Bệnh gút: Nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị hiệu quả

Bệnh gút là một loại bệnh viêm khớp cấp tính, chủ yếu do sự tích tụ quá nhiều axit uric trong máu. Khi các tinh thể axit uric này tích tụ trong các khớp, chúng gây ra những cơn đau dữ dội, sưng tấy và khó chịu. Tình trạng này thường xuất hiện ở các khớp như ngón chân cái, nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến các khớp khác trong cơ thể. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể gây ra các biến chứng nghiêm trọng và làm giảm chất lượng cuộc sống.

Định nghĩa bệnh gút

Bệnh gút là một tình trạng viêm khớp cấp tính, thường do sự tích tụ của axit uric trong máu, dẫn đến hình thành các tinh thể urat trong các khớp. Khi các tinh thể này xuất hiện trong các khớp, chúng gây ra phản ứng viêm, gây đau đớn và sưng tấy. Tình trạng này chủ yếu ảnh hưởng đến các khớp, đặc biệt là ngón chân cái, nhưng cũng có thể lan rộng ra các khớp khác như cổ tay, đầu gối và mắt cá chân.

Bệnh gút xuất hiện khi cơ thể sản xuất quá nhiều axit uric hoặc không thể thải loại đủ lượng axit uric ra ngoài qua thận. Khi axit uric tích tụ trong cơ thể và không được loại bỏ đúng cách, nó hình thành tinh thể urat trong các khớp, gây ra các cơn đau dữ dội. Nếu không được điều trị, bệnh có thể tái phát và trở nên nặng hơn, ảnh hưởng đến khả năng di chuyển và chất lượng cuộc sống của người bệnh.

Triệu chứng bệnh gút

Triệu chứng của bệnh gút có thể xuất hiện đột ngột và mạnh mẽ, thường bắt đầu bằng những cơn đau dữ dội ở một khớp. Dưới đây là những triệu chứng phổ biến của bệnh này:

• Cơn đau cấp tính: Thường bắt đầu từ ngón chân cái, gây đau đớn và sưng tấy. Đôi khi cơn đau có thể kéo dài vài giờ hoặc thậm chí vài ngày.
• Sưng và đỏ: Các khớp bị ảnh hưởng thường bị sưng lên, đỏ và ấm. Điều này là kết quả của viêm gây ra bởi sự tích tụ tinh thể urat.
• Giảm khả năng di chuyển: Những cơn đau và sưng tấy có thể làm giảm khả năng di chuyển của người bệnh, khiến việc đi lại trở nên khó khăn.
• Cơn đau tái phát: Bệnh gút có thể tái phát sau các đợt cấp tính, với các cơn đau xuất hiện tại các khớp khác nhau trong cơ thể.
• Dấu hiệu nhiễm trùng: Nếu bệnh không được điều trị, các triệu chứng có thể giống như nhiễm trùng khớp, với sốt và cảm giác ớn lạnh.

Những triệu chứng này có thể thay đổi và đôi khi xuất hiện mà không có dấu hiệu cảnh báo trước. Nếu không được điều trị kịp thời, bệnh gút có thể tiến triển và dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như tổn thương khớp lâu dài.

Nguyên nhân gây bệnh gút

Bệnh gút thường xảy ra khi cơ thể có sự tích tụ quá mức axit uric, dẫn đến hình thành các tinh thể urat trong các khớp. Nguyên nhân của tình trạng này có thể đến từ một số yếu tố sau:

• Sản xuất quá nhiều axit uric: Cơ thể sản xuất axit uric quá mức, thường do chế độ ăn uống giàu purin như thịt đỏ, hải sản và các đồ ăn chế biến sẵn.
• Khả năng thải axit uric kém: Một số người không thể thải axit uric ra khỏi cơ thể hiệu quả, khiến nó tích tụ trong máu và hình thành tinh thể trong khớp.
• Thận hoạt động kém: Thận không có khả năng lọc và loại bỏ axit uric đủ nhanh, dẫn đến sự tích tụ trong cơ thể.
• Yếu tố di truyền: Di truyền cũng đóng vai trò quan trọng, khi các thành viên trong gia đình có tiền sử bệnh gút sẽ có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
• Lối sống không lành mạnh: Thói quen ăn uống không hợp lý, uống rượu quá mức và thừa cân đều làm tăng nguy cơ mắc bệnh gút.

