Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi: Nguyên nhân và điều trị

Cập nhật lúc 17:00 - 15/01/2025

Đánh giá bài viết

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi là một vấn đề sức khỏe ngày càng phổ biến, đặc biệt với những người thường xuyên ngồi lâu, ít vận động hoặc có thói quen xấu trong sinh hoạt. Đây là tình trạng đĩa đệm bị thoát ra khỏi vị trí bình thường, gây chèn ép lên các dây thần kinh, dẫn đến đau đớn và các triệu chứng khó chịu khác. Mặc dù thoát vị đĩa đệm thường xuất hiện ở người lớn tuổi, nhưng tình trạng này cũng đang dần trở thành mối quan tâm đối với giới trẻ, đặc biệt là những người làm việc văn phòng, học sinh sinh viên hay vận động viên. Việc nhận diện sớm các triệu chứng và hiểu rõ nguyên nhân sẽ giúp cải thiện hiệu quả điều trị và phòng ngừa những biến chứng nghiêm trọng.

Định nghĩa và phân loại thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm là tình trạng các đĩa đệm, những cấu trúc nằm giữa các đốt sống, bị nứt vỡ và phần nhân nhầy bên trong chảy ra ngoài. Khi nhân nhầy thoát ra khỏi vị trí bình thường, nó có thể chèn ép lên các dây thần kinh xung quanh, gây ra các cơn đau và làm suy giảm chức năng vận động. Mặc dù bệnh thường gặp ở người cao tuổi, nhưng hiện nay, thoát vị đĩa đệm cũng đang trở thành vấn đề sức khỏe đáng lo ngại đối với người trẻ tuổi.

Nguyên nhân chính dẫn đến thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi thường liên quan đến lối sống thiếu vận động, ngồi lâu, sai tư thế khi làm việc hoặc thậm chí các chấn thương do hoạt động thể thao. Ngoài ra, căng thẳng quá mức và tăng cân cũng là yếu tố góp phần làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm ở lứa tuổi này. Các nghiên cứu cho thấy, các đối tượng có thói quen ít vận động hoặc thường xuyên mang vác nặng, cúi gập người sai tư thế có thể gặp phải tình trạng này sớm hơn.

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi có thể được phân loại thành hai nhóm chính dựa trên mức độ nghiêm trọng: thoát vị đĩa đệm cấp tính và mạn tính. Trong đó, thoát vị cấp tính thường xảy ra đột ngột do những tác động mạnh như tai nạn hoặc vận động sai tư thế. Ngược lại, thoát vị đĩa đệm mạn tính thường phát triển từ từ, là hệ quả của việc lạm dụng các thói quen sinh hoạt không lành mạnh trong thời gian dài.

Triệu chứng thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Triệu chứng của thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi có thể thay đổi tùy theo mức độ và vị trí của tổn thương. Một trong những triệu chứng phổ biến nhất là đau lưng, đặc biệt là đau nhói hoặc đau âm ỉ dọc theo cột sống. Cơn đau có thể lan xuống các chi dưới, thường gặp ở vùng thắt lưng và đùi. Trong trường hợp thoát vị đĩa đệm nặng hơn, bệnh nhân có thể cảm thấy tê liệt, yếu cơ hoặc mất cảm giác ở một hoặc cả hai chi dưới, điều này ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng vận động.

Ngoài cơn đau, người bệnh còn có thể gặp phải các triệu chứng khác như khó khăn trong việc thay đổi tư thế, giảm khả năng linh hoạt khi cúi người hoặc đứng lên. Những triệu chứng này có thể kèm theo cảm giác nóng rát, tê dại ở vùng chân, khiến việc di chuyển trở nên khó khăn và gây ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống.

Thêm vào đó, thoát vị đĩa đệm cũng có thể gây ra những vấn đề về tiêu hóa và tiểu tiện, đặc biệt là khi tổn thương gây chèn ép vào tủy sống. Các triệu chứng này tuy ít gặp nhưng nếu xảy ra, cần phải được điều trị khẩn cấp để tránh biến chứng nguy hiểm.

Điều quan trọng là, các triệu chứng thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi có thể dễ dàng bị nhầm lẫn với các bệnh lý khác như đau cơ xương khớp hoặc căng cơ thông thường. Do đó, việc nhận diện đúng bệnh từ sớm là rất quan trọng để có thể điều trị hiệu quả và tránh các biến chứng lâu dài.

