Viêm Khớp Gối: Biểu Hiện, Nguyên Nhân Và Cách Điều Trị

Viêm khớp gối là gì? Các dạng thường gặp

Viêm khớp gối là tình trạng viêm nhiễm tại một hoặc nhiều cấu trúc của khớp gối, gây đau, sưng, và hạn chế vận động. Đây là một bệnh lý phổ biến, đặc biệt ở người cao tuổi, và có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống.

Có nhiều dạng viêm khớp gối, mỗi dạng có nguyên nhân và biểu hiện khác nhau. Dưới đây là một số dạng phổ biến:

• Viêm khớp gối thoái hóa: Là dạng phổ biến nhất, xảy ra do sự mất dần sụn khớp theo thời gian và tuổi tác, gây đau, cứng khớp và hạn chế vận động.
• Viêm khớp gối dạng thấp: Là một bệnh lý tự miễn mạn tính, trong đó hệ miễn dịch tấn công các mô khớp, gây viêm, sưng đau và tổn thương khớp gối.
• Viêm khớp gối sau chấn thương: Xảy ra sau chấn thương trực tiếp lên khớp gối như gãy xương, rách dây chằng hoặc tổn thương sụn chêm, làm tăng nguy cơ thoái hóa khớp sớm.
• Viêm khớp gối nhiễm khuẩn: Hiếm gặp hơn, xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập vào khớp gối gây viêm nhiễm cấp tính, biểu hiện bằng đau dữ dội, sưng nóng, đỏ và sốt.
• Bệnh gút: Là một dạng viêm khớp do lắng đọng tinh thể urat trong khớp, thường ảnh hưởng đến ngón chân cái nhưng cũng có thể gây viêm khớp gối với các cơn đau cấp tính.
• Viêm khớp vảy nến: Một số người bị vảy nến cũng có thể phát triển viêm khớp, bao gồm cả viêm khớp gối, gây đau, sưng và cứng khớp.
• Viêm khớp phản ứng: Là tình trạng viêm khớp xảy ra sau nhiễm trùng ở một bộ phận khác của cơ thể, như đường tiết niệu hoặc đường ruột.
• Các dạng viêm khớp khác: Còn nhiều dạng viêm khớp khác có thể ảnh hưởng đến khớp gối, bao gồm lupus ban đỏ hệ thống, viêm cột sống dính khớp và các bệnh lý chuyển hóa.

Triệu chứng của viêm khớp gối

• Đau khớp gối: Đây là triệu chứng phổ biến nhất, thường tăng lên khi vận động, đặc biệt khi leo cầu thang, đứng lên ngồi xuống hoặc đi bộ đường dài. Đau có thể âm ỉ hoặc dữ dội, ảnh hưởng đến khả năng vận động và chất lượng cuộc sống.
• Sưng và cứng khớp: Khớp gối có thể sưng to, nóng và đỏ do viêm. Cứng khớp thường xảy ra vào buổi sáng hoặc sau khi nghỉ ngơi một thời gian dài, gây khó khăn khi bắt đầu vận động.
• Hạn chế vận động: Phạm vi vận động của khớp gối có thể bị giảm, khó duỗi thẳng hoặc gập hoàn toàn.
• Tiếng kêu lạo xạo hoặc lục cục: Khi cử động khớp gối có thể nghe thấy tiếng kêu lạo xạo hoặc lục cục do sự ma sát giữa các bề mặt khớp bị tổn thương.
• Yếu cơ: Các cơ xung quanh khớp gối có thể yếu đi do ít vận động hoặc do quá trình viêm ảnh hưởng đến cơ.
• Biến dạng khớp: Trong trường hợp viêm khớp nặng và kéo dài, khớp gối có thể bị biến dạng, ảnh hưởng đến hình dáng và chức năng của khớp.
• Triệu chứng toàn thân: Một số trường hợp viêm khớp dạng thấp hoặc các bệnh lý viêm khớp khác có thể gây ra các triệu chứng toàn thân như sốt, mệt mỏi, sụt cân, hoặc nổi ban.

