Trẻ em bị thoát vị đĩa đệm: Nguyên nhân và phương pháp điều trị

Cập nhật lúc 14:34 - 15/01/2025

Đánh giá bài viết

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em là tình trạng ít gặp nhưng không thể xem nhẹ, có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của trẻ nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Đây là tình trạng khi một phần của đĩa đệm bị rách hoặc xẹp ra khỏi vị trí bình thường, gây chèn ép lên dây thần kinh, dẫn đến những triệu chứng như đau lưng, khó khăn khi vận động, hoặc thậm chí tê bì chân tay. Dù nguyên nhân chủ yếu là do chấn thương, nhưng cũng có thể xuất phát từ các yếu tố di truyền hoặc thói quen sinh hoạt không lành mạnh. Việc nhận diện sớm và điều trị đúng cách là rất quan trọng để tránh các biến chứng lâu dài, giúp trẻ phát triển khỏe mạnh và hoạt động bình thường.

Định nghĩa và phân loại trẻ em bị thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em là một tình trạng mà đĩa đệm – cấu trúc có tác dụng giảm xóc và bảo vệ các đốt sống trong cột sống – bị xẹp hoặc vỡ ra, khiến phần nhân nhầy bên trong đĩa đệm thoát ra ngoài và chèn ép lên các dây thần kinh xung quanh. Điều này gây đau đớn và có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động của trẻ. Mặc dù thoát vị đĩa đệm thường xảy ra ở người trưởng thành, nhưng trẻ em vẫn có thể mắc phải, đặc biệt khi gặp phải các chấn thương mạnh hoặc do những yếu tố bẩm sinh.

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em có thể được phân loại dựa trên vị trí của đĩa đệm bị thoát ra. Nếu phần nhân nhầy thoát ra ngoài và gây chèn ép lên thần kinh, tình trạng này có thể dẫn đến những vấn đề nghiêm trọng hơn như tê bì, đau đớn, hoặc yếu cơ. Các phân loại chủ yếu bao gồm thoát vị đĩa đệm ở cột sống cổ, cột sống lưng và cột sống thắt lưng. Mỗi vị trí sẽ có những triệu chứng và ảnh hưởng khác nhau đến cơ thể của trẻ, cần phải được chẩn đoán và điều trị một cách chính xác.

Triệu chứng của thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Khi trẻ em bị thoát vị đĩa đệm, các triệu chứng có thể thay đổi tùy theo mức độ và vị trí của đĩa đệm bị thoát. Một trong những dấu hiệu rõ rệt nhất là đau lưng hoặc cổ, thường xuất hiện sau một chấn thương hoặc khi trẻ thực hiện các động tác mạnh mẽ như nâng vật nặng hoặc cúi gập người. Cơn đau có thể khu trú ở vùng lưng dưới, cổ hoặc lan ra các chi, gây khó khăn trong việc di chuyển.

Bên cạnh đó, các triệu chứng như tê bì hoặc yếu cơ cũng là những dấu hiệu cần lưu ý. Trẻ có thể cảm thấy tê ở tay hoặc chân, đặc biệt là khi cố gắng đứng lâu hoặc ngồi trong một tư thế cố định. Những triệu chứng này cho thấy dây thần kinh có thể bị chèn ép, và nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng này có thể dẫn đến yếu cơ và mất khả năng vận động bình thường.

Một số trẻ có thể gặp phải khó khăn trong việc duy trì thăng bằng khi đi lại, hoặc cảm giác mỏi cơ và đau khi thực hiện những động tác nhẹ nhàng như cúi người hoặc xoay lưng. Những triệu chứng này thường là tín hiệu cho thấy thoát vị đĩa đệm đã gây ra ảnh hưởng đến sự ổn định của cột sống, cần được kiểm tra và điều trị ngay lập tức.