Nguyên nhân thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi thường xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể liên quan đến thói quen sinh hoạt, thậm chí là những yếu tố bẩm sinh. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

Lối sống ít vận động: Ngồi nhiều giờ liền, đặc biệt là khi làm việc văn phòng, sẽ khiến cột sống không được vận động đúng cách. Thời gian dài không thay đổi tư thế hoặc vận động cơ thể làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
Sai tư thế khi làm việc và sinh hoạt: Việc ngồi hoặc đứng sai tư thế, đặc biệt là khi làm việc trước máy tính hoặc sử dụng điện thoại di động, tạo áp lực không đều lên cột sống, khiến đĩa đệm dễ bị lệch hoặc thoát vị.
Chấn thương do thể thao hoặc tai nạn: Các hoạt động thể thao mạnh hoặc tai nạn có thể làm tổn thương các đĩa đệm, dẫn đến thoát vị. Một số môn thể thao như bóng đá, bóng rổ hay cử tạ đòi hỏi cơ thể phải chịu đựng lực tác động lớn, tạo ra sự tổn thương cho cột sống.
Thừa cân, béo phì: Khi cơ thể thừa cân, trọng lượng quá lớn sẽ tạo áp lực lên cột sống, làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm. Cân nặng dư thừa làm suy yếu cơ bắp và các mô đệm tự nhiên, khiến cột sống dễ bị tổn thương hơn.
Lão hóa sớm của đĩa đệm: Mặc dù thoát vị đĩa đệm thường gặp ở người lớn tuổi, nhưng do yếu tố di truyền hoặc những tác động từ môi trường, một số người trẻ có thể gặp phải tình trạng thoái hóa đĩa đệm sớm, dẫn đến nguy cơ thoát vị.
Căng thẳng và stress kéo dài: Căng thẳng thường xuyên gây ra tình trạng co cơ và tăng áp lực lên cột sống, có thể dẫn đến thoát vị đĩa đệm. Việc này xảy ra chủ yếu khi cơ thể không được thư giãn và phục hồi đúng cách.

Đối tượng dễ mắc thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Không phải ai cũng có nguy cơ gặp phải thoát vị đĩa đệm, nhưng có những nhóm đối tượng dễ mắc bệnh hơn. Dưới đây là những nhóm người dễ bị ảnh hưởng bởi tình trạng này:

Người làm việc văn phòng, ngồi lâu: Các công việc yêu cầu ngồi nhiều giờ liền trước máy tính mà không thay đổi tư thế hoặc nghỉ ngơi thường xuyên sẽ làm tăng áp lực lên cột sống thắt lưng và cổ. Điều này khiến các đĩa đệm dễ bị nén và thoát vị.
Vận động viên hoặc người tập thể thao nặng: Những người tham gia các môn thể thao đòi hỏi sức mạnh và tác động mạnh vào cột sống như cử tạ, bóng rổ hay chạy đường dài sẽ dễ bị tổn thương cột sống, làm tăng nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
Người có thói quen mang vác nặng: Những người thường xuyên mang vác vật nặng hoặc không biết cách mang vác đúng cách có thể tạo ra lực tác động mạnh lên cột sống, gây ra thoát vị đĩa đệm. Điều này phổ biến ở những người lao động chân tay.
Người có tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm: Nếu trong gia đình có người mắc bệnh thoát vị đĩa đệm, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn, đặc biệt nếu bạn có những thói quen sinh hoạt không lành mạnh.
Người có các vấn đề về cơ xương khớp: Những người có vấn đề về cơ bắp hoặc xương khớp như yếu cơ lưng, cột sống cong bất thường (vẹo cột sống) cũng có thể dễ dàng gặp phải tình trạng thoát vị đĩa đệm.
Thanh thiếu niên đang trong giai đoạn phát triển: Mặc dù ít phổ biến hơn, nhưng một số thanh thiếu niên có thể bị thoát vị đĩa đệm do các yếu tố di truyền hoặc do cột sống đang phát triển không ổn định.

Các nhóm đối tượng này cần chú ý duy trì thói quen sinh hoạt lành mạnh và thực hiện các biện pháp phòng ngừa để giảm thiểu nguy cơ thoát vị đĩa đệm.