Đối tượng dễ mắc bệnh gút

Bệnh gút có thể xảy ra ở bất kỳ ai, nhưng một số đối tượng có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Những nhóm người dưới đây cần đặc biệt chú ý:

• Nam giới: Nam giới có nguy cơ mắc bệnh gút cao hơn nữ giới, đặc biệt là trong độ tuổi trưởng thành và trung niên.
• Người có chế độ ăn uống không lành mạnh: Những người ăn nhiều thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, hải sản, đồ ăn chế biến sẵn và uống rượu sẽ dễ mắc bệnh gút.
• Người thừa cân, béo phì: Thừa cân là yếu tố nguy cơ lớn, vì cơ thể béo phì dễ dàng sản xuất thêm axit uric và khó thải loại nó ra khỏi cơ thể.
• Người có vấn đề về thận: Những người có bệnh thận mãn tính hoặc thận không hoạt động tốt có nguy cơ mắc bệnh gút cao.
• Người có tiền sử gia đình: Bệnh gút có thể di truyền trong gia đình, nếu có người thân mắc bệnh, khả năng bạn mắc bệnh cũng cao hơn.

Những yếu tố này kết hợp với nhau có thể làm tăng khả năng mắc bệnh gút, vì vậy cần có các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.

Biến chứng của bệnh gút

Bệnh gút nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng. Các biến chứng này ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng cuộc sống và sức khỏe của người bệnh. Dưới đây là một số biến chứng phổ biến của bệnh gút:

• Hư hỏng khớp: Tình trạng viêm kéo dài có thể dẫn đến hư hại và thoái hóa khớp, làm giảm khả năng vận động và gây đau đớn kéo dài.
• Sỏi thận: Axit uric tích tụ trong cơ thể có thể hình thành các viên sỏi trong thận, gây ra các cơn đau thận dữ dội và ảnh hưởng đến chức năng thận.
• Nhiễm trùng khớp: Khi bệnh gút không được điều trị, các tinh thể urat có thể làm cho khớp dễ bị nhiễm trùng, dẫn đến sốt và các triệu chứng nhiễm trùng nghiêm trọng khác.
• Cơn gút cấp tái phát: Bệnh gút có thể tái phát nhiều lần, với các cơn đau cấp tính ở các khớp khác nhau, gây khó khăn trong sinh hoạt hàng ngày.

Việc nhận diện và điều trị bệnh gút sớm có thể giúp ngăn ngừa các biến chứng này, giảm thiểu sự ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Chẩn đoán bệnh gút

Chẩn đoán bệnh gút chủ yếu dựa trên các triệu chứng lâm sàng kết hợp với một số xét nghiệm để xác định mức độ axit uric trong máu và các tinh thể urat trong khớp. Các phương pháp chẩn đoán bao gồm:

• Xét nghiệm máu: Xét nghiệm này giúp xác định mức độ axit uric trong máu. Mức axit uric cao thường là dấu hiệu của bệnh gút, nhưng có thể có những trường hợp axit uric cao mà không gây ra bệnh.
• Xét nghiệm dịch khớp: Việc hút dịch từ khớp bị ảnh hưởng và xét nghiệm dưới kính hiển vi để tìm các tinh thể urat là một trong những cách xác định chắc chắn bệnh gút.
• Chụp X-quang khớp: X-quang có thể giúp phát hiện những tổn thương khớp do bệnh gút gây ra, tuy nhiên, phương pháp này không thể xác định được sự có mặt của các tinh thể urat.
• Xét nghiệm nước tiểu: Xét nghiệm nước tiểu giúp kiểm tra khả năng thải axit uric của cơ thể, từ đó đưa ra các chỉ số quan trọng trong việc điều trị bệnh gút.

Việc chẩn đoán bệnh gút chính xác sẽ giúp xác định phương pháp điều trị phù hợp, tránh các biến chứng nghiêm trọng và cải thiện chất lượng sống cho người bệnh.