Nguyên nhân trẻ em bị thoát vị đĩa đệm

Thoát vị đĩa đệm ở trẻ em có thể do nhiều yếu tố gây ra. Dưới đây là những nguyên nhân chính:

Chấn thương vật lý: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Trẻ em có thể gặp phải chấn thương khi tham gia các hoạt động thể thao như đá bóng, bơi lội, hoặc các trò chơi vận động. Những cú ngã mạnh hoặc va chạm có thể làm tổn thương đĩa đệm, dẫn đến tình trạng thoát vị.
Di truyền: Một số nghiên cứu cho thấy rằng yếu tố di truyền có thể đóng vai trò trong việc dễ mắc thoát vị đĩa đệm. Nếu trong gia đình có người bị thoát vị đĩa đệm, trẻ em có nguy cơ cao hơn bị ảnh hưởng bởi tình trạng này.
Cấu trúc cột sống bẩm sinh: Một số trẻ có cấu trúc cột sống không phát triển bình thường từ khi sinh ra, chẳng hạn như đĩa đệm yếu hơn hoặc không đều. Điều này có thể tạo điều kiện cho thoát vị đĩa đệm xảy ra.
Thói quen vận động không đúng cách: Việc ngồi lâu, mang vác đồ vật nặng quá sức hoặc những hoạt động quá mức có thể tạo áp lực lên đĩa đệm, gây ra tình trạng thoát vị. Thường xuyên cúi người, hoặc tư thế ngồi không đúng khi học bài, chơi game cũng có thể là nguyên nhân.
Rối loạn tăng trưởng: Thời kỳ tăng trưởng mạnh mẽ ở trẻ em có thể khiến các đĩa đệm chưa kịp phát triển hoàn chỉnh, dễ bị tổn thương hoặc thoát vị nếu có các yếu tố tác động mạnh.

Đối tượng dễ bị thoát vị đĩa đệm

Dù thoát vị đĩa đệm ở trẻ em không phải là tình trạng phổ biến, nhưng một số đối tượng có nguy cơ mắc phải cao hơn:

Trẻ em tham gia thể thao mạnh: Những trẻ tham gia các môn thể thao có cường độ cao như bóng đá, bóng rổ, đua xe đạp, hoặc vật tay thường xuyên có nguy cơ gặp phải các chấn thương gây thoát vị đĩa đệm.
Trẻ có bệnh lý liên quan đến cột sống: Các bệnh lý như cong vẹo cột sống (scoliosis) hoặc thoái hóa đĩa đệm từ sớm có thể làm tăng nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm.
Trẻ có thói quen sinh hoạt không lành mạnh: Trẻ em thường xuyên mang vác nặng hoặc ngồi lâu trong một tư thế không đúng (như ngồi học quá lâu, chơi game nhiều giờ) dễ làm tăng áp lực lên cột sống, dẫn đến thoát vị đĩa đệm.
Trẻ em có tiền sử gia đình mắc bệnh: Nếu trong gia đình có người từng bị thoát vị đĩa đệm, khả năng trẻ mắc phải tình trạng này cũng sẽ cao hơn, vì yếu tố di truyền có thể làm cho cấu trúc cột sống yếu hơn.
Trẻ em có sự phát triển bất thường ở cột sống: Những trẻ bị khuyết tật bẩm sinh hoặc phát triển cột sống không đồng đều, chẳng hạn như đĩa đệm yếu hơn hoặc sự phát triển không đồng đều giữa các đốt sống, có nguy cơ mắc thoát vị đĩa đệm cao hơn.

Biến chứng của thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, thoát vị đĩa đệm có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và khả năng vận động của trẻ. Các biến chứng bao gồm:

Chèn ép dây thần kinh: Khi phần nhân nhầy của đĩa đệm thoát ra ngoài và chèn ép lên dây thần kinh, trẻ có thể gặp phải những cơn đau dữ dội, tê bì hoặc yếu cơ. Điều này có thể dẫn đến khó khăn trong việc di chuyển, đứng thẳng hoặc thực hiện các hoạt động bình thường.
Yếu cơ và mất thăng bằng: Việc chèn ép dây thần kinh lâu dài có thể gây tổn thương vĩnh viễn đến các cơ và gây ra tình trạng yếu cơ, đặc biệt là ở tay, chân. Trẻ có thể gặp khó khăn trong việc di chuyển, giữ thăng bằng khi đi lại, hoặc thậm chí không thể đứng dậy sau khi ngồi lâu.
Rối loạn tiểu tiện và đại tiện: Khi thoát vị đĩa đệm gây áp lực lên các dây thần kinh điều khiển chức năng tiểu tiện và đại tiện, trẻ có thể gặp phải tình trạng rối loạn tiểu tiện, đại tiện không kiểm soát. Đây là một biến chứng nghiêm trọng, cần phải được điều trị ngay lập tức để tránh những ảnh hưởng lâu dài.
Đau mãn tính: Nếu không điều trị, cơn đau do thoát vị đĩa đệm có thể trở thành đau mãn tính, gây ảnh hưởng lớn đến cuộc sống hàng ngày của trẻ. Cơn đau này có thể kéo dài, ảnh hưởng đến giấc ngủ, khả năng học tập và chơi đùa của trẻ.
Hạn chế vận động: Một trong những biến chứng phổ biến của thoát vị đĩa đệm là sự hạn chế khả năng vận động của trẻ. Trẻ có thể cảm thấy mệt mỏi, khó khăn trong việc tham gia các hoạt động thể thao hoặc các trò chơi vận động, điều này có thể ảnh hưởng đến sự phát triển thể chất của trẻ.