Biến chứng thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Thoát vị đĩa đệm nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra một số biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống. Dưới đây là một số biến chứng thường gặp:

Chèn ép tủy sống và các dây thần kinh: Khi nhân nhầy của đĩa đệm thoát ra ngoài, nó có thể gây chèn ép vào tủy sống hoặc các dây thần kinh, dẫn đến cảm giác tê liệt, yếu cơ, và mất cảm giác ở vùng chi dưới. Điều này có thể làm suy giảm khả năng vận động và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày.
Đau mãn tính: Nếu không được điều trị, cơn đau do thoát vị đĩa đệm có thể trở thành đau mãn tính, kéo dài và ảnh hưởng lớn đến chất lượng cuộc sống. Người bệnh có thể cảm thấy đau liên tục, nhất là khi vận động hoặc thay đổi tư thế.
Teo cơ: Sự chèn ép lâu dài lên dây thần kinh có thể dẫn đến tình trạng teo cơ, đặc biệt ở các nhóm cơ chi dưới. Teo cơ gây yếu cơ và giảm khả năng vận động, khiến người bệnh gặp khó khăn trong việc đi lại hoặc thực hiện các hoạt động hàng ngày.
Mất kiểm soát bàng quang hoặc ruột: Trong những trường hợp nghiêm trọng, nếu thoát vị đĩa đệm chèn ép vào các dây thần kinh điều khiển bàng quang hoặc ruột, người bệnh có thể gặp phải tình trạng mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện, gây ra các vấn đề tiểu tiện bất thường.
Biến chứng phẫu thuật: Dù là phương pháp điều trị cuối cùng, phẫu thuật thoát vị đĩa đệm cũng tiềm ẩn nguy cơ biến chứng. Các biến chứng có thể bao gồm nhiễm trùng, chảy máu, tổn thương thêm cho các cấu trúc xung quanh cột sống, và đôi khi là tái phát bệnh sau phẫu thuật.

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi là một quá trình quan trọng để xác định mức độ tổn thương và đưa ra phương án điều trị phù hợp. Các phương pháp chẩn đoán thường sử dụng bao gồm:

Khám lâm sàng: Bác sĩ sẽ kiểm tra các triệu chứng lâm sàng, bao gồm mức độ đau, sự giảm khả năng vận động, và sự hiện diện của các dấu hiệu thần kinh như tê liệt hoặc yếu cơ. Các bài kiểm tra đơn giản như kiểm tra khả năng di chuyển, phản xạ và cảm giác có thể giúp xác định vị trí tổn thương.
Chụp X-quang: X-quang giúp phát hiện các bất thường trong cấu trúc cột sống, nhưng nó không thể cho thấy tình trạng thoát vị đĩa đệm. Tuy nhiên, nó có thể loại trừ các vấn đề khác như gãy xương hoặc thoái hóa cột sống.
Cộng hưởng từ (MRI): Đây là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác nhất để phát hiện thoát vị đĩa đệm. MRI có thể cung cấp hình ảnh chi tiết về đĩa đệm, các đốt sống và dây thần kinh, từ đó xác định rõ ràng vị trí và mức độ thoát vị.
Chụp cắt lớp vi tính (CT scan): Nếu không thể thực hiện MRI, bác sĩ có thể yêu cầu chụp CT scan để có được hình ảnh rõ ràng về cấu trúc xương và mô mềm của cột sống, giúp phát hiện thoát vị đĩa đệm.
Điện cơ đồ (EMG): Phương pháp này giúp kiểm tra chức năng của các dây thần kinh và cơ, giúp phát hiện sự chèn ép lên các dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm. EMG có thể giúp xác định mức độ tổn thương thần kinh và giúp bác sĩ xây dựng kế hoạch điều trị.

Việc chẩn đoán sớm thoát vị đĩa đệm sẽ giúp bác sĩ đưa ra phương pháp điều trị kịp thời và hiệu quả, từ đó giảm thiểu nguy cơ phát sinh biến chứng và giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng.

Khi nào cần gặp bác sĩ về thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Nếu bạn có bất kỳ dấu hiệu nào của thoát vị đĩa đệm, việc thăm khám bác sĩ kịp thời là rất quan trọng. Dưới đây là những tình huống bạn cần gặp bác sĩ ngay:

Cơn đau kéo dài hoặc dữ dội: Nếu bạn cảm thấy cơn đau kéo dài không thuyên giảm dù đã nghỉ ngơi hoặc sử dụng thuốc giảm đau thông thường, đó có thể là dấu hiệu của một trường hợp thoát vị đĩa đệm nghiêm trọng.
Đau lan xuống chân hoặc tay: Đau tỏa ra từ lưng, cổ hoặc vai xuống các chi, đặc biệt là đau cứng, tê dại hoặc yếu cơ, có thể là dấu hiệu của sự chèn ép lên dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm.
Mất cảm giác hoặc yếu cơ: Nếu bạn cảm thấy mất cảm giác hoặc yếu cơ, đặc biệt là ở tay, chân hoặc lưng, đó là dấu hiệu của việc dây thần kinh bị chèn ép, điều này cần được bác sĩ đánh giá ngay lập tức.
Khó khăn trong việc đi lại: Nếu bạn gặp khó khăn khi di chuyển, đứng lên hoặc cúi người, điều này có thể cho thấy tình trạng thoát vị đĩa đệm đã ảnh hưởng đến khả năng vận động bình thường của bạn.
Vấn đề với tiểu tiện hoặc đại tiện: Khi thoát vị đĩa đệm ảnh hưởng đến các dây thần kinh kiểm soát bàng quang hoặc ruột, bạn có thể gặp phải tình trạng mất kiểm soát tiểu tiện hoặc đại tiện. Đây là tình huống khẩn cấp cần sự can thiệp y tế ngay lập tức.

Nếu gặp phải bất kỳ triệu chứng nào kể trên, bạn cần tìm đến bác sĩ chuyên khoa để được chẩn đoán và điều trị kịp thời, tránh các biến chứng nghiêm trọng.

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Phòng ngừa thoát vị đĩa đệm là một trong những cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe cột sống và giảm thiểu nguy cơ mắc bệnh. Dưới đây là những biện pháp phòng ngừa bạn có thể áp dụng:

Duy trì tư thế đúng khi ngồi và đứng: Để giảm áp lực lên cột sống, bạn nên giữ tư thế ngồi và đứng thẳng. Khi ngồi lâu, hãy điều chỉnh ghế và màn hình máy tính sao cho cổ và lưng không bị gập quá mức. Thường xuyên thay đổi tư thế và đứng lên vận động sau mỗi khoảng thời gian dài ngồi.
Tập thể dục và vận động thường xuyên: Việc tập thể dục giúp tăng cường sức mạnh cơ bắp và sự linh hoạt của cột sống. Các bài tập như yoga, pilates, đi bộ hoặc bơi lội có thể giúp duy trì sự dẻo dai của cơ thể và giảm nguy cơ thoát vị đĩa đệm.
Tránh mang vác vật nặng sai cách: Nếu bạn phải mang vác vật nặng, hãy chắc chắn rằng bạn sử dụng kỹ thuật mang vác đúng. Lưng của bạn cần được giữ thẳng và lực phải được phân phối đều giữa hai chân để giảm áp lực lên cột sống.
Giảm cân nếu cần thiết: Thừa cân tạo thêm áp lực lên cột sống và đĩa đệm, làm tăng nguy cơ bị thoát vị. Duy trì cân nặng hợp lý bằng cách ăn uống lành mạnh và tập thể dục giúp bảo vệ sức khỏe cột sống.
Thực hiện các bài tập tăng cường cơ lưng: Các bài tập giúp tăng cường cơ lưng và cơ bụng sẽ giúp cột sống được hỗ trợ vững chắc, giảm thiểu nguy cơ thoát vị đĩa đệm. Tập trung vào việc duy trì cơ bắp khỏe mạnh và linh hoạt để có thể đỡ được sức nặng của cơ thể.
Tránh căng thẳng và stress: Căng thẳng có thể dẫn đến việc cơ bắp bị co rút và làm tăng áp lực lên cột sống. Bạn nên tìm cách giảm stress, như thiền, hít thở sâu, hoặc các hoạt động thư giãn khác, để bảo vệ sức khỏe cột sống.

Áp dụng những biện pháp phòng ngừa này sẽ giúp bạn giảm thiểu nguy cơ thoát vị đĩa đệm và duy trì một cột sống khỏe mạnh, linh hoạt trong suốt cuộc đời.

Phương pháp điều trị thoát vị đĩa đệm ở người trẻ tuổi

Khi bị thoát vị đĩa đệm, việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp rất quan trọng để giảm thiểu cơn đau, phục hồi chức năng và ngăn ngừa biến chứng. Phương pháp điều trị có thể bao gồm cả việc sử dụng thuốc Tây y, các liệu pháp vật lý trị liệu, và khi cần thiết, can thiệp phẫu thuật.