Biến chứng viêm khớp gối

• Hạn chế vận động nghiêm trọng: Viêm khớp gối không kiểm soát có thể dẫn đến biến dạng khớp, gây khó khăn trong việc đi lại, đứng lên ngồi xuống hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
• Teo cơ: Do ít vận động, các cơ xung quanh khớp gối có thể bị teo nhỏ và yếu đi, làm giảm sự ổn định của khớp.
• Nhiễm trùng khớp: Trong một số trường hợp, vi khuẩn có thể xâm nhập vào khớp gối gây nhiễm trùng, tình trạng này cần được điều trị khẩn cấp.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm thần: Đau mãn tính và hạn chế vận động do viêm khớp gối có thể dẫn đến trầm cảm, lo âu và giảm chất lượng cuộc sống.
• Tổn thương các khớp khác: Để giảm tải cho khớp gối bị đau, người bệnh có thể thay đổi tư thế hoặc vận động không đúng cách, gây áp lực lên các khớp khác như hông, cột sống, dẫn đến tổn thương.

Chẩn đoán viêm khớp gối

Để chẩn đoán viêm khớp gối, bác sĩ sẽ kết hợp nhiều phương pháp:

• Thăm khám: Bác sĩ sẽ hỏi về triệu chứng, tiền sử bệnh, và kiểm tra khớp gối để đánh giá mức độ đau, sưng, phạm vi vận động.
• Hình ảnh: X-quang giúp quan sát cấu trúc xương, trong khi MRI hoặc siêu âm cung cấp hình ảnh chi tiết về các mô mềm như sụn, dây chằng.
• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm công thức máu và các dấu ấn viêm (như CRP, ESR) giúp đánh giá mức độ viêm. Các xét nghiệm khác như yếu tố thấp và kháng thể kháng CCP có thể hỗ trợ chẩn đoán viêm khớp dạng thấp.

Đối tượng có nguy cơ cao

• Người cao tuổi: Tuổi tác là yếu tố nguy cơ hàng đầu, do sự thoái hóa tự nhiên của sụn khớp theo thời gian.
• Người thừa cân, béo phì: Trọng lượng dư thừa tạo áp lực lớn lên khớp gối, làm tăng nguy cơ viêm và tổn thương.
• Người có tiền sử chấn thương khớp gối: Các chấn thương cũ có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp gối về sau.
• Người mắc bệnh tự miễn: Một số bệnh tự miễn như viêm khớp dạng thấp có thể gây viêm khớp gối.
• Người có yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người bị viêm khớp, bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Người thường xuyên làm việc nặng, mang vác nặng: Những công việc đòi hỏi khớp gối hoạt động quá mức có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp.
• Vận động viên: Các vận động viên, đặc biệt là những người chơi các môn thể thao va chạm mạnh, có nguy cơ cao bị chấn thương khớp gối dẫn đến viêm khớp.

Phòng ngừa viêm khớp gối

• Kiểm soát cân nặng: Duy trì cân nặng hợp lý để giảm áp lực lên khớp gối.
• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập tăng cường cơ bắp quanh khớp và cải thiện sự linh hoạt, giảm nguy cơ chấn thương.
• Chế độ ăn uống lành mạnh: Bổ sung thực phẩm giàu omega-3, chất chống oxy hóa, vitamin D hỗ trợ sức khỏe khớp.
• Sử dụng giày dép phù hợp: Chọn giày hỗ trợ tốt, giảm sốc khi di chuyển, đặc biệt khi tập luyện.
• Tránh chấn thương: Sử dụng dụng cụ bảo hộ khi chơi thể thao, tránh vận động quá sức, đặc biệt là các động tác lặp đi lặp lại.
• Khởi động kỹ trước khi tập: Giúp làm nóng cơ bắp và khớp, giảm nguy cơ chấn thương.
• Nghỉ ngơi hợp lý: Tránh làm việc quá sức, đặc biệt là các công việc đòi hỏi đứng lâu hoặc mang vác nặng.
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ: Phát hiện sớm các vấn đề về khớp và có biện pháp can thiệp kịp thời.

Các phương pháp điều trị viêm khớp gối

Điều trị viêm khớp gối là một quá trình toàn diện, kết hợp nhiều phương pháp khác nhau nhằm mục tiêu giảm đau, kiểm soát viêm, cải thiện chức năng vận động và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh. 