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm ở trẻ em đòi hỏi một quá trình kiểm tra kỹ lưỡng, bao gồm việc tham khảo các triệu chứng, thăm khám lâm sàng và sử dụng các phương pháp chẩn đoán hình ảnh. Các bước chẩn đoán có thể bao gồm:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra tổng quát, hỏi về các triệu chứng mà trẻ gặp phải như đau, tê bì hoặc yếu cơ. Một số bài kiểm tra khả năng vận động của trẻ, như khả năng cúi người, đứng thẳng hoặc di chuyển, cũng sẽ được thực hiện để đánh giá mức độ ảnh hưởng đến cột sống và các cơ xung quanh.
Chụp X-quang: Đây là một phương pháp cơ bản giúp bác sĩ xác định các vấn đề về cấu trúc xương của cột sống. Tuy nhiên, X-quang có thể không hiển thị rõ thoát vị đĩa đệm, vì vậy thường được sử dụng kết hợp với các phương pháp chẩn đoán khác.
Chụp cộng hưởng từ (MRI): MRI là một phương pháp hiệu quả để chẩn đoán thoát vị đĩa đệm, giúp bác sĩ nhìn thấy rõ ràng tình trạng đĩa đệm, xác định chính xác vị trí và mức độ chèn ép dây thần kinh. Đây là phương pháp chẩn đoán chính xác nhất đối với các trường hợp thoát vị đĩa đệm ở trẻ em.
Chụp cắt lớp vi tính (CT Scan): Chụp CT cũng là một phương pháp hình ảnh có thể giúp xác định mức độ thoát vị đĩa đệm và các tổn thương liên quan đến cột sống. Tuy nhiên, phương pháp này ít được sử dụng hơn MRI vì có độ chính xác thấp hơn trong việc phát hiện thoát vị đĩa đệm.
Kiểm tra chức năng thần kinh: Để đánh giá mức độ tổn thương của dây thần kinh, bác sĩ có thể yêu cầu làm một số xét nghiệm chức năng thần kinh, chẳng hạn như điện cơ hoặc điện thần kinh, nhằm đo lường tín hiệu thần kinh và phát hiện bất kỳ sự chèn ép nào đối với dây thần kinh.

Khi nào cần gặp bác sĩ khi trẻ em bị thoát vị đĩa đệm

Việc nhận biết các dấu hiệu sớm của thoát vị đĩa đệm rất quan trọng để giúp trẻ được điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nguy hiểm. Dưới đây là những dấu hiệu cho thấy cần phải đưa trẻ đến gặp bác sĩ:

Trẻ bị đau lưng hoặc cổ kéo dài: Nếu trẻ có cơn đau lưng hoặc cổ kéo dài không thuyên giảm sau khi nghỉ ngơi hoặc thay đổi tư thế, đó có thể là dấu hiệu của thoát vị đĩa đệm. Đặc biệt là khi cơn đau trở nên nghiêm trọng hơn khi vận động hoặc di chuyển.
Triệu chứng tê bì hoặc yếu cơ: Nếu trẻ cảm thấy tê bì, ngứa ran ở tay, chân hoặc bất kỳ bộ phận nào khác trên cơ thể, hoặc thấy yếu cơ trong khi di chuyển, đó là những dấu hiệu của việc dây thần kinh bị chèn ép bởi thoát vị đĩa đệm.
Khó khăn khi vận động: Khi trẻ gặp khó khăn trong việc cúi người, đứng thẳng, hoặc di chuyển bình thường, đó có thể là dấu hiệu của tình trạng thoát vị đĩa đệm ảnh hưởng đến khả năng vận động. Những dấu hiệu này cần được kiểm tra ngay để tránh tổn thương lâu dài.
Rối loạn tiểu tiện hoặc đại tiện: Nếu trẻ có các vấn đề liên quan đến việc kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện, chẳng hạn như không thể kiểm soát khi đi tiểu hoặc đi đại tiện, đây là một triệu chứng nghiêm trọng và cần gặp bác sĩ ngay lập tức.
Cơn đau tăng lên sau chấn thương: Nếu trẻ gặp phải chấn thương và cơn đau trở nên nghiêm trọng hoặc kéo dài, cần phải đưa trẻ đến bác sĩ để xác định có phải là thoát vị đĩa đệm gây ra vấn đề hay không.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Mặc dù không thể hoàn toàn ngăn ngừa được thoát vị đĩa đệm, nhưng có một số biện pháp có thể giúp giảm nguy cơ mắc phải tình trạng này ở trẻ em:

Duy trì thói quen vận động hợp lý: Khuyến khích trẻ tham gia các hoạt động thể thao và vận động nhẹ nhàng như đi bộ, bơi lội, yoga để giúp cơ thể khỏe mạnh và linh hoạt. Đồng thời, hạn chế các hoạt động thể thao có cường độ cao mà có thể gây ra chấn thương như nhảy cao, đá bóng mạnh.
Hướng dẫn tư thế ngồi đúng: Tư thế ngồi đúng rất quan trọng trong việc bảo vệ cột sống. Hãy đảm bảo rằng trẻ ngồi thẳng lưng, vai không bị còng, và chân chạm đất khi ngồi học hoặc chơi. Tránh để trẻ ngồi quá lâu trong một tư thế.
Chế độ ăn uống cân bằng: Một chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng giúp tăng cường sức khỏe xương khớp và giảm thiểu nguy cơ thoát vị đĩa đệm. Các thực phẩm giàu canxi, vitamin D và omega-3 có thể giúp duy trì cấu trúc xương và đĩa đệm khỏe mạnh.
Tránh mang vác nặng hoặc sai cách: Trẻ em không nên mang vác đồ vật quá nặng hoặc không đúng cách. Hướng dẫn trẻ cách mang vác đúng tư thế, để không tạo áp lực lên cột sống và đĩa đệm.
Thực hiện các bài tập tăng cường cơ lưng và cơ bụng: Các bài tập tăng cường cơ lưng và cơ bụng có thể giúp hỗ trợ và bảo vệ cột sống. Các cơ này sẽ giúp giữ vững cột sống và giảm thiểu nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
Chăm sóc khi có chấn thương: Nếu trẻ bị chấn thương trong khi chơi hoặc tham gia hoạt động thể thao, hãy theo dõi kỹ tình trạng của trẻ và đưa trẻ đi khám nếu cần thiết. Việc xử lý kịp thời các chấn thương sẽ giúp giảm thiểu nguy cơ bị thoát vị đĩa đệm sau này.

Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm ở trẻ em

Điều trị thoát vị đĩa đệm ở trẻ em cần phải được thực hiện kịp thời và phù hợp để giảm thiểu các triệu chứng, phòng tránh biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm sự kết hợp giữa thuốc men, vật lý trị liệu và, trong một số trường hợp, phẫu thuật. Dưới đây là các phương pháp điều trị chính.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y thường được sử dụng để kiểm soát đau đớn, giảm viêm và hạn chế tình trạng chèn ép dây thần kinh trong thoát vị đĩa đệm. Một số nhóm thuốc thường được bác sĩ kê đơn cho trẻ em bị thoát vị đĩa đệm gồm:

Thuốc giảm đau: Các thuốc giảm đau không steroid (NSAID) như Ibuprofen hoặc Paracetamol có thể giúp giảm đau tạm thời. Đây là các loại thuốc được sử dụng phổ biến để giảm cơn đau nhẹ hoặc vừa.
Thuốc giãn cơ: Các loại thuốc giãn cơ như Methocarbamol hoặc Cyclobenzaprine giúp giảm tình trạng co thắt cơ, giảm đau lưng và cổ do thoát vị đĩa đệm gây ra. Những thuốc này có tác dụng làm giảm căng cơ, từ đó giúp trẻ cảm thấy thoải mái hơn trong vận động.
Thuốc giảm viêm steroid: Trong trường hợp viêm nhiễm nghiêm trọng, bác sĩ có thể kê các loại thuốc chống viêm không steroid mạnh như Prednisone hoặc tiêm Methylprednisolone vào khu vực bị tổn thương để giảm viêm và sưng tấy.