Điều trị bằng thuốc Tây y

Trong nhiều trường hợp, việc sử dụng thuốc Tây y giúp giảm đau nhanh chóng và kiểm soát tình trạng viêm sưng. Dưới đây là một số loại thuốc thường được bác sĩ chỉ định:

Thuốc giảm đau (analgesics): Các loại thuốc giảm đau thông dụng như Paracetamol hoặc Ibuprofen có thể được sử dụng để giảm đau nhẹ đến vừa. Ibuprofen còn có tác dụng chống viêm, giúp giảm sưng tấy, đồng thời làm giảm cơn đau.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAIDs): Ngoài Ibuprofen, các loại thuốc như Naproxen hoặc Diclofenac thường được bác sĩ chỉ định khi tình trạng viêm ở khu vực cột sống trở nên nghiêm trọng. Những thuốc này giúp giảm viêm và giảm đau hiệu quả.
Thuốc giãn cơ (muscle relaxants): Khi các cơ bắp quanh vùng cột sống bị co thắt do đau, thuốc giãn cơ như Cyclobenzaprine hoặc Methocarbamol có thể được sử dụng. Chúng giúp giảm co thắt cơ và cải thiện khả năng vận động.
Thuốc giảm đau thần kinh (neuropathic pain medications): Nếu thoát vị đĩa đệm gây chèn ép dây thần kinh, bác sĩ có thể kê đơn thuốc giảm đau thần kinh như Gabapentin hoặc Pregabalin để giảm cảm giác tê dại, đau nhói do sự chèn ép vào các dây thần kinh.
Tiêm corticoid: Trong trường hợp cơn đau không thể kiểm soát bằng thuốc uống, bác sĩ có thể chỉ định tiêm corticoid trực tiếp vào vùng bị chèn ép. Thuốc này giúp giảm viêm và đau, đặc biệt là trong những trường hợp thoát vị đĩa đệm nghiêm trọng.

Liệu pháp vật lý trị liệu

Liệu pháp vật lý trị liệu là một phần quan trọng trong quá trình phục hồi chức năng sau thoát vị đĩa đệm. Dưới đây là một số phương pháp vật lý trị liệu có thể giúp giảm đau và cải thiện sự linh hoạt của cột sống:

Chườm nóng hoặc lạnh: Chườm nóng giúp thư giãn cơ bắp và tăng lưu thông máu, trong khi chườm lạnh giúp giảm viêm và giảm đau nhanh chóng. Thường xuyên áp dụng những phương pháp này có thể giúp giảm tình trạng viêm và đau.
Massage trị liệu: Các kỹ thuật massage chuyên sâu giúp giảm căng thẳng và co thắt cơ. Massage không chỉ giúp giảm đau mà còn tăng cường sự linh hoạt cho cơ và khớp.
Tập thể dục trị liệu: Các bài tập kéo giãn và củng cố cơ bắp do chuyên gia vật lý trị liệu hướng dẫn giúp người bệnh phục hồi chức năng, tăng cường sức mạnh cho cơ lưng và bụng, từ đó giảm áp lực lên cột sống và đĩa đệm.
Điện trị liệu: Sử dụng dòng điện nhẹ để kích thích cơ và giảm đau, thường được áp dụng trong các tình huống đau mãn tính. Liệu pháp này giúp giảm cảm giác đau và thư giãn cơ bắp hiệu quả.

Can thiệp phẫu thuật trong điều trị thoát vị đĩa đệm

Nếu các phương pháp điều trị bảo tồn không mang lại kết quả hoặc tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng, phẫu thuật có thể là lựa chọn cuối cùng. Dưới đây là một số phương pháp phẫu thuật phổ biến:

Phẫu thuật cắt bỏ phần đĩa đệm thoát vị (Discectomy): Phẫu thuật này được thực hiện để loại bỏ phần nhân nhầy của đĩa đệm đã thoát ra ngoài và chèn ép lên dây thần kinh. Điều này giúp giảm đau và cải thiện khả năng vận động.
Phẫu thuật thay thế đĩa đệm (Artificial Disc Replacement): Khi đĩa đệm bị tổn thương quá nặng, có thể phải thay thế đĩa đệm bị thoát vị bằng một đĩa đệm nhân tạo để duy trì sự ổn định của cột sống.
Phẫu thuật hợp nhất cột sống (Spinal Fusion): Trong một số trường hợp nặng, phẫu thuật hợp nhất hai đốt sống để ngừng chuyển động tại vùng bị tổn thương. Mặc dù phương pháp này giúp giảm đau và cải thiện chức năng, nhưng nó cũng có thể ảnh hưởng đến sự linh hoạt của cột sống.

Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng thoát vị đĩa đệm và tình trạng sức khỏe tổng thể của bệnh nhân. Phương pháp điều trị bảo tồn như thuốc và vật lý trị liệu thường được ưu tiên, nhưng nếu không hiệu quả, phẫu thuật có thể là giải pháp cuối cùng để phục hồi chức năng cột sống.

Nguồn: Soytethainguyen