Khi nào cần gặp bác sĩ về bệnh gút

Bệnh gút có thể gây ra những cơn đau đột ngột và dữ dội. Nếu các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hoặc tái phát, việc gặp bác sĩ là điều cần thiết. Dưới đây là các tình huống khi người bệnh cần tìm đến sự chăm sóc y tế:

• Cơn đau khớp nghiêm trọng: Nếu bạn cảm thấy cơn đau khớp đột ngột và dữ dội, đặc biệt là ở ngón chân cái hoặc các khớp khác, bạn cần gặp bác sĩ ngay để xác định nguyên nhân và điều trị kịp thời.
• Khớp bị sưng, đỏ và ấm: Các triệu chứng như sưng, đỏ và ấm ở khớp có thể là dấu hiệu của bệnh gút, và bác sĩ có thể giúp bạn điều trị viêm và giảm đau.
• Không thể kiểm soát triệu chứng: Nếu các triệu chứng bệnh gút không được kiểm soát qua thuốc giảm đau thông thường, bạn cần gặp bác sĩ để được kê đơn các phương pháp điều trị chuyên sâu.
• Tái phát nhiều lần: Nếu bệnh gút liên tục tái phát hoặc cơn đau kéo dài hơn bình thường, điều này cho thấy tình trạng có thể đang trở nên nghiêm trọng hơn và cần phải được xử lý đúng cách.

Khi gặp phải bất kỳ triệu chứng nào trong số này, việc gặp bác sĩ sớm sẽ giúp ngừng tiến trình của bệnh và tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Phòng ngừa bệnh gút

Phòng ngừa bệnh gút chủ yếu dựa vào việc thay đổi lối sống và điều chỉnh chế độ ăn uống hợp lý. Những biện pháp phòng ngừa dưới đây có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gút:

• Giảm tiêu thụ thực phẩm giàu purin: Hạn chế ăn thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật, và các món ăn chế biến sẵn có chứa nhiều purin, vì chúng làm tăng mức axit uric trong cơ thể.
• Uống đủ nước: Uống đủ nước giúp thận hoạt động hiệu quả hơn trong việc loại bỏ axit uric khỏi cơ thể, giảm nguy cơ tích tụ và hình thành tinh thể urat trong khớp.
• Giảm cân: Thừa cân là yếu tố nguy cơ chính của bệnh gút, vì vậy việc duy trì cân nặng hợp lý sẽ giúp giảm khả năng mắc bệnh.
• Tránh rượu và đồ uống có cồn: Rượu và các đồ uống có cồn làm tăng nồng độ axit uric trong máu, do đó cần hạn chế hoặc tránh sử dụng chúng để phòng ngừa bệnh.
• Ăn uống lành mạnh: Bổ sung nhiều rau củ, trái cây và các thực phẩm ít purin giúp giảm tải cho cơ thể và giảm nguy cơ mắc bệnh gút.

Chế độ ăn uống hợp lý và lối sống lành mạnh là những biện pháp phòng ngừa hiệu quả, giúp giảm thiểu nguy cơ bệnh gút tái phát hoặc phát triển.

Phương pháp điều trị bệnh gút

Điều trị bệnh gút có thể được thực hiện thông qua nhiều phương pháp khác nhau, nhằm giảm cơn đau cấp tính, ngăn ngừa tái phát và bảo vệ khớp khỏi các tổn thương lâu dài. Các phương pháp điều trị bao gồm sử dụng thuốc, thay đổi lối sống và điều trị bằng y học cổ truyền.

Điều trị bằng thuốc

Điều trị bệnh gút bằng thuốc là phương pháp phổ biến và hiệu quả trong việc giảm đau và kiểm soát mức axit uric trong máu. Các loại thuốc được sử dụng có thể bao gồm:

• Thuốc giảm đau và chống viêm: Khi bệnh nhân gặp phải cơn đau gút cấp tính, thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs) như Ibuprofen hoặc Indomethacin là lựa chọn phổ biến để giảm đau và viêm. Đây là những loại thuốc giúp làm dịu cơn đau nhanh chóng, nhưng chỉ có tác dụng tạm thời trong việc giảm triệu chứng.
• Colchicine: Đây là một loại thuốc đặc trị cho bệnh gút, giúp giảm viêm và đau trong cơn gút cấp tính. Colchicine có thể giảm đau nhanh chóng nếu được sử dụng trong vòng vài giờ đầu tiên sau khi cơn đau xuất hiện.
• Thuốc giảm axit uric: Thuốc Allopurinol và Febuxostat là hai thuốc phổ biến được sử dụng để giảm mức axit uric trong máu. Chúng làm giảm quá trình sản xuất axit uric, giúp ngăn ngừa sự hình thành tinh thể urat trong khớp. Các thuốc này được sử dụng cho bệnh nhân có nguy cơ tái phát cơn gút hoặc có mức axit uric trong máu cao.
• Probenecid: Thuốc này giúp tăng khả năng thải axit uric qua thận, giảm nồng độ axit uric trong máu. Probenecid thường được chỉ định cho những người không thể sử dụng Allopurinol hoặc khi cần hỗ trợ thêm trong việc giảm axit uric.

