể điều trị bệnh này bằng nhiều phương pháp khác nhau, bao gồm việc sử dụng thuốc, các biện pháp không dùng thuốc và thậm chí là các phương pháp từ y học cổ truyền. Tùy thuộc vào từng trường hợp cụ thể, bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp để giúp trẻ nhanh chóng hồi phục.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bằng thuốc là phương pháp phổ biến và hiệu quả khi trẻ bị viêm họng cấp, đặc biệt khi nguyên nhân là vi khuẩn. Các loại thuốc có thể được sử dụng để giảm triệu chứng, tiêu diệt tác nhân gây bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

• Kháng sinh: Nếu viêm họng cấp do vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn Streptococcus, bác sĩ sẽ chỉ định sử dụng kháng sinh để điều trị. Thuốc Penicillin là một trong những lựa chọn đầu tiên trong điều trị viêm họng do Streptococcus. Nếu trẻ bị dị ứng với Penicillin, bác sĩ có thể kê đơn Amoxicillin hoặc Azithromycin. Kháng sinh sẽ giúp giảm nhanh triệu chứng và ngăn ngừa các biến chứng như viêm amidan, viêm tai giữa, hoặc viêm phổi.

• Thuốc giảm đau, hạ sốt: Để giảm đau họng và sốt cho trẻ, bác sĩ có thể kê các loại thuốc giảm đau và hạ sốt như Paracetamol (acetaminophen) hoặc Ibuprofen. Những loại thuốc này không chỉ giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn mà còn hỗ trợ trong việc kiểm soát nhiệt độ cơ thể khi trẻ bị sốt.

• Thuốc chống viêm: Các loại thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như Ibuprofen có tác dụng giảm viêm, giảm đau và giảm sốt hiệu quả. Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc này cần tuân thủ chỉ định của bác sĩ, vì nếu dùng sai cách, nó có thể gây ảnh hưởng đến dạ dày và thận.

• Thuốc long đờm: Khi trẻ bị ho có đờm, bác sĩ có thể kê đơn các thuốc long đờm như Ambroxol hoặc Bromhexine để giúp làm loãng đờm, dễ dàng cho việc tống đờm ra ngoài.

Điều trị không dùng thuốc

Bên cạnh việc sử dụng thuốc, có một số biện pháp điều trị không dùng thuốc có thể giúp làm giảm triệu chứng và tăng cường khả năng phục hồi cho trẻ bị viêm họng cấp. Những phương pháp này giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn và hỗ trợ điều trị hiệu quả.

• Tăng cường uống nước: Việc cung cấp đủ nước cho trẻ là rất quan trọng trong quá trình điều trị viêm họng cấp. Nước giúp làm dịu cổ họng, giảm cảm giác khô rát và giúp cơ thể đào thải các độc tố. Nước ấm hoặc các loại nước chứa mật ong và chanh có thể giúp làm dịu cổ họng hiệu quả.

• Giữ ấm cổ họng: Khi trẻ bị viêm họng cấp, việc giữ ấm cho vùng cổ họng sẽ giúp giảm cơn đau và làm dịu tình trạng viêm. Bạn có thể sử dụng khăn ấm quấn quanh cổ hoặc cho trẻ uống các loại đồ uống ấm như trà thảo mộc.

• Sử dụng máy tạo độ ẩm: Trong trường hợp không khí khô, máy tạo độ ẩm có thể giúp giảm cảm giác khó chịu và giúp cổ họng trẻ không bị khô. Điều này rất hữu ích trong việc giúp trẻ dễ thở và giảm tình trạng ho.

• Tắm hơi: Tắm trong phòng tắm có hơi nước ấm cũng là một biện pháp tốt để làm dịu cổ họng và giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn. Đặc biệt khi trẻ có triệu chứng nghẹt mũi, hơi nước sẽ giúp mở thông đường hô hấp.

• Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Cho trẻ nghỉ ngơi đầy đủ để cơ thể có thời gian phục hồi. Việc giữ cho trẻ không vận động quá sức, nghỉ ngơi đủ giấc giúp tăng cường hệ miễn dịch và rút ngắn thời gian điều trị bệnh.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền cũng có những phương pháp điều trị hiệu quả đối với viêm họng cấp ở trẻ em. Những bài thuốc từ thảo dược không chỉ giúp giảm đau, giảm viêm mà còn giúp tăng cường sức đề kháng của cơ thể. Tuy nhiên, các phương pháp này cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc có chuyên môn để đảm bảo an toàn và hiệu quả.

• Dùng thảo dược: Một số thảo dược có tác dụng tốt trong điều trị viêm họng như cam thảo, mật ong, chanh, gừng, quất. Các bài thuốc từ thảo dược này có tác dụng làm dịu cổ họng, giảm ho và tiêu viêm. Ví dụ, một số bài thuốc đơn giản như nước chanh pha mật ong, trà gừng mật ong có thể giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.

• Châm cứu và xoa bóp: Các phương pháp như châm cứu hoặc xoa bóp huyệt có thể giúp cải thiện lưu thông máu, tăng cường hệ miễn dịch và giảm đau họng. Tuy nhiên, phương pháp này cần phải được thực hiện bởi người có chuyên môn và kinh nghiệm trong lĩnh vực y học cổ truyền.

• Sử dụng thuốc sắc: Các bài thuốc sắc từ các loại thảo dược như lá lốt, bồ công anh, cam thảo hay nhãn nhục có thể giúp hỗ trợ điều trị viêm họng cấp, làm giảm sưng tấy, dịu cơn đau họng và hỗ trợ phục hồi nhanh chóng.

Trẻ bị viêm họng cấp là một tình trạng bệnh lý thường gặp ở trẻ em, đặc biệt trong những mùa thay đổi thời tiết. Dù có thể tự khỏi, nhưng việc chăm sóc và điều trị kịp thời rất quan trọng để tránh biến chứng nguy hiểm. Bằng các phương pháp điều trị đúng đắn, từ thuốc Tây, các biện pháp không dùng thuốc đến y học cổ truyền, chúng ta có thể giúp trẻ nhanh chóng hồi phục và cải thiện tình trạng sức khỏe của trẻ.