Dưới đây là các phương pháp điều trị thường được áp dụng:

Thuốc trị viêm khớp gối

• Thuốc giảm đau và kháng viêm không steroid (NSAIDs): Đây là nhóm thuốc đầu tay giúp giảm đau và kháng viêm hiệu quả, bao gồm các loại như ibuprofen, naproxen, diclofenac, celecoxib. 
• Thuốc giảm đau nhóm opioid: Chỉ định trong trường hợp đau nặng, không đáp ứng với NSAIDs. 
• Tiêm corticosteroid vào khớp: Giúp giảm đau và viêm nhanh chóng, thường được chỉ định khi các thuốc uống không hiệu quả. 
• Thuốc điều trị bệnh nền: Nếu viêm khớp gối là biểu hiện của một bệnh lý nền như viêm khớp dạng thấp, bác sĩ sẽ kê đơn thuốc đặc trị để kiểm soát bệnh, ví dụ như methotrexate, sulfasalazine, hydroxychloroquine, hoặc các thuốc sinh học.
• Thuốc tác dụng chậm lên bệnh khớp (SYSADOA): Nhóm thuốc này bao gồm glucosamine, chondroitin, diacerein, hyaluronic acid. Chúng có tác dụng hỗ trợ quá trình tái tạo sụn khớp và giảm đau, tuy nhiên hiệu quả có thể khác nhau tùy từng cá nhân.

Vật lý trị liệu và phục hồi chức năng

Các bài tập giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp xung quanh khớp gối, cải thiện phạm vi vận động, giảm đau, và ngăn ngừa biến chứng cứng khớp. Bệnh nhân sẽ được hướng dẫn các bài tập phù hợp với tình trạng bệnh và khả năng vận động, bao gồm:

• Bài tập tăng cường cơ bắp: Các bài tập như nâng chân thẳng, ngồi xổm, đứng lên ngồi xuống, hoặc đạp xe đạp tại chỗ giúp tăng cường sức mạnh cơ tứ đầu đùi, cơ gân kheo, và các cơ khác xung quanh khớp gối.
• Bài tập kéo giãn: Các bài tập kéo giãn giúp cải thiện tính linh hoạt của khớp gối và giảm cứng khớp, ví dụ như kéo giãn cơ tứ đầu đùi, cơ gân kheo, hoặc cơ bắp chân.
• Bài tập thăng bằng và phối hợp: Các bài tập như đứng trên một chân, đi bộ trên bề mặt không ổn định, hoặc tập thái cực quyền giúp cải thiện sự cân bằng và phối hợp, giảm nguy cơ té ngã và chấn thương.
• Bài tập dưới nước: Tập thể dục dưới nước giúp giảm áp lực lên khớp gối, đồng thời tăng cường sức mạnh và sự linh hoạt.
• Các liệu pháp khác: Các liệu pháp như chườm nóng/lạnh, siêu âm, điện xung, hoặc laser có thể được sử dụng để giảm đau và viêm.

Điều trị phẫu thuật

Điều trị phẫu thuật được xem xét khi các phương pháp điều trị bảo tồn không hiệu quả, hoặc trong các trường hợp:

• Đau dữ dội, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống và khả năng vận động.
• Tổn thương cấu trúc khớp nghiêm trọng như rách sụn chêm, đứt dây chằng, hoặc biến dạng khớp.
• Viêm khớp gối tiến triển nặng, gây biến dạng khớp và mất chức năng.
• Có các triệu chứng thần kinh như tê bì, yếu cơ do chèn ép thần kinh.

Một số phương pháp phổ biến kể tới như:

• Nội soi khớp: Thủ thuật ít xâm lấn, giúp bác sĩ quan sát trực tiếp bên trong khớp gối và thực hiện các thao tác như loại bỏ mảnh sụn rời, sửa chữa tổn thương dây chằng, hoặc làm sạch khớp.
• Thay khớp gối toàn phần hoặc bán phần: Chỉ định trong trường hợp viêm khớp gối nặng, gây đau đớn và hạn chế vận động nghiêm trọng, không đáp ứng với các phương pháp điều trị bảo tồn. Phẫu thuật thay khớp gối giúp cải thiện đáng kể chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

So sánh ưu, nhược điểm của các phương pháp điều trị viêm khớp gối:

Viêm khớp gối là một bệnh lý phổ biến nhưng không phải là dấu chấm hết cho cuộc sống năng động. Với sự hiểu biết về bệnh, chẩn đoán sớm, và điều trị kịp thời, bạn hoàn toàn có thể kiểm soát bệnh và tận hưởng cuộc sống trọn vẹn. Đừng ngần ngại tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn và hỗ trợ.