Các thuốc này đều cần sự chỉ định của bác sĩ và không nên tự ý sử dụng để tránh các tác dụng phụ và tương tác thuốc không mong muốn.

Điều trị không dùng thuốc

Ngoài việc sử dụng thuốc, một số phương pháp điều trị không dùng thuốc cũng rất quan trọng trong việc quản lý bệnh gút. Những phương pháp này giúp giảm nguy cơ tái phát và hỗ trợ sức khỏe tổng thể của người bệnh:

• Chế độ ăn uống hợp lý: Giảm lượng thực phẩm chứa purin như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật và các đồ ăn chế biến sẵn. Đồng thời, nên tăng cường ăn rau xanh, trái cây và các loại thực phẩm ít purin để giảm mức axit uric trong cơ thể.
• Uống nhiều nước: Việc duy trì lượng nước lớn trong cơ thể giúp thận hoạt động hiệu quả hơn, từ đó dễ dàng thải axit uric ra ngoài. Người bệnh cần uống ít nhất hai lít nước mỗi ngày để giúp cơ thể loại bỏ các chất thừa.
• Giảm cân: Thừa cân là yếu tố nguy cơ chính của bệnh gút. Giảm cân có thể giúp giảm mức axit uric trong máu và giảm tải cho các khớp.
• Tránh rượu bia và đồ uống có cồn: Rượu và các đồ uống có cồn làm tăng mức axit uric trong cơ thể và kích thích các cơn gút cấp, vì vậy cần hạn chế hoặc tránh xa những đồ uống này.
• Vận động nhẹ nhàng: Việc duy trì chế độ tập luyện thể dục nhẹ nhàng giúp tăng cường sức khỏe chung, cải thiện tuần hoàn máu và giúp khớp linh hoạt hơn. Tuy nhiên, người bệnh cần tránh các hoạt động thể thao nặng hoặc các bài tập có thể gây tổn thương cho khớp.

Điều trị bằng y học cổ truyền

Y học cổ truyền có nhiều phương pháp điều trị bệnh gút hiệu quả, đặc biệt là trong việc giảm đau và cải thiện chức năng thận. Các bài thuốc từ thảo dược được sử dụng rộng rãi, giúp hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa bệnh tái phát:

• Sử dụng các thảo dược: Các loại thảo dược như Ngưu tất, Địa long, Đan sâm và Linh chi có tác dụng giảm đau, chống viêm và hỗ trợ thải độc cho cơ thể. Các thảo dược này có thể giúp giảm mức axit uric trong máu và ngăn ngừa sự hình thành tinh thể urat.
• Bài thuốc Nam: Một số bài thuốc Nam phổ biến bao gồm hỗn hợp thảo dược như Râu ngô, Đỗ trọng, Cây bìm bìm có tác dụng giảm viêm, tăng cường chức năng thận và giúp thải axit uric ra khỏi cơ thể. Bệnh nhân có thể sử dụng các bài thuốc này dưới sự hướng dẫn của thầy thuốc để đạt được hiệu quả cao.
• Châm cứu và xoa bóp: Châm cứu và xoa bóp được áp dụng để giảm đau và cải thiện lưu thông máu. Những liệu pháp này giúp làm giảm các cơn đau do bệnh gút gây ra, đồng thời hỗ trợ việc phục hồi chức năng khớp và tăng cường sức khỏe tổng thể.

Chữa bệnh gút bằng y học cổ truyền thường yêu cầu thời gian dài để có hiệu quả và cần sự theo dõi của thầy thuốc có kinh nghiệm.

Bệnh gút là một tình trạng có thể điều trị và kiểm soát nếu phát hiện sớm và tuân thủ phương pháp điều trị phù hợp. Việc sử dụng thuốc Tây y kết hợp với thay đổi lối sống và các phương pháp y học cổ truyền sẽ giúp bệnh nhân giảm thiểu các triệu chứng, tránh tái phát và bảo vệ sức khỏe lâu dài.

Nguồn: Soytethainguyen