Điều trị vật lý trị liệu

Vật lý trị liệu đóng vai trò quan trọng trong việc điều trị thoát vị đĩa đệm ở trẻ em, giúp giảm đau, cải thiện khả năng vận động và ngăn ngừa các biến chứng lâu dài. Các phương pháp trị liệu thường bao gồm:

Xoa bóp và tác động nhiệt: Xoa bóp nhẹ nhàng và sử dụng nhiệt giúp thư giãn cơ bắp và tăng cường tuần hoàn máu, làm giảm sự căng thẳng ở khu vực lưng và cổ.
Tập luyện phục hồi chức năng: Các bài tập phục hồi chức năng, bao gồm việc kéo giãn cột sống và tăng cường cơ bụng, cơ lưng, giúp giảm tải lên đĩa đệm và hỗ trợ cột sống. Các bài tập này giúp củng cố cơ bắp, từ đó giảm thiểu áp lực lên các đĩa đệm bị thoát.
Điều trị bằng sóng siêu âm: Đây là phương pháp giúp giảm viêm và làm dịu các cơn đau bằng cách sử dụng sóng siêu âm để tác động lên khu vực bị thoát vị đĩa đệm, giúp tăng cường lưu thông máu và thúc đẩy quá trình phục hồi.

Phẫu thuật

Phẫu thuật thường chỉ được chỉ định trong những trường hợp nghiêm trọng, khi các phương pháp điều trị khác không hiệu quả hoặc khi có các biến chứng nguy hiểm như chèn ép dây thần kinh mạnh mẽ, gây yếu cơ hoặc mất khả năng vận động. Phẫu thuật có thể bao gồm:

Phẫu thuật cắt bỏ phần thoát vị đĩa đệm: Đây là phương pháp cắt bỏ phần nhân nhầy thoát ra ngoài của đĩa đệm, giúp giảm áp lực lên dây thần kinh và cải thiện tình trạng đau đớn của trẻ.
Phẫu thuật thay đĩa đệm: Trong một số trường hợp nặng, bác sĩ có thể chỉ định phẫu thuật thay thế đĩa đệm bị hư hỏng bằng một đĩa đệm nhân tạo hoặc cấy ghép chất liệu sinh học.

Phương pháp hỗ trợ và chăm sóc tại nhà

Ngoài các phương pháp điều trị chuyên sâu, các biện pháp hỗ trợ tại nhà cũng có thể giúp giảm đau và cải thiện tình trạng của trẻ:

Chế độ nghỉ ngơi hợp lý: Trẻ cần nghỉ ngơi đầy đủ để giảm đau và tạo điều kiện cho cột sống hồi phục. Tuy nhiên, việc nghỉ ngơi không nên kéo dài quá lâu, vì có thể dẫn đến yếu cơ và hạn chế khả năng vận động.
Sử dụng nẹp hỗ trợ cột sống: Việc sử dụng nẹp hoặc đai lưng giúp hỗ trợ cột sống và giảm áp lực lên đĩa đệm, đặc biệt là khi trẻ tham gia các hoạt động thể thao hoặc vận động mạnh.
Giữ trọng lượng cơ thể hợp lý: Trẻ nên duy trì cân nặng trong mức hợp lý để giảm thiểu áp lực lên cột sống và đĩa đệm. Việc tăng cân quá mức có thể làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm và gây ra các vấn đề về cột sống.

Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm ở trẻ em cần phải được áp dụng một cách tổng thể và kết hợp giữa nhiều phương pháp khác nhau để đạt hiệu quả tốt nhất. Việc theo dõi thường xuyên và điều chỉnh phương pháp điều trị phù hợp theo tình trạng cụ thể của trẻ là rất quan trọng.

Nguồn: Soytethainguyen